Thực tế cho thấy, thời gian qua không ít địa phương luôn trong tình trạng tuyển không đủ giáo viên so với chỉ tiêu được giao. Đây là câu chuyện dài bởi dù có tổ chức nhiều đợt tuyển dụng giáo viên nhưng không đáp ứng được vì nguồn tuyển thiếu cả “lượng và chất”.
Thiếu giáo viên mầm non, tiểu học
Kỳ thi tuyển dụng viên chức giáo dục năm 2021 do UBND tỉnh Quảng Nam tổ chức có 1.955 chỉ tiêu; trong đó, 1.363 chỉ tiêu giáo viên tiểu học và mầm non nhưng chỉ có 1.092 người trúng tuyển. Năm 2020, Quảng Nam cũng chỉ tuyển được 1.200 giáo viên so với 1.783 chỉ tiêu cho các cấp học và bậc học. Số chỉ tiêu tuyển thiếu chủ yếu là giáo viên tiểu học và mầm non.
Tình trạng tuyển giáo viên không đủ chỉ tiêu được giao xảy ra ngay với các địa phương ở đồng bằng chứ chưa nói đến miền núi. Như thị xã Điện Bàn, năm 2021 thiếu 300 giáo viên tiểu học nhưng khi tổ chức thi tuyển chỉ có 90 ứng viên dự thi và 70 người trúng tuyển.
Thị xã Đức Phổ (Quảng Ngãi) năm 2021 có nhu cầu tuyển dụng 249 giáo viên, trong đó bậc mầm non có 61 chỉ tiêu, tiểu học 109 chỉ tiêu và 79 chỉ tiêu THCS. Thế nhưng, chỉ có 49 ứng viên có hồ sơ dự thi được vào vòng 2, cấp tiểu học chỉ có 35 hồ sơ. Kết quả, năm học 2021 – 2022, Đức Phổ thiếu gần 90 giáo viên tiểu học, trong đó bao gồm cả giáo viên dạy các môn văn hóa và Tin học.
Ông Phan Bường - Trưởng phòng GD&ĐT thị xã Đức Phổ - cho biết: “Nhiều vị trí tuyển dụng không có ứng viên tham gia như Mỹ thuật, Tổng phụ trách Đội ở cấp tiểu học, giáo viên môn Công nghệ, Tin học cấp THCS”.
Tính cả cấp tiểu học và THCS, năm học 2021 – 2022, quận Liên Chiểu (TP Đà Nẵng) thiếu 65 giáo viên, trong khi chỉ tuyển dụng được 40 người. Tuy nhiên, ông Nguyễn Thanh Lịch - Trưởng phòng GD&ĐT quận Liên Chiểu - cho biết: Chỉ có 22/40 giáo viên đến nhận nhiệm sở sau khi trúng tuyển. Số còn lại, đã trúng tuyển ở các địa phương khác. Để chuẩn bị cho năm học 2022 - 2023, ngành GD-ĐT Đà Nẵng đề nghị tăng 659 chỉ tiêu số lượng người làm việc; trong đó, Sở GD&ĐT đề nghị tăng 34 chỉ tiêu; UBND các quận, huyện đề nghị tăng 625 chỉ tiêu.
 |
| Hoạt động ngoại khóa Rung chuông vàng của học sinh Trường Tiểu học Võ Thị Sáu (quận Hải Châu, TP Đà Nẵng). |
Nguồn tuyển hẹp
Để giải quyết tình trạng thiếu nhân lực, ngoài giải pháp bố trí dạy tăng tiết, phân công giáo viên dạy liên trường, liên môn, nhiều địa phương đã chấp nhận giải pháp “hạ chuẩn” trình độ đào tạo theo quy định để ký hợp đồng. Một số trường học ký hợp đồng với giáo viên đã nghỉ hưu hoặc điều động giáo viên THCS xuống dạy tiểu học để tháo gỡ khó khăn.
Theo ông Nguyễn Công Thành - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Quảng Nam, khó khăn trong tuyển dụng giáo viên hiện nay, không phải là không được giao đủ chỉ tiêu biên chế, mà là nguồn tuyển không đáp ứng đủ nhu cầu. Luật Giáo dục 2019 quy định trình độ đào tạo giáo viên mầm non, tiểu học có thay đổi so với trước đây. Cụ thể, giáo viên mầm non phải có trình độ cao đẳng sư phạm và giáo viên tiểu học phải có bằng tốt nghiệp đại học sư phạm. Do đó, tạo độ “hẫng” nhất định trong công tác tuyển dụng.
Nhìn nhận tình trạng trên, ông Phan Bường cho rằng, việc tuyển không đủ giáo viên so với chỉ tiêu được giao sẽ là câu chuyện dài vì dù có tổ chức nhiều đợt tuyển dụng đi nữa thì cũng không lấy đâu ra nguồn. “Những giáo sinh sư phạm không đủ chuẩn đào tạo ít nhất cũng phải có một khoảng thời gian học nâng chuẩn thì mới đáp ứng được yêu cầu tuyển dụng. Mà địa phương nào cũng thiếu giáo viên nên “cung” không đáp ứng được “cầu”.
Thậm chí, tìm giáo viên để ký hợp đồng cũng khó. Lãnh đạo các trường cũng đến nhiều địa phương lân cận như huyện Ba Tơ và tỉnh Bình Định để tìm nguồn giáo viên đủ chuẩn ký hợp đồng dạy học, nhưng cũng chỉ vài trường hợp có thể đến với địa phương”, ông Bường phân tích.
Để chuẩn bị cho kỳ thi tuyển viên chức ngành Giáo dục năm 2022, các phòng chức năng của thị xã Điện Bàn (Quảng Nam) đã đến một số trường đại học đào tạo sư phạm để tham khảo số liệu thí sinh tốt nghiệp. Theo đó, Trường Đại học Quảng Nam có khoảng 200 sinh viên.
Một số trường đại học lân cận như Trường Đại học Sư phạm (Đại học Đà Nẵng), Trường Đại học Sư phạm (Đại học Huế), số lượng sinh viên tốt nghiệp ngành học mầm non và sư phạm chưa đến 100 sinh viên/trường. Con số trên quá ít so với nhu cầu tuyển dụng của các địa phương nói chung, đặc biệt là giáo viên dạy Tiếng Anh, Tin học và dạy tổ hợp theo chương trình mới.
Từ bất cập trong công tác tuyển dụng và đào tạo, một số cán bộ quản lý nhận xét, trong khi các trường đại học sư phạm đang cắt giảm chỉ tiêu tuyển sinh theo lộ trình hằng năm mà Bộ GD&ĐT đưa ra, cùng với việc học sinh phổ thông ít chọn theo học ngành sư phạm mầm non và tiểu học nên nguồn tuyển giáo viên sẽ rất hạn hẹp. Chưa kể ở bậc mầm non và tiểu học, các trường công lập cũng phải cạnh tranh với hệ thống trường tư thục ngày càng có nhiều chế độ đãi ngộ cho giáo viên, từ lương thưởng tới điều kiện làm việc.
Các bộ, ngành Trung ương đưa ra giải pháp chung để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên là cần thiết nhưng chưa đủ. Các địa phương cần đẩy mạnh đặt hàng với trường sư phạm để đào tạo theo địa chỉ, đáp ứng yêu cầu khi triển khai Chương trình GDPT mới, góp phần giải quyết được tình trạng thiếu hụt nguồn tuyển. Điều này cũng đồng thời giảm tỷ lệ sinh viên sư phạm thất nghiệp sau khi ra trường.
