Nó được hiểu là quá trình chủ động, tập trung, trong đó phải nhẫn nại, chân thành lắng nghe những thanh âm cuộc sống quanh mình hoặc lắng nghe người khác bộc bạch, chia sẻ, trình bày quan điểm, ý kiến,… về những câu chuyện của họ. Từ đó, người nghe sẽ đưa ra những cảm nhận, lời khuyên, sẻ chia, góp ý phù hợp, hướng tất cả đến những điều tốt đẹp, hạnh phúc.
Nếu được chia sẻ là nhu cầu cần thiết thì mong muốn được người khác lắng nghe chia sẻ cũng là nhu cầu tất yếu của con người. Có câu: “Nếu bạn muốn hiểu tư duy của ai đó, hãy lắng nghe lời nói của anh ta” (Johann Wolfgang von Goethe).
Việc lắng nghe trọn vẹn sẽ có giá trị hơn ngàn vạn lời an ủi bâng quơ. Nó đem đến cho tất cả những ai biết lắng nghe cơ hội được sở hữu chiếc chìa khóa diệu kỳ mở cánh cửa khám phá những điều tuyệt vời từ cuộc sống muôn màu.
Lắng nghe tạo điều kiện cho con người gần gũi, hiểu rõ, hiểu thấu về một người nào đó. Ralph Waldo Emerson từng nói: “Người hạnh phúc là người lắng nghe; kẻ bất hạnh là kẻ thổ lộ”.
Lắng nghe người khác để biết đặt mình vào vị trí của họ; để cảm thông với họ, thay vì vội vàng đưa ra những nhận định, phán xét, định kiến phiến diện, tiêu cực, khiến họ bị tổn thương. Biết lắng nghe, mỗi người sẽ biết vì người khác mà sống bao dung, vị tha, chân thành.
Lắng nghe giúp mỗi người tự rèn luyện cho mình tính nhẫn nại, kiên trì. Thực tế cho thấy, việc lắng nghe không chỉ giúp ta biết được, hiểu được những điều hay lẽ phải, bổ ích, lý thú về chính cuộc sống, con người, những vấn đề được đề cập đến trong câu chuyện của người nói. Đây còn là cách ta lĩnh hội, đúc rút, trau dồi nhiều bài học quý cho riêng mình.
Lắng nghe cũng là cách mỗi người thể hiện thái độ tôn trọng người khác, đồng thời nắm bắt thành công theo cách riêng của mình. Trong học tập, lắng nghe thầy cô giảng bài, ta sẽ nắm vững được kiến thức và đạt được thành tích, kết quả như mong muốn.
Trong công việc, lắng nghe giúp chúng ta học hỏi được những kinh nghiệm hữu ích từ bạn bè, đồng nghiệp, đối tác,… từ đó tạo sự hiệu quả, chất lượng công việc một cách tốt nhất. Trong cuộc sống, lắng nghe giúp con người thêm gần gũi, thân thiết, gắn bó, tin tưởng nhau hơn.
Lắng nghe cũng là cách hóa giải các xung đột, mâu thuẫn lớn nhỏ trong đời sống, xã hội. Cuộc sống là tổng hòa của nhiều mối quan hệ, nhiều lĩnh vực, ngành nghề,… Thế nên xung đột xảy ra là chuyện bình thường.
Có thể vì đôi bên hiểu lầm nhau, vì cá tính, quan điểm, hiểu biết,… khác nhau. Nếu chúng ta biết lắng nghe, mọi khúc mắc, khó khăn ắt sẽ được tháo gỡ, giải quyết một cách nhẹ nhàng, thông suốt.
Không chỉ biết lắng nghe người khác nói, chúng ta còn phải biết lắng nghe những điều nhỏ bé quanh mình, đặc biệt là lắng nghe chính mình. Lắng nghe vạn vật, thiên nhiên, chúng ta sẽ tìm cho mình một khoảng lặng bình yên cần thiết giữa dòng đời bon chen, vội vã. Lắng nghe chính mình để hiểu mình, biết mình, từ đó biết yêu thương, trân trọng chính mình, không ngừng hoàn thiện bản thân.
Shakespeare từng nói: “Cái đáng sợ nhất là căn bệnh không chịu lắng nghe, đó là một tệ nạn hết sức phổ biến”. Trong xã hội, vẫn không ít người hoặc không muốn lắng nghe hoặc thờ ơ, vô cảm trước cuộc sống, trước mọi người.
Lại có người chỉ biết nói, thích nói và bắt người khác phải nghe mình hơn là bản thân lắng nghe người khác nói. Có người lại nghe không có chọn lọc, không có lập trường, trở thành kẻ “đẽo cày giữa đường”. Tất cả điều đó đều tạo nên những hệ lụy không tốt, tiêu cực cho mỗi cá nhân cũng như toàn xã hội.
“Cách nhìn của chúng ta về thế giới thực sự được định hình bởi điều chúng ta quyết định lắng nghe (William James). Chính vì thế, học cách lắng nghe là sự sáng suốt cũng là cơ hội để mỗi người nắm giữ thành công, hạnh phúc cho mình.
