Cuộc truy bắt đầu tiên
Rạng sáng 8/1/2016, trùm ma túy Joaquin “El Chapo” Guzman bị bắt giữ sau sáu tháng vượt ngục, lẩn trốn sự truy lùng của chính quyền Mexico. Đây là lần thứ ba lực lượng an ninh quốc gia này thành công truy bắt “gã lùn” Guzman sau hai lần để hắn vuột khỏi song sắt nhà tù.
Chính quyền Mexico công bố cuộc bắt giữ đầu tiên của ông trùm ma túy Guzman vào ngày 10/6/1993. Nhưng Guzman vẫn tiếp tục cai quản băng đảng Sinaloa từ phía sau song sắt do đã hối lộ các quan chức tại nhà tù an ninh tối cao Puente Grande. Đến năm 2001, hắn ta thành công trốn thoát nhờ sự giúp đỡ của lực lượng chức năng nhà tù.
Nhà báo Robert Saviano mô tả, một nhân viên nhà tù, có biệt danh El Chito, đã mở cửa phòng giam của Guzman, sau đó dẫn anh ta đến khu vực đậu xe ô tô trong nhà tù. Guzman đã leo lên một xe chở đồ giặt và rời khỏi nhà tù. Sau đó, hắn nhảy ra khỏi xe và trốn trong thùng của một chiếc Chevrolet Monte Carlo do đàn em chuẩn bị sẵn.
Việc Guzman vẫn tiếp tục hoạt động trong tù và trốn thoát thành công là đòn giáng mạnh vào hệ thống an ninh quốc gia Mexico. Nhiều quan chức nhà tù đã bị cách chức, bị bắt và thẩm vấn song không ai có thể lần ra dấu vết của ông trùm ma túy.
Tuy nhiên, ba năm sau, vào ngày 22/2/2014, Guzman bị bắt lại khi đang nghỉ dưỡng tại thành phố biển Mazatlan. Vụ bắt giữ được coi là chiến thắng to lớn của chính quyền Mexico trước tội phạm buôn ma túy hàng đầu thế giới.
Trong thời gian lẩn trốn, Guzman đã để lộ sơ hở chỉ từ một chiếc điện thoại. Khi cơ quan chức năng truy lùng ngôi nhà được nghi là địa điểm tàng trữ ma túy của băng đảng Sinoloa, họ tình cờ tìm thấy một chiếc điện thoại hãng Blackberry.
Nhờ đó, cảnh sát bắt được một trong những tay sai thân cận của Guzman và được hắn tiết lộ Guzman đang nghỉ dưỡng tại thị trấn ven biển Mazatlan. Đêm 21/2/2014, một nhóm lính thủy đánh bộ Mexico hợp tác cùng đặc vụ DEA tập trung tại Mazatlan, truy vết đến khách sạn Miramar nơi ông trùm đang ẩn náu. Rạng sáng 22/2, nhóm phong tỏa khách sạn, bất ngờ ập vào và bắt giữ Guzman. Trong cuộc tấn công lần nay, không ai bị thương.
Khi quân đội đột kích vào nơi ẩn náu của Guzman, hắn đã phòng thủ với một khẩu súng trường nhưng không kịp nổ súng. Trước đó, lính thủy đánh bộ đã sử dụng máy quét hồng ngoại và nhiệt độ cơ thể để xác định chính xác vị trí của từng người bên trong căn hộ.
Thời điểm quân đội tiến vào nơi ẩn náu, vệ sĩ cùng hai con gái sinh đôi của Guzman đều đang ngủ. Bản thân Guzman cũng đang nằm trên giường, với khẩu súng AK-47 đặt bên cạnh nhưng do bất ngờ, Guzman không có cơ hội phản ứng, lập tức bị thu vũ khí.
Michae Vigil, cựu quan chức tại Cục Quản lý Phòng chống ma túy Mexico, cho biết quân đội đã theo dõi Guzman nhiều tháng trước khi quyết định tấn công nơi ẩn nấp của hắn. Trong quá trình theo dõi, họ phát hiện bảy ngôi nhà ở thành phố Culiacan, bang Sinaloa, được kết nối bằng những đường hầm bí mật gắn liền với hệ thống nước thải của thành phố.
Những ngôi nhà này là nơi ở chính của Guzman. Khi xuất hiện báo động nguy hiểm, hắn sẽ trốn thoát khỏi một trong bảy ngôi nhà thông qua một cửa hầm giấu dưới bồn tắm.
Trước khi bị bắt 7 ngày, cảnh sát đã đột nhập vào một trong những ngôi nhà của Guzman tại Culiacan nhưng không thể tìm ra dấu vết của hắn. Kết quả, hắn đã trốn thoát qua hệ thống đường hầm thoát nước rồi di chuyển tới thành phố biển Mazatlan cách đó khoảng 200km. Tính mạng của “gã lùn” đã phụ thuộc vào hệ thống đường hầm từ rất lâu trước khi hắn vượt ngục lần thứ 2 vào năm 2015.
