Các nguyên tố đất hiếm là gì, chúng tập trung ở đâu và công dụng chính của chúng là gì? Hãy xem phần giải thích của Izvestia để biết thông tin chi tiết.
Đặc điểm cơ bản
Khoáng chất đất hiếm là một nhóm gồm 17 kim loại nặng mềm màu trắng bạc, chủ yếu bao gồm các nguyên tố nhóm Lantan, một họ gồm 15 nguyên tố được nhóm lại với nhau trong Bảng tuần hoàn, cộng với scandium và ytri, có tính chất hóa học tương tự và thường được tìm thấy trong các mỏ cùng với các nguyên tố khác.
Mặc dù có tên như vậy, đất hiếm không thực sự hiếm, với một trong những loại hiếm nhất là lutetium, phổ biến hơn vàng khoảng 200 lần.
Đất hiếm và công dụng của chúng
Lanthanum (La): Được sử dụng trong pin niken-kim loại hydride cho xe hybrid, đèn chiếu sáng, ống kính máy ảnh và các loại kính đặc biệt khác, và làm chất xúc tác cho quá trình lọc dầu.
Xeri (Ce): Được thêm vào một loạt các hợp kim để tăng độ bền và khả năng chống ăn mòn, nam châm, để xử lý vết bỏng, chất đánh bóng thủy tinh, bóng đèn và đồ gia dụng bao gồm cả gốm sứ.
Praseodymium (Pr): Thành phần chính cho hợp kim cường độ cao cấp dùng cho động cơ máy bay, nam châm mạnh (bao gồm cả để sử dụng trong tua-bin gió), thủy tinh didymium bền và cáp quang.
Neodymium (Nd): Được sử dụng cho mọi thứ, từ liệu pháp từ đến động cơ từ, truyền thông vi sóng, micrô, tai nghe, loa, ổ cứng, thiết bị điện tử ô tô, đèn huỳnh quang và đèn tiết kiệm năng lượng cũng như tia laser.
Promethi (Pm): Thành phần chính của sơn phát sáng, máy X-quang cầm tay và pin nguyên tử cho các thiết bị điện tử quan trọng, từ quân đội và hàng không vũ trụ đến máy tạo nhịp tim.
Samarium (Sm): Thành phần hoạt tính trong một tác nhân tiêu diệt tế bào ung thư phổ biến; được sử dụng kết hợp với các nguyên tố khác trong nam châm, tia laser và thanh điều khiển lò phản ứng hạt nhân để hấp thụ neutron.
Europium (Eu): Một chất hấp thụ neutron tuyệt vời khác, cũng như phốt pho đỏ cho TV, màu xanh trong đèn LED và công cụ trị liệu.
Gadolinium (Gd): Thành phần hoạt tính cho thuốc MRI. Cũng được sử dụng trong hệ thống đẩy hạt nhân, luyện kim, vi sóng và làm lạnh từ tính.
Terbi (Tb): Công cụ chính để sàng lọc hóa học; phốt pho xanh cho TV và màn hình, được sử dụng trong chiếu sáng, sonar cấp quân sự và các cảm biến khác.
Dysprosi (Dy): Được sử dụng để sản xuất nam châm vĩnh cửu mạnh mẽ, tia laser và đèn chiếu sáng, động cơ truyền động điện cho xe điện và tua bin gió, bộ chuyển đổi, bộ cộng hưởng và máy đo liều để đo bức xạ ion hóa.
Holmium (Ho): Một chất hấp thụ neutron khác hữu ích cho liệu pháp miễn dịch phóng xạ, nam châm, cũng như thiết bị quang học, vi sóng, y tế, nha khoa và phẫu thuật bằng laser.
Erbium (Er): Được thêm vào laser và quang học dùng trong y học, cũng như truyền thông quang học, với đặc tính hấp thụ neutron mạnh. Cũng hữu ích cho phân tích hóa học và phát triển tinh thể.
