Phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể
Hàng năm, cứ vào ngày 9 - 10/3 (âm lịch), Lễ hội Then Kin Pang tại xã Khổng Lào, huyện Phong Thổ được đồng bào tổ chức với nhiều hoạt động hấp dẫn, thu hút đông đảo nhân dân trong huyện và du khách gần xa.
Lễ hội Then Kin Pang huyện Phong Thổ được tổ chức nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể độc đáo. Lễ hội này còn phục vụ nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân và du khách đối với các giá trị di sản văn hóa dân tộc Thái. Qua đây khơi dậy tiềm năng, những nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào.
Đó còn là sân chơi bổ ích, tạo điều kiện cho các nghệ nhân, hạt nhân văn nghệ quần chúng có cơ hội được gặp gỡ, giao lưu, giữ gìn những giá trị tốt đẹp của cộng đồng người Thái trắng ở Lai Châu.
Truyền thuyết xa xưa kể rằng, sau Pô Phà (Vua Trời) là Then. Then có lòng bao dung độ lượng, yêu thiên nhiên cỏ cây, con người. Vì vậy, Vua Trời đã phái các thần Then xuống hạ giới đầu thai thành người phàm trần để cứu nhân độ thế.
Cúng Then, một nghi lễ quan trọng tại Lễ hội Then Kin Pang.
Ai đau ốm thì được Then cho thuốc. Người nào gặp rủi ro, vận hạn, Then sẽ cầu phúc cho tai qua nạn khỏi. Then cũng là người đại diện để cầu nguyện các vị thần linh trên trời tạo phúc cho dân, ban cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, bản Mường yên vui no ấm.
Nghệ nhân Ưu tú Điêu Văn Minh - một trong những người hát Then dân tộc Thái, chia sẻ: Lễ hội Kin Pang Then của người Thái trắng đã có từ xa xưa, khi bước sang năm mới phải được tổ chức. Vì ông mo cả năm đi giúp mọi người và những người làm kinh tế khó khăn thì người ta bắt buộc phải cúng để cầu lộc, cầu may cho gia đình.
Lễ hội Kin Pang Then gồm có hai phần chính là phần lễ và phần hội. Phần lễ là hoạt động dâng hương tại nhà Then để khai mạc lễ hội. Phần hội có nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, sôi nổi như thi văn nghệ và trình diễn trang phục dân tộc Thái.
Ở phần hội còn tổ chức thi không gian văn hóa dân tộc Thái, thi ẩm thực, thi đấu các môn thể thao. Nhiều trò chơi dân gian cũng được tổ chức như: Đẩy gậy, kéo co, tung còn, én cáy, tó má lẹ, bịt mắt bắt vịt, đi cầu kiều, té nước...
Chốn se duyên…
Theo những người nghiên cứu văn hóa dân gian, Lễ hội Then Kin Pang độc đáo, ấn tượng qua từng cách làm. Lễ hội còn hội tụ đầy đủ bản sắc văn hóa của tộc người Thái trắng từ xa xưa.
Đó là những yếu tố làm say đắm lòng người. Chính những nét độc đáo này đã thiết thực góp phần xây dựng, phát triển văn hóa tộc người Thái nói riêng và cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam nói chung.
Đến với Then Kin Pang, ngoài việc thỏa mãn nhu cầu tâm linh còn là nơi gặp gỡ bạn bè, nơi se duyên cho những đôi bạn trẻ thông qua các bài hát, điệu múa.
Khi hành lễ, trang phục của Then, Đàn tính tẩu, lời diễn xướng, những hành động dâng hoa, dâng lễ, mời rượu như đối thoại được với các đấng thần linh tối cao trên trời đã tạo nên sự uy nghi, oai phong như một vị tướng của Thầy then.
Du khách gần xa đến với lễ hội này không chỉ ấn tượng với vòng xòe xoay nghiêng trời đất, những ché rượu thơm nồng, mà còn được thưởng thức những dư vị khó quyên của ẩm thực độc đáo như: Xôi màu, rêu đá, cá bống vùi tro, pa pỉnh tộp, pa pỉnh lạp… Họ còn được chiêm ngưỡng vẻ đẹp mê hồn của các cô gái Thái đang độ xuân thì với nụ cười tươi rói và bộ váy áo cóm ôm sát vòng eo trời phú.
Lễ hội Then Kin Pang không chỉ mang tính cộng đồng cao, mà còn góp phần tích cực vào việc vun đắp khối đoàn kết dân tộc. Điều đó đã góp phần không nhỏ trong việc xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Đây còn là dịp quảng bá hình ảnh đẹp về văn hóa, con người Tây Bắc.
