Benjamin Franklin đã từng nói: "Trong thế giới này không có gì chắc chắn hơn cái chết và thuế". Tuy nhiên, trong bối cảnh lâm sàng, khi một người ngừng thở, tim và các cơ quan ngừng hoạt động vẫn chưa thể khẳng định chắc chắn họ đã chết.
Theo Medicalnewstoday, năm 2014 một phụ nữ 80 tuổi đã "sống đông lạnh" trong nhà xác bệnh viện sau khi bị chẩn đoán sai. Cùng năm đó, một bệnh viện New York tuyên bố một phụ nữ chết não sau khi dùng thuốc quá liều. Người phụ nữ này đã tỉnh dậy ngay sau khi được đưa đến phòng phẫu thuật để lấy nội tạng.
Một trường hợp khác, Janina Kolkiewicz 91 tuổi được các bác sĩ xác định qua đời khi trái tim bà ngừng đập và không còn thở nữa. Mọi người chuẩn bị các nghi lễ mai táng cho bà trong bệnh viện, 11 giờ sau Janina Kolkiewicz bỗng nhiên tỉnh dậy bày tỏ thèm uống trà và ăn bánh kếp. Bà trở thành một hiện tượng “từ cõi chết trở về”.
Năm 2001, một người đàn ông 66 tuổi bị ngừng tim trong ca phẫu thuật phình động mạch bụng. Bác sĩ suốt 17 phút nỗ lực hồi sức tim phổi, khử rung tim..., bệnh nhân vẫn không tỉnh lại. Cuối cùng các bác sĩ xác định anh ta đã chết. Tuy nhiên, bất ngờ tim người đàn ông này hoạt động trở lại trong 10 phút sau.
 |
| Ảnh:Medicalnewstoday |
Theo các nhà khoa học, những câu chuyện chết đi sống lại tưởng như phi thường này là dấu hiệu của hội chứng Lazarus. Hội chứng này được định nghĩa là sự trở lại chậm trễ của lưu thông tự phát (ROSC) sau khi tim phổi ngừng hoạt động. Khi áp lực này ngừng hoạt động sẽ dần giải phóng và tim phổi bắt đầu làm việc trở lại. Từ năm 1982, khi hiện tượng Lazarus lần đầu tiên được mô tả trong y học, đã có ít nhất 38 trường hợp được ghi nhận. Bệnh nhân được xác định đã chết sau khi ngừng tim sẽ tỉnh dậy và hoạt động bình thường.
Nghiên cứu công bố năm 2007 của Vedamurthy Adhiyaman và các đồng nghiệp cho biết, khoảng 82% người mắc hội chứng Lazarus xảy ra trong vòng 10 phút khi tim phổi ngừng đập. 45% bệnh nhân hồi phục thần kinh tốt sau khi tỉnh dậy.
Một câu hỏi nảy sinh là hiện tượng ngừng hoạt động các cơ quan trong cơ thể do sự chậm trễ của quá trình lưu thông hay thiếu sót của các kỹ thuật hồi sức liên tục tại bệnh viện. Hiện các nhà khoa học trên thế giới vẫn chưa lý giải đầy đủ về hiện tượng Lazarus này. Tuy nhiên, họ tin rằng hội chứng này phổ biến hơn những nghiên cứu trước đó.
Một giả thiết cho rằng hiện tượng này do tác dụng phụ của thuốc nỗ lực hồi sức, chẳng hạn Adrenaline. Ngoài ra, nồng độ kali trong máu quá cao cũng là giả thuyết cho hiện tượng Lazarus. Các nhà khoa học cho rằng “Không nên gọi là hiện tượng “chết đi sống lại”, bởi bệnh nhân hội chứng Lazarus chưa bao giờ chết”.
Vậy làm thế nào để biết chính xác một người đã chết thực sự hay chưa? Theo các nhà khoa học, có hai dạng tử vong là tử vong lâm sàng và tử vong sinh học. Chết lâm sàng được định nghĩa là không có nhịp tim, không còn hơi thở, còn tử vong sinh học là không có hoạt động của não. Từ định nghĩa này, bạn có thể nhận biết một người đã chết hay chưa. Tuy nhiên trong một số trường hợp, nó không đơn giản như vậy.
Một số biểu hiện y học có thể chẩn đoán bệnh nhân chết như hạ thân nhiệt, tình trạng thần kinh tê liệt và “chứng bắt thế”, một hội chứng mà người bệnh vẫn hoàn toàn tỉnh táo nhưng không phản ứng được. Theo đó, khi cơ thể giảm nhiệt độ đột ngột sẽ dễ phơi nhiễm kéo dài và cảm lạnh, gây tử vong. Một số bệnh nhân hạ thân nhiệt khiến nhịp tim và hơi thở chậm, đến mức gần như không thể phát hiện được, tưởng rằng đã chết.
Hạ thân nhiệt cũng là nguyên nhân dẫn đến sự chẩn đoán nhầm lẫn về cái chết của một em bé sơ sinh ở Canada vào năm 2013. Em bé được sinh ra trên vỉa hè trong nhiệt độ lạnh giá. Các bác sĩ đã không thể cảm nhận được nhịp tim và hơi thở của em. Bé được tuyên bố đã chết. Hai giờ sau, đứa bé bắt đầu cử động.
Tiến sĩ Michael Klein, Đại học British Columbia ở Canada, nói rằng sự tiếp xúc của em bé với nhiệt độ lạnh khiến toàn bộ lưu thông sẽ dừng lại. Trong khi đó tình trạng thần kinh của đứa trẻ vẫn hoạt động và vẫn nhận thức được dưới cái lạnh.
Nhiều người bị "chứng bắt thế" có biểu hiện thở chậm, giảm độ nhạy và bất động hoàn toàn, có thể kéo dài từ vài phút đến vài tuần. Tình trạng này có thể phát sinh như bệnh động kinh và bệnh Parkinson. Theo đó, bệnh nhân nhận thức được môi trường xung quanh nhưng bị tê liệt hoàn toàn các cơ tự nguyện, ngoại trừ các cơ kiểm soát chuyển động của mắt. Do vậy, nhiều người bị tuyên bố sai "đã chết". May mắn, theo các nhà nghiên cứu, hội chứng Lazarus cực kỳ hiếm.
Các nhà nghiên cứu khuyên bệnh nhân nên được theo dõi trong 10 phút sau khi chết, vì đó là khung thời gian quá trình lưu thông tự phát bị trì hoãn. Không nên kết luận ngay bệnh nhân đã chết khi có dấu hiệu ngừng tim, phổi và ngừng thở. Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe và các nhà nghiên cứu có chung ý kiến rằng bác sĩ có chuyên môn và thiết bị y tế hiện đại có thể xác định một người đã chết.
