Người dân được hưởng lợi gì?
Liên quan đến dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc, Đại biểu Trương Trọng Nghĩa góp ý: việc thành lập các đặc khu kinh tế không chỉ là thành lập các đơn vị hành chính thông thường mà là một trong những dự án đầu tư công rất lớn.
Chúng ta dành ra nhiều ki lô mét vuông đất liền và hàng chục ngàn ki lô mét vuông vùng biển với những tài nguyên thiên nhiên thuộc loại giàu đẹp nhất của nước ta và thế giới để mời gọi đầu tư.
Tại những khu vực này nhà nước đã đầu tư hàng trăm ngàn tỷ đồng vào đường sá, điện nước, sân bay, bến cảng. Toàn bộ tổ chức bộ máy hành chính của chúng ta sự di dời hay ảnh hưởng đến cuộc sống của hàng trăm ngàn dân ở ba khu vực trên đều phục vụ cho các nhà đầu tư của ba đặc khu này.
“Câu hỏi tất yếu đặt ra trong 10 năm, 20 năm hay 50 năm tới tất cả những khoản đầu tư ấy sẽ đem lại những lợi ích gì, bao nhiêu và cho ai, nhiều chuyên gia và cử tri lưu ý, đây là những vùng đất tiềm năng lớn, rất hấp dẫn, ngay cả khi chưa có những ưu đãi của luật này” - Đại biểu Trương Trọng Nghĩa nêu vấn đề, đồng thời trao đổi:
Cử tri chờ đợi các đại biểu Quốc hội phân tích và trả lời chính xác câu hỏi: Chúng ta hy sinh với ưu đãi để được những lợi ích gì, bao nhiêu, và cho ai? Ngoài bài toán kinh tế, chúng ta sẽ được và mất những gì về văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng? Câu trả lời tất yếu phải là: Chúng ta phải được nhiều và nhiều lần so với những chi phí và tổn thất phải bỏ ra và gánh chịu.
Theo Đại biểu, Luật Đặc khu kinh tế có những quy định khác với luật pháp hiện hành nhưng không được phép trái với Hiến pháp và những nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
Do đó, cần có một điều khoản quy định rõ những quyết định thỏa thuận hay hành vi trái với Hiến pháp và nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam đều vô hiệu. Có những luật chúng ta thiết kế một số điều cấm, nhưng luật này thì không thấy.
Xét thấy lãnh thổ của 3 đặc khu đều liên quan đến biển đảo, đến hàng chục ngàn ki-lô-mét vuông lãnh hải vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của nước ta, Đại biểu Nghĩa đề nghị quy định rõ việc đầu tư có sử dụng khai thác vùng biển và tài nguyên nước phải tuân theo Luật Biên giới, Luật Biển và Luật Tài nguyên nước.
Bỏ thời hạn giao đất 99 năm
Liên quan đến thời hạn giao đất, đại biểu đề nghị bỏ thời hạn giao đất 99 năm. Đại biểu phân tích: Không có vòng đời nào có dự án đầu tư nào hiện nay cần đến 99 năm, thời hạn này thực chất là ưu đãi bổ sung để nhà đầu tư có thể được chuyển nhượng sau khi khai thác xong, hoặc là thay đổi dự án giữa chừng mà không phải trả lại đất.
“Theo tôi, thời hạn này ngang với 3-4 thế hệ con người, thực chất là hình thức nhượng địa mà hiện nay chỉ những đất nước nghèo đói lạc hậu và hoang sơ mới cần đến” - Đại biểu Trương Trọng Nghĩa thẳng thắn nói.
Đặt vấn đề về việc có cần và có nên cho phép đến 3 casino hay không, Đại biểu Trương Trọng Nghĩa dẫn giải, nếu mục đích của casino chủ yếu phục vụ nhu cầu cờ bạc của người nước ngoài, thì liệu chúng ta có quản lý nổi mọi hệ lụy của loại hình giải trí này không.
Một nước quy mô nhỏ, phát triển rất cao, pháp luật rất nghiêm như Singapore mà cũng chỉ cho mở 1 khu casino từ năm 2012, sau hàng chục năm cấm đoán, vậy mà cũng đã phát sinh nhiều hệ lụy xã hội.
“Chưa có casino mà chúng ta đã phải chịu tổn thất nặng về cán bộ, kinh tế, ngành kinh doanh này, tôi đề nghị chỉ cho mở 1 casino và phải cân nhắc kỹ nhiều mặt trước khi quyết định” - Đại biểu Trương Trọng Nghĩa nhấn mạnh.
Về quan điểm: Khi chúng ta dành nhiều ưu đãi để tạo ra các khu vực có lợi ích đan xen với các nước sẽ góp phần bảo vệ chủ quyền; đại biểu Nghĩa cho rằng, nhận định như vậy chỉ đúng một nửa.
Bởi vì có những quốc gia họ không có nhu cầu về lãnh thổ, họ chỉ cần lợi ích kinh tế. Họ đến rồi họ đi. Còn có những quốc gia luôn thèm khát lãnh thổ tài nguyên của nước khác thì cái họ cần không phải là lợi ích kinh tế mà là lãnh thổ của nước khác. Họ sẽ di dân đến và tìm mọi cách ở lại, thậm chí chi phối chính trị, an ninh, quốc phòng.
Do đó, phải quy định tiêu chí và quy trình rà soát chặt chẽ đối với nhà đầu tư chiến lược, vì dự luật dành cho họ những ưu đãi và quyền hạn quá lớn. Liệu các nhà đầu tư công nghệ cao có lựa chọn các đặc khu hay các đặc khu chủ yếu sẽ thu hút đầu tư về casino, du lịch và bất động sản” -Đại biểu Trương Trọng Nghĩa băn khoăn.
