Trong tiểu thuyết Ỷ thiên đồ long ký, cố nhà văn Kim Dung mô tả Triệu Mẫn là một cô gái cực đẹp, thông minh và đầy tham vọng.
Triệu Mẫn là con gái của đại nguyên soái Nhữ Dương Vương thống lĩnh binh quyền nhà Nguyên cai trị toàn Trung Quốc. Cô cho thuộc hạ dùng Thập hương nhuyễn cân tán để đầu độc bọn cao thủ 6 đại môn phái Thiếu Lâm, Võ Đang, Nga Mi, Không Động, Côn Luân và Hoa Sơn.
Họ bị bắt, đưa về giam giữ trong chùa Vạn An ở Đại Đô (tiếng của nhà Nguyên gọi Bắc Kinh thời ấy). Tham vọng của Triệu Mẫn là khuất phục 6 đại môn phái của võ lâm Trung Quốc, đồng thời buộc người của các phái này biểu diễn võ công cho cô xem để... học lại.
Người nào không chịu biểu diễn võ công, cô ra lệnh thuộc hạ chặt ngón tay của họ để trừng phạt.
Trong bọn thuộc hạ của Triệu Mẫn, có nhiều cao thủ võ công cao cường từ các nước phiên bang được tuyển về. Đặc biệt, có một viên đầu đà được tuyển về từ nước Hoa Thích Tử Mô có kiến thức võ công cao cường nhưng bị câm.
Hắn là thầy dạy võ cho Triệu Mẫn. Kim Dung mô tả viên đầu đà: “Tóc xõa xuống vai, thân thể cao lớn, mặt hắn có nhiều vết sẹo dài ngang dọc khiến người ta khó nhận ra khuôn mặt thật. Tóc hắn màu hung, không phải là người Trung Thổ”.
Trí nhớ của viên đầu đà câm này rất tuyệt. Hễ người của 6 đại môn phái chấp nhận đầu hàng, biểu diễn xong một chiêu thức của môn phái họ thì hắn nhớ ngay. Hắn đem đúng chiêu thức ấy dạy lại cho Triệu Mẫn không sai một ly.
Rồi trên cơ sở chiêu thức ấy, hắn nghĩ ngay ra một cách hóa giải và dạy cho Triệu Mẫn cách hóa giải. Những điều hắn dạy cho Triệu Mẫn rất giản dị nhưng rất cao minh. Chính vì thế mà hắn được Triệu Mẫn kính trọng và nể phục.
Tuy nhiên, Triệu Mẫn không thể nào ngờ được đây lại là nội gián của Minh giáo.
Dùng khổ nhực kế để đột nhập
Quang Minh hữu sứ Phạm Dao.
Phạm Dao là Quang Minh hữu sứ, một trong hai sứ giả của Minh giáo cùng với Quang Minh tả sứ Dương Tiêu. Trong Minh giáo, chức danh Quang Minh tả hữu sứ chỉ xếp sau giáo chủ Dương Đỉnh Thiên.
Thời còn trẻ Phạm Dao và Dương Tiêu còn được gọi là "Tiêu Dao nhị tiên" do dung mạo hai người anh tuấn tiêu sái.
Về trung niên, sau khi giáo chủ Dương Đính Thiên qua đời, Phạm Dao vì muốn tìm ra chân nguyên hung thủ muốn phá hoại Minh Giáo nên đã điều tra được âm mưu thâm độc của Thành Côn và biết hắn làm việc cho triều đình nhà Nguyên.
Tuy nhiên Phạm Dao lại trúng độc thủ của hắn nhưng may mắn không chết.
Vì từng chạm mặt Thành Côn, rất dễ bại lộ thân phận, Phạm Dao bèn hủy đi dung nhan của mình. Hắn dùng dao rạch cả chục nhát trên mặt, dùng thuốc nhuộm tóc vàng, lại nuốt than để làm méo giọng nói.
Ai có thể ngờ đệ nhất mỹ nam giang hồ đã biến thành một tên đầu đà quái tướng xấu xí như vậy.
Phạm Dao lại vượt ngàn dặm sang Hoa Thích Tử Mô giả làm dân bên đó lấy tên là Khổ Đầu Đà. Chờ đợt chiêu mộ nhân sĩ của Nhữ Dương Vương phủ, Phạm Dao trổ tài võ nghệ nên được nhận vào ngay.
Hắn ẩn nhẫn cả chục năm đã quen đường đi lối lại trong phủ, còn được làm thầy dạy võ của Triệu Mẫn.
Phạm Dao sẵn sàng hủy đi khuôn mặt đẹp vì Minh giáo, không coi tính mạng mình vào đâu. Nên việc hắn đánh chết hai vị hương chủ trong giáo để chiếm được lòng tin của Nhữ Dương vương không có gì lạ.
Làm thân tín cho Nhữ Dương Vương và thầy dạy võ cho Triệu Mẫn, qua đó cũng đã nhiều lần ra tay trợ giúp Minh giáo trong việc giữ thanh danh (điển hình là việc quay lưng 18 tượng La hán tại chùa Thiếu Lâm có viết chữ giá họa cho Minh giáo).
