Gắn quy hoạch với giảm thiểu rủi ro thiên tai
Là tỉnh miền núi, biên giới phía Tây Bắc, có hơn 656.000 dân thuộc 19 dân tộc, Điện Biên luôn coi công tác dân tộc là nhiệm vụ trọng tâm gắn với phát triển kinh tế - xã hội và củng cố quốc phòng, an ninh.
Triển khai Chiến lược công tác dân tộc giai đoạn 2021-2030, tỉnh đã tập trung quy hoạch, sắp xếp, bố trí ổn định dân cư cho các hộ dân vùng có nguy cơ cao về thiên tai, sạt lở, lũ ống, lũ quét.
Theo báo cáo năm 2025, 100% hộ dân di cư không theo quy hoạch đã được sắp xếp, bố trí ổn định.
Cơ sở hạ tầng vùng dân tộc thiểu số được đầu tư mạnh mẽ: 100% xã có đường ô tô đến trung tâm xã được rải nhựa hoặc bê tông; 85% thôn có đường ô tô được cứng hóa. Tỷ lệ hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia và các nguồn điện phù hợp đạt 96,2%, trong khi 92% hộ nông thôn được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh.
Những con số này phản ánh rõ nỗ lực của các cấp, các ngành trong việc ổn định đời sống cho đồng bào vùng sâu, vùng xa, vừa giúp người dân an cư lạc nghiệp, vừa hạn chế rủi ro thiên tai.
Nâng cao thu nhập và chất lượng sống
Theo Báo cáo số 5398/BC-UBND, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh năm 2024 còn 21,29%, trong đó hộ nghèo dân tộc thiểu số chiếm tới 99,5% tổng số hộ nghèo. Dự kiến đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 17,66%, tương ứng 24.081 hộ, mức giảm bình quân 5,85%/năm, vượt mục tiêu của Chương trình mục tiêu quốc gia.
Thu nhập bình quân đầu người vùng đồng bào dân tộc thiểu số năm 2024 đạt 28,56 triệu đồng/người/năm, dự kiến tăng lên 30 triệu đồng năm 2025, tăng hơn 14% so với năm 2023.
Song song với đó, tỉnh đã huy động hơn 4.714 tỷ đồng cho Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; 2.717 tỷ đồng cho Chương trình giảm nghèo bền vững; và 808 tỷ đồng cho Chương trình xây dựng nông thôn mới.
Nhờ đó, diện mạo vùng dân tộc thay đổi rõ rệt: 26/115 xã đạt chuẩn nông thôn mới (22,6%), trong đó 5 xã khu vực III đạt chuẩn trong giai đoạn 2021-2025. Tỉnh cũng đã hoàn thành hỗ trợ làm nhà ở cho 3.312 hộ nghèo, góp phần thực hiện hiệu quả phong trào “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”.
Phát triển sinh kế gắn với bảo vệ môi trường
Tỉnh Điện Biên xác định phát triển sinh kế bền vững phải đi đôi với bảo vệ môi trường và tài nguyên rừng. Đến nay, toàn tỉnh có 426.378,55 ha rừng, tỷ lệ che phủ đạt 44,69%, vượt mục tiêu 42% của Chiến lược công tác dân tộc giai đoạn 2021-2030.
Trong năm 2024-2025, các đơn vị trên địa bàn đã khoanh nuôi tái sinh 2.641ha rừng, trồng cây phân tán hơn 32.000 cây, chi trả dịch vụ môi trường rừng với tổng kinh phí 177,45 tỷ đồng, giúp hàng nghìn hộ dân có thêm thu nhập ổn định.
Tỷ lệ hộ nông dân người dân tộc thiểu số làm kinh tế nông - lâm nghiệp hàng hóa đạt 39,8%, cho thấy xu hướng chuyển đổi mạnh mẽ từ tự cung tự cấp sang sản xuất hàng hóa gắn với thị trường.
Nhờ các chính sách lồng ghép, công tác bảo vệ môi trường sinh thái được gắn chặt với phát triển kinh tế, giúp giảm tình trạng phá rừng làm nương rẫy, di cư tự do, góp phần ổn định dân cư, giữ vững địa bàn chiến lược.
Công tác giáo dục và chăm sóc sức khỏe vùng dân tộc tiếp tục đạt nhiều kết quả tích cực. Tỷ lệ trẻ 5 tuổi đến trường đạt 99,93%; học sinh tiểu học đạt 99,88%; THCS 98,08%; THPT 80,47%. Tỷ lệ người từ 15 tuổi trở lên biết đọc, biết viết tiếng phổ thông đạt 97,06%, góp phần nâng cao dân trí, giảm dần tình trạng mù chữ vùng sâu, vùng xa.
Trong lĩnh vực y tế, 95,34% người dân tham gia bảo hiểm y tế, tỷ lệ phụ nữ được khám thai định kỳ đạt 76,8%, trong đó 67,8% phụ nữ dân tộc thiểu số được cán bộ y tế chăm sóc; 70,2% phụ nữ sinh con được đỡ bởi cán bộ y tế có kỹ năng.
Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thể nhẹ cân là 14,73%, thể thấp còi 24,44%; tuổi thọ trung bình người dân tộc thiểu số đạt 75 tuổi, thời gian sống khỏe mạnh tối thiểu 68 năm.
96% hộ dân tộc thiểu số nghe được đài phát thanh, 62% xem được truyền hình, 57% thôn có nhà sinh hoạt cộng đồng, 71% thôn duy trì đội văn nghệ truyền thống hoạt động thường xuyên.
Những con số này thể hiện bước tiến vững chắc trong nâng cao đời sống tinh thần, củng cố khối đại đoàn kết các dân tộc trên địa bàn.
Củng cố thế trận lòng dân vùng biên
Tình hình an ninh, trật tự ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi Điện Biên cơ bản ổn định. Các xã biên giới (theo địa giới hành chính cũ) như Sín Thầu, Nậm Kè, Chung Chải, Leng Su Sìn… được đầu tư đồng bộ về hạ tầng, điện, nước, trường học, y tế, tạo điều kiện cho người dân yên tâm sinh sống, gắn bó với biên giới.
Chính quyền, lực lượng vũ trang phối hợp tuyên truyền, vận động nhân dân không vượt biên trái phép, không tham gia các hoạt động vi phạm pháp luật, góp phần bảo vệ chủ quyền quốc gia, giữ vững vùng biên giới hòa bình, ổn định, phát triển.
Giai đoạn 2026-2030, Điện Biên tiếp tục tập trung thực hiện hiệu quả Chiến lược công tác dân tộc, phấn đấu hoàn thiện hạ tầng kinh tế - xã hội, nâng cao thu nhập bình quân vùng dân tộc thiểu số lên trên 30 triệu đồng/người/năm, giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống dưới 15%, nâng tỷ lệ che phủ rừng lên trên 45%, và duy trì trên 95% người dân tham gia bảo hiểm y tế.
Những kết quả đạt được trong giai đoạn 2021-2025 khẳng định nỗ lực lớn của cả hệ thống chính trị và đồng bào các dân tộc trong tỉnh, vừa là nền tảng vững chắc, vừa là động lực để Điện Biên hướng tới mục tiêu phát triển toàn diện, bền vững, gắn kết chặt chẽ giữa giảm nghèo, bảo vệ môi trường và củng cố an ninh biên giới.