Đánh đổi vì giấc mơ nổi tiếng
Sau cuộc truy bắt, Guzman được áp giải tới Altiplano, nhà tù an ninh nghiêm ngặt nhất Mexico, được so sánh với những nhà tù hàng đầu Mỹ, Canada. Nhưng chỉ hơn một năm sau, ngày 11/7/2015, hắn lại trốn thoát khỏi nơi đây nhờ hệ thống đường hầm nối từ phòng giam đến ngôi nhà hoang cách Altiplano khoảng 1,5 km.
Nhưng chỉ sau 6 tháng lẩn trốn sự truy đuổi gắt gáo của chính quyền Mỹ và Mexico, “gã lùn” đã bị bắt giữ lại vào ngày 8/1/2016. Văn phòng công tố Mexico cho biết, trong nửa đầu năm 2016, hắn được dẫn độ sang Mỹ để xét xử.
Các thủ tục dẫn độ được tiến hành nhanh nhất có thể để Guzman và đàn em không kịp xoay xở cho lần vượt ngục thứ ba. Đây cũng là yêu cầu từ chính quyền Mỹ trong nhiều năm truy đuổi Guzman vì tầm ảnh hưởng của hắn trên con đường buôn lậu ma túy xuyên biên giới Mexico – Mỹ.
Arely Gomez, Bộ trưởng Tư pháp Mexico cho biết, Guzman bị bắt tại thị trấn Los Mochis, bang Sinaloa. Trong thời gian lẩn trốn, Guzman đã liên hệ với tài tử màn bạc Sean Penn khi biết các nhà sản xuất đang tiến hành làm phim về cuộc đời mình. Bộ trưởng Gomez nhận định chứng yêu bản thân quá mức của
Guzman và mong muốn nổi tiếng bằng cách đưa câu chuyện về cuộc sống cá nhân lên màn bạc là “bước sa chân” khiến hắn ta bị bắt giữ. Trong ấn tượng của người dân Mexico, “gã lùn” là một kẻ ngạo nghễ, kiêu ngạo, đồng thời vô cùng máu lạnh khi cầm đầu đế chế tội phạm buôn bán ma túy xuyên quốc gia.
Vụ vượt ngục gây chấn động thế giới vào tháng 7/2015 đã thôi thúc các nhà sản xuất phim điện ảnh tiến hành xây dựng một bộ phim tiểu sử về “gã lùn”. Nội dung phim tập trung vào hành trình Guzman từ nghèo khó vươn lên thành tỷ phú có tên trong danh sách những người giàu nhất thế giới do tạp chí Forbes bình chọn.
Bộ phim đã khơi gợi niềm hứng thú của Guzman nên dù đang lẩn trốn, hắn vẫn tìm mọi cách để liên lạc với các nhà sản xuất, diễn viên thông qua những người trung gian. Nhân vật được Guzman nhắm tới là diễn viên kiêm điện ảnh người Mỹ, Sean Penn, 61 tuổi.
Ông đồng thời là nhà hoạt động chính trị, thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh. Nam diễn viên Hollywood từng giành hai giải Oscar hạng mục Nam diễn viên chính xuất sắc nhất.
Guzman đã liên hệ với Sean Penn qua thuộc hạ thân cận dưới hình thức gọi điện, nhắn tin, thậm chí là hẹn gặp trực tiếp. Thông tin xoay quanh các cuộc trao đổi này được công bố trên tạp chí Rolling Stone ngày 9/1.
Các cuộc trao đổi đều được kiểm tra, thực hiện bí mật. Nam tài tử nhớ lại, những ngày tháng liên lạc với Guzman là rất khó khăn. Để đảm bảo tính bảo mật, ông phải sử dụng dịch vụ điện thoại trả trước, mã hóa và email ẩn danh.
Trong thời gian nói chuyện, Guzman được cho là khoe khoang về vị thế của mình trong giới ngầm buôn bán ma túy, tự nhận là người cung cấp heroin, ma túy đá, cocaine và cần sa nhiều hơn “bất cứ ai trên thế giới”. Ông trùm cũng tiết lộ sở hữu nhiều phương tiện vận chuyển ma túy như tàu ngầm, thuyền, chuyên cơ và xe tải.
Với giọng điệu thản nhiên, Guzman miêu tả làng quê nơi mình sinh ra rất nghèo, điều kiện không thuận lợi. Cách duy nhất để kiếm sống là trồng anh túc và cần sa nên Guzman đã gia nhập băng đảng tội phạm từ khi còn rất trẻ.