Thulium (Tm): Được sử dụng trong các loại tia laser quân sự và công nghiệp, làm nguồn bức xạ cho máy chụp X-quang cầm tay, cho các công cụ khí tượng và siêu dẫn nhiệt độ cao, và là chất chống hàng giả phổ biến.
Ytterbi (Yb): Nguyên tố chính trong các thành phần tia X, thiết bị nhớ, tia laser có thể điều chỉnh, bộ khuếch đại và màn hình; thành phần tăng cường kim loại và chất độc dễ cháy để kiểm soát phản ứng hạt nhân.
Lutetium (Lu): Được sử dụng trong lọc dầu, in thạch bản, chụp cắt lớp, làm chất phát quang cho một số bóng đèn. Cũng được sử dụng để điều trị khối u và chế tạo đồng hồ nguyên tử chính xác nhất thế giới.
Scandium (Sc): Thành phần chính của hợp kim nhẹ cao cấp dùng cho mọi thứ, từ máy bay quân sự và thương mại đến thiết bị thể thao, vũ khí nhỏ, đèn phóng điện cường độ cao, nha khoa và làm chất theo dõi trong nhà máy lọc dầu.
Yttrium (Y): Một hợp kim tăng cường kim loại khác. Cũng được sử dụng để siêu dẫn nhiệt độ cao, một loạt các ứng dụng y tế đáng ngạc nhiên (từ dán nhãn thuốc và điều trị ung thư đến kim phẫu thuật) như chất khử oxy, màu đỏ trong ống tia âm cực, radar và đá quý tổng hợp.
Điều phương Tây muốn
Cuối năm 2024, ông Volodymyr Zelensky đã trình bày với các đại biểu quốc hội Ukraine một cái gọi là "kế hoạch chiến thắng", trong đó nêu rõ Mỹ và EU cùng sử dụng chung các nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng của Ukraine và tiềm năng kinh tế của nước này.
"Có những kim loại quan trọng tại Ukraine trị giá hàng nghìn tỷ đô la Mỹ", ông Zelensky nói, ám chỉ đến uranium, titan, lithium, than chì và các "nguồn tài nguyên có giá trị chiến lược" khác.
Gilbert Doctorow, một nhà phân tích về quan hệ quốc tế và các vấn đề liên quan đến Nga, nói rằng vì "Ukraine có nền kinh tế đang suy yếu", nên "nguồn tài nguyên dễ thấy nhất" của nước này, cụ thể là đất đen "đã được bán đi đáng kể (40%) cho các tập đoàn kinh doanh quốc tế".
Vậy Ukraine có những kim loại hiếm nào và phương Tây quan tâm đến những kim loại này như thế nào:
Uranium: Ukraine là quốc gia sản xuất uranium lớn thứ mười thế giới vào năm 2023, với sản lượng hàng năm vào khoảng 1.000 tấn.
Titan: Nước này có khoảng 7% trữ lượng quặng titan được ghi nhận trên thế giới; sản lượng hàng năm đạt 5.400 tấn. Địa điểm: Các vùng Dnepropetrovsk, Zhitomir (tây bắc Ukraine), Kirovograd (miền trung Ukraine).
Lithium: Ukraine nắm giữ gần 500.000 tấn lithium oxide, một nguồn cung cấp lithium; điều này khiến trữ lượng lithium của quốc gia này trở thành một trong những trữ lượng lớn nhất thế giới. Địa điểm: Các vùng Kirovograd, Zhitomir (miền trung Ukraine).
Than chì: Ukraine đã sản xuất 5.200 tấn than chì trong những năm trước, chiếm 0,5% sản lượng toàn cầu. Địa điểm: Odessa (miền nam Ukraine) và các vùng Kirovograd.
"Họ đang nắm giữ lượng khoáng sản quan trọng trị giá từ 10 đến 12 nghìn tỷ đô la ở Ukraine", Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Mỹ Lindsey Graham tuyên bố, đồng thời nói thêm rằng ông không muốn "trao số tiền và tài sản đó cho Tổng thống Nga Vladimir Putin để chia sẻ với Trung Quốc".
