Truyền thuyết nhập hồn
Chùa bà Đanh nằm ven dòng sông Đáy thuộc địa phận làng Đanh Xá, xã Ngọc Sơn (Kim Bảng – Hà Nam). Chùa Bà Đanh còn được gọi là Bảo Sơn tự, cạnh hòn núi Ngọc nổi tiếng thơ mộng và linh thiêng.
Từ bao đời nay, chùa Bà Đanh được thêu dệt bằng những câu chuyện lạ mang tính liêu trai mà tâm điểm là tượng Bà Đanh. Người dân nơi đây cho biết, người đi đường cười cợt bình phẩm dù chỉ một câu bất kính cũng sẽ bị bà trừng phạt. Nhiều người lo lắng mà không dám qua chùa vì sợ không giữ được lời ăn tiếng nói.
Các cao niên làng Đanh Xá cho biết, ngôi chùa trở nên thiêng từ khi làng tổ chức rước vong phật Pháp Vũ về thờ.
 |
| Chùa Bà Đanh thuộc xã Ngọc Sơn (Kim Bảng - Hà Nam) |
Như linh ứng, năm làng Đanh xá rước vong Pháp Vũ có mưa to gió lớn làm đổ cây mít cổ thụ trong chùa. Người làng thấy lạ nên thuê thợ giỏi tạc tượng Pháp Vũ, sau đó hô thần nhập tượng và đặt trong điện thờ.
Người thợ tạc tượng ấy sau một đêm nằm mơ thấy thần đến mách bảo dung nhan Pháp Vũ nên đã tạc lại theo giấc mộng kỳ lạ.
Chưa hết, sau khi nhập hồn cho tượng thì dưới bến nước trước chùa có vật lạ nửa nổi nửa chìm. Người dân cứ đẩy ra thì vật lạ ấy lại dạt vào dù cho dòng nước có xoáy mạnh. Thấy lạ, dân làng bàn nhau vớt lên xem thì thấy đó là một cái ngai bằng gỗ. Họ đưa vào chùa và thật lạ, tượng vừa khít khi đặt vào ngai như được đo đạc trước.
Từ đó, trong vùng mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, lời đồn Thánh Bà Bảo Sơn linh ứng lan truyền khắp nơi, khách thập phương đổ về đông như đi hội, thuyền bè qua lại tấp nập hương khói và những câu chuyện thần bí bắt đầu được thêu dệt từ ngôi chùa này.
Các sư thầy chùa Bà Đanh cho hay, nhiều vị khách cố chụp tượng Pháp Vũ nhưng không tài nào chụp nổi. Hình ảnh đều bị nhòa hoặc bị cháy phim không lý giải được.
Ngày hô thần nhập tượng cũng là ngày hội của cả làng Đanh Xá. Thời trước, ngày hội được tổ chức rất long trọng nhưng rồi ngày một nhạt phai, khách thập phương ít qua lại và chùa trở nên vắng vẻ cho đến ngày nay - dù tỉnh Hà Nam cố gắng tổ chức các “tua” du lịch, nhưng tình hình vẫn không cải thiện.
Hiện nay, chùa Bà Đanh được đầu tư tôn tạo rất tỉ mỉ với quần thể liên hoàn gồm tam quan, tả vu, hữu vu, phủ Mẫu… Chùa Bà Đanh lưu giữ nhiều cổ vật, cổ thư quý hiếm, nhất là tượng Phật, Bồ Tát, khánh đá, đại tự, câu đối và nhang án…
 |
| Lối vào chùa Bà Đanh vắng không bóng người. |
Chùa bị Trạng Quỳnh yểm?
Để lý giải vì sao chùa Bà Đanh vắng khách, nhiều người nói rằng do thời xưa khu vực chùa Bà Đanh là rừng rậm, có nhiều thú dữ nên không ai dám vào. Muốn vào đó an toàn chỉ có cách đi thuyền qua sông Đáy để tránh thú dữ, vì bất tiện nên khách thập phương muốn đến lễ bái cũng không có điều kiện.
Có giai thoại rằng, Bà Đanh có tên nôm là Bà Đậu – một người bình thường trong làng. Từ khi dân làng Đanh Xá rước vong phật Pháp Vũ về và hô thần nhập tượng nên mới yên ổn làm ăn. Chuyện đến tai Trạng Quỳnh, Trạng bất bình nên đến chùa trách bà, đã là Phật thì chớ hại sinh linh. Là Phật không được thờ cũng phải phù hộ chứ chưa được thờ lại nổi mưa to gió lớn hại trăm họ…
 |
| Chùa Bà Đanh nằm ven dòng sông Đáy |
Nghe vậy, Bà Đanh thẹn không dám linh ứng nữa. Tuy nhiên, khi đem câu chuyện này ra tranh luận, người làng Đanh Xá thường phản biện về tước hiệu xem Trạng Quỳnh có hơn được Bà Đanh không?
Không biết thực hư câu chuyện ra sao và những lời lý giải cũng chỉ mang tính đoán định, nhưng đã góp phần làm tăng sự nổi tiếng của ngôi chùa quanh năm cô tịch này.
Cho đến nay, chùa Bà Đanh có rất nhiều giai thoại huyền bí mà người xưa thường hay kể lại cho con cháu nghe. Tuy nhiên, thời gian đã khiến các giai thoại thất truyền gần hết. Câu hỏi vì sao chùa bà Đanh vắng khách hầu như không thể giải mã, hoặc các đáp án chỉ mang tính tương đối do có nhiều dị bản khác nhau.