Hắn ta tiết lộ từng sử dụng ma túy nhưng đã không động đến chất cấm này gần hai năm nay. Dù nổi tiếng với những vụ thanh trừng, tranh chấp đẫm máu với các băng đảng kẻ thù, “gã lùn” vẫn tự nhận bản thân không ưa bạo lực, chỉ dùng đến phương án này để tự vệ.
Điều đặc biệt, ông trùm đã tiết lộ nhiều chi tiết mới về vụ vượt ngục bằng đường hầm tại nhà tù Altiplano. Các tay sai đào hầm của Guzman được cử sang Đức học chuyên môn trước khi tiến hành phi vụ này. Trong khi chiếc xe máy tìm thấy trên đường ray trong hầm được cải tiến để vận hành trong môi trường ít oxy.
Đến tháng 10/2015, Guzman quyết định gặp mặt trực tiếp Sean Penn sau thời gian dài trao đổi trực tuyến. Cuộc gặp do nữ diễn viên người Mexico Kate del Castillo dàn xếp tại một địa điểm hẻo lánh thuộc vùng núi cao. Xung quanh khu vực gặp gỡ, hơn 100 thuộc hạ của Guzman được trang bị súng đứng canh chừng.
Nhưng cuối cùng, Guzman không xuất hiện vì nghi ngờ bị cảnh sát theo dõi. Đúng như ông trùm linh cảm, cảnh sát đã phát giác việc Sean Penn liên lạc với Guzman nên đã theo dõi người này để truy lùng vết tích Guzman. Họ lần ra vị trí của hắn ta ở Durango. Nhưng Guzman rất ranh ma nên quân đội chưa thể “bứt dây động rừng” tại thời điểm ấy.
4 tiếng bao vây cống ngầm
Họ tiếp tục theo dõi hành động của “gã lùn” và băng đảng Sinaloa đến tháng 1/2016. Cuộc tấn công vào hang ổ của ông trùm ma túy nổ ra vào sáng 8/1, sau khi quân đội Mexiconhận được tin báo nhiều tội phạm mang theo vũ trang tập trung gần một ngôi nhà ở thành phố Los Mochis.
Nghi ngờ Guzman đang lẩn trốn tại đây, giới chức đã điều 100 binh sĩ, một trực thăng siết chặt 8 con phố xung quanh nơi ẩn nấp. Khoảng 4 giờ 30 phút, người dân xung quanh nghe thấy tiếng súng nổ phá vỡ bầu không khí yên tĩnh quanh một căn nhà hai tầng màu trắng với tầng trên được che kín.
Trong một giờ tiếp theo, lác đác những tiếng súng nổ và tiếng chân rầm rập trên các lối đi. 5 nghi phạm đã bị tiêu diệt tại chỗ, 6 kẻ khác bị bắt.
Nhưng cũng như lần bị bao vây vào năm 2014, Guzman đã thoát khỏi cuộc đấu súng bằng cách bò qua một đường hầm đặc biệt, được ngụy trang dưới bồn tắm và liên kết với hệ thống đường nước thải trong thành phố.
Dự đoán được tình hình, cảnh sát Mexico đã điều động thêm trực thăng lục soát 8 con phố trong nhiều giờ liên tiếp. Trực thăng tập trung vào các lối thoát, nắp cống tại những hệ thống ống thoát nước lớn. Đến khoảng 9 giờ sáng, trùm ma túy bị phát hiện khi xuất hiện tại một ống cống cùng tay sai Ivan Gastelum, cách căn nhà một km.
Hai người mang theo súng tự động nhưng đã bỏ lại ống cống vì sợ bị nghi ngờ khi trà trộn vào đám đông. Cả hai đã cướp một chiếc xe ô tô Volkswagen Jetta màu trắng rồi lại chuyển sang ô tô Ford Focus màu đỏ. Tuy nhiên, cảnh sát đã truy đuổi ráo riết và bắt giữ “gã lùn” trước khi hắn chạy trốn khỏi thành phố.
Sau đó, “gã lùn” bị đưa về tạm giam tại khách sạn Doux ở gần đó cho tới khi tiếp viện của hải quân đến nơi. Tối 8/1, hắn được đưa trở lại nhà tù Altiplano, chỉ nửa năm sau khi tẩu thoát.
Ngày 17/7/2019, tại Tòa án liên bang Brooklyn Brian Cogan, trùm ma túy khét tiếng Mexico bị tuyên án tù chung thân cộng thêm 30 năm. Hắn phải giao nộp 12,5 tỷ USD, số tiền kiếm được trong hơn hai thập kỷ buôn lậu ma túy tại Mỹ, kết thúc những chuỗi ngày “náo động” khắp Mỹ và Mexico để truy vết, săn lùng một trong những tên tội phạm đáng gờm nhất trong lịch sử.
