Công bằng hơn trong tuyển sinh đại học

Bảo đảm tính khách quan, minh bạch

Tại Đại học Kinh tế quốc dân, ông Lê Anh Đức cho hay, các phương thức xét tuyển vào trường sẽ được quy đổi về cùng một thang điểm 30. Điều này nghĩa là các điểm số từ các kỳ thi khác nhau, các chứng chỉ quốc tế, hay các phương thức xét tuyển khác nhau sẽ được chuyển đổi để có thể so sánh và xét tuyển chung.

“Việc quy đổi này giúp cho việc xét tuyển trở nên công bằng hơn, tạo điều kiện cho thí sinh có thể so sánh điểm số của mình với các phương thức khác nhau” - ông Lê Anh Đức nhấn mạnh, đồng thời dẫn ví dụ: Nếu năm trước, một ngành có điểm chuẩn là 26 dựa trên tổ hợp xét tuyển cụ thể thì năm nay, sau khi quy đổi, điểm chuẩn có thể là 25 nhưng vẫn xét trên tổng số chỉ tiêu.

Trên thực tế, một thí sinh có thể đăng ký nhiều phương thức khác nhau – từ thi tốt nghiệp THPT, học bạ THPT, chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, cho tới điểm thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy. Ông Lê Anh Đức cho rằng, nếu không có phương pháp quy đổi hợp lý, việc so sánh và lựa chọn sẽ dễ rơi vào tình trạng thiếu công bằng.

Hiện, mỗi phương thức xét tuyển hiện nay được thiết kế theo cấu trúc và thang điểm riêng. Chứng chỉ IELTS tính theo thang điểm 0–9, điểm học bạ theo thang 10, kỳ thi tốt nghiệp THPT theo thang 30, còn bài thi đánh giá năng lực lại theo thang 1.200.

Nếu không có cách “đặt thước đo chung”, các trường khó có thể xác định năng lực thực sự của thí sinh khi cùng cạnh tranh vào một ngành học. Chính vì vậy, quy đổi điểm không chỉ là yêu cầu kỹ thuật trong xét tuyển mà còn là cơ sở để đảm bảo tính minh bạch, khách quan và công bằng cho tất cả thí sinh.

Khi tất cả thí sinh, dù xét tuyển theo phương thức nào, đều có một thước đo chung, nguy cơ thiên lệch cho một nhóm đối tượng sẽ giảm đi đáng kể. Ngoài ra, phương pháp này giúp đảm bảo tính khoa học trong tuyển sinh. Việc quy đổi dựa trên chuẩn thống nhất góp phần phản ánh đúng năng lực học tập và năng lực ngoại ngữ của thí sinh, thay vì để mỗi thang điểm hoạt động rời rạc.

Quy đổi điểm cũng giúp thí sinh dễ định hướng chiến lược đăng ký. Nhiều em thường phân vân giữa việc nộp chứng chỉ IELTS, dùng điểm học bạ hay chờ kết quả kỳ thi tốt nghiệp. Khi có bảng quy đổi rõ ràng, thí sinh có thể tính toán và chọn phương án tối ưu, tránh đăng ký theo cảm tính.

Đây cũng là giải pháp tăng tính linh hoạt cho các trường đại học. Thông qua quy đổi, các trường vừa có thể đa dạng hóa nguồn tuyển, vừa duy trì sự công bằng trong đánh giá. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh cạnh tranh tuyển sinh ngày càng gay gắt.

Trong xu thế tuyển sinh đa dạng, quy đổi điểm giữa các phương thức không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là công cụ quản lý hiệu quả. Nếu được áp dụng thống nhất, đây sẽ là “chìa khóa” góp phần nâng cao chất lượng tuyển sinh đại học những năm tới.

Không bị “chốt đơn” quá sớm

Cùng với yêu cầu các trường quy đổi điểm trúng tuyển tương đương giữa các phương thức xét tuyển, điểm mới của tuyển sinh năm nay là bỏ xét tuyển sớm. Theo ông Lê Anh Đức, các năm trước, nhiều trường đại học triển khai xét tuyển sớm (dựa trên học bạ, chứng chỉ ngoại ngữ, điểm thi đánh giá năng lực…). Điều này giúp phân tán áp lực cho thí sinh, bởi một phần chỉ tiêu đã được “giữ chỗ” từ sớm.

Tuy nhiên, năm 2025 Bộ GD&ĐT “siết chặt” quy định về tuyển sinh sớm; các trường không được công bố kết quả trước, khi đó tất cả nguyện vọng xét tuyển được thực hiện cùng đợt nhằm tạo sự minh bạch, đồng bộ thời gian xét tuyển.

Từ quy định này, thí sinh không còn chắc chắn suất trúng tuyển sớm như năm trước nên có xu hướng đăng ký nhiều hơn để “dự phòng”. Điều này vô hình trung khiến số lượng nguyện vọng tăng đột biến. Vì thế, một thí sinh có thể đăng ký 20-30 nguyện vọng là điều dễ hiểu. Song, thực tế các em chỉ nhập học 1 trường.

Ông Lê Anh Đức nhận thấy, quy định trên sẽ tạo công bằng hơn trong tuyển sinh, hạn chế tình trạng trường chạy đua tuyển sinh sớm, gây nhiễu thông tin. Thí sinh có thêm thời gian cân nhắc, không bị “chốt đơn” từ quá sớm khi chưa rõ năng lực thực tế sau kỳ thi tốt nghiệp.

Gợi mở một số giải pháp, ông Lê Anh Đức trao đổi, Bộ GD&ĐT tiếp tục tăng cường hệ thống lọc ảo thông minh. Các cơ sở giáo dục đại học nên công bố dự báo điểm chuẩn theo nhiều kịch bản, hỗ trợ thí sinh cân nhắc.

Về phía thí sinh, các em cần có chiến lược chọn nguyện vọng thông minh: không chỉ chạy theo số lượng mà phải tính toán mức độ phù hợp với năng lực, ngành học, xu hướng nghề nghiệp.