Từ việc được lãnh đạo tỉnh Lào Cai tạo điều kiện, Công ty Lilama và Công ty Apatit Việt Nam khai thác và tiêu thụ trái phép hơn 1,5 triệu tấn quặng Apatit, trị giá hơn 610 tỷ đồng, thu lợi bất chính hơn 350 tỷ đồng.

“Bắt tay” khai thác, tiêu thụ khoáng sản

Báo GD&TĐ số 251 (ra ngày 20/10/2023) có bài viết “Vụ án ‘ăn bẩn’ hơn 1,5 triệu tấn quặng ở Lào Cai: Truy tố cựu Bí thư Tỉnh ủy” thông tin Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) tỉnh Lào Cai truy tố nhiều cựu lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh Lào Cai cùng các sở ngành, đơn vị liên quan trong vụ án khai thác trái phép hơn 1,5 triệu tấn quặng Apatit.

Trong vụ án này, cựu Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Nguyễn Văn Vịnh bị đề nghị mức án 10 - 15 năm tù.

Cáo trạng nêu, từ năm 2011 đến năm 2015 các bị cáo biết rõ diện tích 3,77 ha tại thôn 2 xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai thuộc khai trường 18 đã được Bộ Công Thương phê duyệt quy hoạch quặng Apatit tại quyết định số 28 (ngày 18/8/2008) và thẩm quyền cấp phép khai thác khoáng sản thuộc Bộ TN&MT. Tuy nhiên các bị can đã lợi dụng chức vụ quyền hạn của mình làm trái công vụ, ký các văn bản, giấy chứng nhận đầu tư trái quy định của pháp luật.

Cụ thể, các cựu lãnh đạo tỉnh Lào Cai đã cấp 3,77ha đất thuộc khai trường 18 cho Công ty TNHH Xây dựng thương mại Lilama (Công ty Lilama - PV) xây dựng dự án khách sạn, nhà hàng. Đồng thời, tạo điều kiện cho Công ty Lilama và Công ty TNHH MTV Apatit Việt Nam (Công ty Apatit) khai thác và tiêu thụ trái phép hơn 1,5 triệu tấn quặng Apatit có trị giá hơn 610 tỷ đồng, thu lợi bất chính hơn 350 tỷ đồng.

Theo đó, từ năm 2012 - 2015, Công ty Lilama tổ chức khai thác quặng Apatit trái phép ở thôn 2, xã Đồng Tuyển (TP Lào Cai) và bán cho các đơn vị: Công ty Apatit, Công ty Phốt pho vàng Việt Nam (Công ty Phốt pho vàng - PV), Công ty Cổ phần hoá chất Đức Giang Lào Cai (Công ty Hoá chất Đức Giang - PV) là hơn 1,5 triệu tấn quặng. Qua đó Công ty Lilama thu lợi số tiền hơn 171 tỷ đồng.

Trong đó, từ ngày 8 - 26/9/2014, bị can Nguyễn Mạnh Thừa (Giám đốc Công ty Lilama) đã trực tiếp thoả thuận, thương thảo và chỉ đạo Nguyễn Quang Triệu (Phó Giám đốc Công ty Lilama) ký hợp đồng bán quặng Apatit loại I khai thác trái phép tại khu vực 3,77ha khai trường 18, thôn 2 (xã Đồng Tuyển, TP Lào Cai) cho Công ty Hoá chất Đức Giang trên 71.000 tấn (thu về hơn 80 tỷ đồng).

Tiếp đó, Công ty Lilama bán cho Công ty Phốt pho vàng hơn 19 nghìn tấn (thu về hơn 25 tỷ đồng).

Toàn bộ số lượng quặng đã mua của Công ty Lilama, 2 công ty (Hóa chất Đức Giang và Phốt pho vàng) đã tiến hành nhập kho và đưa vào sử dụng làm nguyên liệu sản xuất cho các nhà máy của đơn vị mình.

Đối với hơn 1,3 triệu tấn quặng Apatit còn lại, Công ty Lilama bán cho Công ty Apatit. Mặc dù 3 công ty trên đều mua quặng Apatit của Công ty Lilama, như Cơ quan điều tra chỉ đề nghị truy tố Công ty Apatit.

Theo đó, Viện KSND tỉnh Lào Cai truy tố các bị can Nguyễn Quang Huy (nguyên Tổng Giám đốc Công ty Apatit), Phạm Cao Khiêm (cựu Phó Tổng Giám đốc Công ty Apatit), Nguyễn Ngọc Bích (cựu Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Apatit), Lương Văn Na (cựu Phó Tổng Giám đốc Công ty Apatit), Cao Văn Tham (cựu Phó Trưởng phòng Kế hoạch thị trường Công ty Apatit), Nguyễn Văn Bình (nguyên thành viên Hội đồng thành viên Công ty Apatit)… về tội “Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên”, theo quy định tại Điểm b, Khoản 2 Điều 227 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Trách nhiệm doanh nghiệp liên quan

Bị can Nguyễn Văn Vịnh (cựu Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai).

Đối với 2 công ty còn lại là (Hóa chất Đức Giang và Phốt pho vàng), theo cáo trạng thì ngày 14/3/2023 Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT), Công an tỉnh Lào Cai đã ra Quyết định trưng cầu giám định số 41/QĐ-CSKT, trưng cầu Sở Tài chính tiến hành giám định về tài chính để xác định số tiền lợi nhuận mà Công ty Phốt pho vàng và Công ty Hoá chất Đức Giang Lào Cai thu được từ việc ký hợp đồng mua bán quặng của Công ty Lilama.

Đến ngày 5/5/2023, Sở Tài chính tỉnh có văn bản số 918 thông báo về việc không đủ cơ sở thực hiện giám định tư pháp về tài chính theo quy định đối với các nội dung trưng cầu tại Quyết định số 41 (ngày 14/3/2023).

Căn cứ kết luận giám định của Bộ TN&MT, ngày 26/6/2023, Cơ quan CSĐT đã ra yêu cầu định giá tài sản số 619, yêu cầu Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự tỉnh Lào Cai xác định trị giá của các loại quặng Apatit loại I, loại II có trong diện tích 3,77ha thuộc khai trường 18, tại thôn 2, xã Đổng Tuyển mà UBND tỉnh Lào Cai cho phép Công ty Lilama khai thác và tiêu thụ trái phép trong quá trình thi công dự án khách sạn, nhà hàng.

Ngày 6/7/2023, Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự tỉnh Lào Cai đã ban hành Kết luận định giá tài sản số 113 kết luận số quặng Apatit mà Công ty Lilama đã khai thác là hơn 1,5 triệu tấn quặng Apatit các loại có trị giá 689,29 tỷ đồng.

Cũng theo cáo trạng, đối với Công ty Phốt pho vàng và Công ty Hóa chất Đức Giang trong quá trình điều tra xác định: Tại thời điểm xảy ra vụ án đều không biết việc Nguyễn Mạnh Thừa (Giám đốc Công ty Lilama) khai thác quặng Apatit tại thôn 2, xã Đồng Tuyển (TP Lào Cai) là trái phép. Vì đó nên cơ quan điều tra không đề cập xử lý.

Viện KSND tỉnh Lào Cai quyết định truy tố ra trước Toà án nhân dân (TAND) tỉnh Lào Cai để xét xử bị can Nguyễn Mạnh Thừa (Giám đốc Công ty Lilama) về tội “Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên” và tội “Rửa tiền”.

Bên cạnh đó, truy tố nhiều lãnh đạo Công ty Apatit về tội “Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên” theo quy định tại Điểm b, Khoản 2 Điều 227 Bộ luật Hình sự năm 2015.