Giải cứu lục đại môn phái
Sau khi Trương Vô Kỵ lên làm giáo chủ Minh Giáo, nhiều lần cứu Lục đại môn phái của võ lâm Trung Nguyên, Phạm Dao đã tương kiến và bộc lộ thân phận thật của mình là Hữu Sứ Giả của Quang Minh đỉnh và về phò tá cho Trương Vô Kỵ.
Trong lần cứu Lục đại môn phái bị Triệu Mẫn giam ở bảo tháp, Phạm Dao đã có kế sách tìm được thuốc giải từ tay Huyền Minh nhị lão, cứu các cao thủ bị trúng độc.
Theo lời của Phạm Dao, lục đại môn phái trên đường quay về Trung nguyên đã bị hạ độc vào đồ ăn ở khắp các nhà nghỉ. Loại độc đó là Thập hương nhuyễn cân tán. Người trúng phải thuốc vẫn có thể sinh hoạt bình thường nhưng trong tinh thần uể oải, mệt mỏi vì mất hết nội công.
Thế nên chỉ trong vòng một tháng, Triệu Mẫn quăng lưới bắt sạch lục đại môn phái đưa về Vạn An tự.
Thập hương nhuyễn cân tán do Lộc Trượng Khách và Hạc Bút Ông (gọi chung là Huyền Minh nhị lão) nắm giữ. Nhưng họ luân phiên đổi thuốc độc, thuốc giải cho nhau. Muốn tìm ra giải dược thật không dễ dàng. Dương Tiêu nghe qua lời của Phạm Dao bèn nghĩ ra một kế hoạch.
Lộc ham sắc, Hạc ham tửu. Đó chính là điểm yếu của hai kẻ đó. Đầu tiên, Trương Vô Kỵ chế một loại thuốc có tác dụng tương đối giống Thập hương nhuyễn cân tán. Sau đó, Phạm Dao sẽ mời Hạc Bút Ông nhậu một bữa rồi thừa cơ hạ độc.
Còn về phía Lộc Trượng Khách, Vi Nhất Tiếu trổ tài khinh công đi bắt ái thiếp của Nhữ Dương vương đặt vào phòng lão ta. Dù Lộc Trượng Khách không dám làm gì cũng sẽ bị vu họa, bắt gian tận giường. Song song hai phía đều bị nắm thóp, giải dược trong tay ai sẽ rõ ngay lập tức.
Huyền Minh Nhị Lão.
Kế hoạch triển khai thành công. Hạc Bút Ông chỉ biết qua công hiệu của Thập hương nhuyễn cân tán chứ chưa thử bao giờ nên Phạm Dao vừa nói đã tin ngay mình bị trúng độc nặng.
Giải dược nằm trong tay Lộc Trượng Khách. Cả đám Tôn Tam Hủy, Lý Tứ Tồi ham ăn ham uống nên bị vạ lây. Lộc Trượng Khách rất ngạc nhiên vì có mỹ nhân từ trên trời rơi xuống, đoán là do đồ đệ biết ý sư phụ đã bắt cóc về. Hắn đang sung sướng trong lòng thì sư đệ vào cầu cứu.
Hạc Bút Ông biết sư ca quen thói trăng hoa, thấy có cô gái trên giường chẳng có gì làm lạ. Không ngờ Lộc Trượng Khách thuận tay đẩy một cái, biết ngay Phạm Dao giả vờ trúng độc. Phạm Dao ứng biến nhanh, đem chuyện ái thiếp Hàn Cơ của vương gia ra uy hiếp lão Lộc.
Phạm Dao lại ba hoa rằng Diệt Tuyệt sư thái là tình nhân cũ của hắn, Chu Chỉ Nhược là con tư sinh của hai người. Lộc Trượng Khách đồng ý giúp Phạm Dao.
Sau khi giấu kín được mỹ nhân, Lộc Trượng Khách giữ lời đi cứu Diệt Tuyệt sư thái. Sư thái cứng đầu nghĩ mình sắp chết, nhờ Lộc Trượng Khách gọi Chu Chỉ Nhược tới.
Hai người nói chuyện quá lâu, Lộc Trượng Khách không chịu nổi bèn đi tìm Hàn Cơ. Lúc này Phạm Dao đánh lén được Lộc Trượng Khách để lấy giải dược, tiện đặt luôn hắn lên giường với Hàn Cơ.
Sau đó, Phạm Dao nhanh chóng đi khắp các tầng tháp để phát thuốc giải cho các phái. Tuy nhiên, tình cảnh lúc này vô cùng nguy cấp khi Vương Bảo Bảo (huynh ruột Triệu Mẫn) cho lùng sục khắp các ngóc ngách tìm kiếm Hàn Cơ.
Hạc Bút Ông đã khôi phục công lực, lời qua tiếng lại vạch trần Phạm Dao. Dù Phạm Dao đã lấy Lộc Trượng Khách ra làm con tin nhưng Vương Bảo Bảo không coi vào đâu, hạ lệnh châm lửa đốt tháp.
Trương Vô Kỵ ở xa nhìn thấy đám cháy lập tức chạy ngay đến. Dương Tiêu, Vi Nhất Tiếu cũng hỗ trợ Trương Vô Kỵ giải cứu người của lục đại môn phái thành công.
Nếu không có Phạm Dao giúp đỡ thì dù Trương Vô Kỵ có võ công cao cường cũng chưa chắc có thể giải cứu được lục đại môn phái.
