Theo phản ánh của ông Trần Thái Châu, Chủ tịch HĐQT - kiêm Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp Nhân An (HTX Nhân An, xã Tân Tiến, huyện Krông Pắk, tỉnh Đắk Lắk) thì vào khoảng tháng 4/2019 ông liên hệ với ông Phan Anh Quân, nhân viên phụ trách thị trường Đắk Lắk - Công ty TNHH Hai mũi tên đỏ mua 100 gói hạt giống bí đỏ lai F1 Arjuna với giá 55.000 đồng/gói.
Sau đó, ông đưa về và thuê một đơn vị khác ươm trong bầu. Khi bí đã đủ lớn và đủ sức khỏe chống trọi với thời tiết thì ông đem về trồng trên diện tích 2ha đất của HTX và của 3 hộ dân liên kết với HTX trồng bí hữu cơ (rau sạch).
Trong quá trình cây sinh trưởng, phát triển các kĩ sư nông nghiệp và người của đơn vị bán giống thường xuyên theo dõi, sử dụng kĩ thuật trồng rau hữu cơ. Tuy nhiên, khi cây ra hoa, thì người dân phát hiện chủ yếu là hoa đực, hoa cái có ra những cũng thối rồi rụng đi.
Theo ông Châu, sau khi lấy giống về trồng HTX đã ký 2 hợp đồng cung ứng bí đỏ cho Công ty TNHH Ba Lành (TP. Hồ Chí Minh) và HTX Sản xuất và Dịch vụ nông nghiệp hữu cơ Đắk Lắk (TP.Buôn Ma Thuột). Sản lượng ước tính ban đầu là 60 tấn, giá trị khoảng 1,2 tỷ đồng.
Thời gian giao hàng là cuối tháng 7/2019. Trong hợp đồng cũng nêu rõ nếu phía HTX nếu chậm tiến độ phải chịu phạt số tiền tương ứng với 0,2% giá trị hợp đồng mỗi ngày. HTX Nhân An cũng ký 3 hợp đồng bao tiêu sản phẩm với nông dân với giá 15.000 đồng/kg bí.
Nhìn về vườn bí trơ lá, không có quả ông Cao Xuân Lộc (thôn 5, xã Tân Tiến) cho hay, gia đình ông đã nhận giống và kí hợp đồng trồng 6 sào giống bí đỏ theo phương thức hữu cơ với HTX Nhân An.
Trong quá trình cây sinh trưởng rất bình thường và ít sau bệnh hại. Tuy nhiên, đến khi ra hoa thì chỉ đậu được vài trái non sau đó rụng dần. Tá hỏa nên ông đã báo lên cho HTX và được biết diện tích bí của đơn vị này trồng cũng trong tình trạng tương tự.
“Những vụ mùa trước gia đình tôi trồng đậu và bắp, đến kì thu hoạch trừ chi phí cũng lời khoảng 20 triệu đồng. Tuy nhiên, trồng bắp tốn ít công sức hơn, còn bí đỏ gia đình phải thuê công làm cỏ và làm nhánh thường xuyên. Nếu năm nay trồng bí có quả thì gia đình tôi phải thu được khoảng 18 tấn, với giá hơn 15.000 đồng/kg, tính ra số tiền cũng vài trăm triệu”, ông Lộc buồn rầu nói.
Liên quan đến vấn đề này, ông Đặng Văn Tuấn, Giám đốc khu vực Miền Trung - Tây Nguyên, Công ty TNHH Hai mũi tên đỏ khẳng định, giống cây trồng mà công ty bán ra là giống thật, không bán giống giả. Hiện toàn bộ giấy tờ, hàng mẫu liên quan tới lô giống trên đã được công ty cung cấp cho Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cùng các cơ quan chức năng để kiểm nghiệm.
Cũng theo ông Tuấn, số giống trên HTX Nhân An không mua và kí hợp đồng trực tiếp với công ty mà mua tại một đại lý. Tuy nhiên, để hỗ trợ, giúp đỡ người dân bên phía công ty có ý kiến hỗ trợ 100% hạt giống cho HTX, nhưng đơn vị này không đồng ý. Do đó, công ty đã linh động tăng mức hỗ trợ lên 15 triệu đồng/ha nhưng HTX vẫn không chấp nhận.
“Lô giống này đã được trồng ở nhiều vùng, những vùng trồng đợt sau vẫn có quả bình thường. Riêng huyện Krông Pắk và huyện Ea H’leo trồng đợt trước, gặp mưa đầu mùa kích thích cây sinh trưởng nhưng không phát triển. Cành nhánh sinh trưởng, nụ cái ra nhưng không hình thành, rụng đi, do đó không có quả.
Công ty đã linh động hết sức, nhưng HTX không đồng ý nên giờ chúng tôi đợt kết quả từ cơ quan chức năng, nếu bên nào sai bên đó sẽ phải chịu trách nhiệm”, ông Tuấn nói.
Về vấn đề này, đại diện lãnh đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đắk Lắk cho biết, đơn vị đã làm việc với bên cung cấp giống và xác định ban đầu, đây là giống bí nhập khẩu, có thông tin rõ ràng, đầy đủ theo quy định, hạt giống cũng nảy mầm đều khi ươm.
Vấn đề bí không có quả, vị lãnh đạo này cho hay cần phải tìm hiểu, xác minh thêm về thời tiết, dinh dưỡng và thời điểm cây ra hoa, đậu quả.
