Nhạy cảm là bẩm sinh và có thể sẽ theo con đến tuổi thiếu niên và trưởng thành. Vì thế, việc cha mẹ chối bỏ rằng sự nhạy cảm của con là một điểm mạnh sẽ có tác động tiêu cực lâu dài.
Nói cách khác, những đứa trẻ được dạy để tin rằng sự nhạy cảm của chúng là một khuyết tật sẽ khiến chúng học cách kìm nén cảm xúc của mình, điều này ảnh hưởng đến tâm lý và thậm chí cả cuộc sống nghề nghiệp của chúng.
Không có gì lạ khi những người nhạy cảm phải chiến đấu với cảm giác lo lắng và trầm cảm, thường là do họ trải qua những cảm xúc mãnh liệt hơn những người khác.
Dưới đây là một số cách để cha mẹ bắt đầu áp dụng ngay hôm nay nếu đang nuôi dạy một đứa trẻ nhạy cảm.
Lưu ý đến sự nhạy cảm của con
Trong một xã hội coi trọng người hướng ngoại, việc trở thành một đứa trẻ nhạy cảm có thể khó khăn đối với cả đứa trẻ và cha mẹ.
Dưới đây là một số điều bạn có thể làm để lưu ý sự nhạy cảm của con:
Tạo một môi trường mà con cảm thấy thoải mái. Hãy giúp con tạo ra một “chỗ yên tĩnh” để con có thể đến bất cứ lúc nào cảm thấy quá tải.
Tránh đề xuất quá nhiều hoạt động. Trẻ nhạy cảm thường dễ bị choáng ngợp và cần thời gian để thư giãn.
Tránh đặt con vào thế khó bằng cách yêu cầu con làm những việc mà bạn biết là khó đối với con ở nơi công cộng (chẳng hạn như yêu cầu con hát).
Tránh so sánh tiêu cực.
Học cách lắng nghe với sự đồng cảm sẽ khiến đứa trẻ nhạy cảm trở nên cởi mở hơn.
Chuẩn bị cho con những trải nghiệm mới bằng cách kể cho con nghe về chúng.
Hãy cho con biết rằng im lặng và tận hưởng những khoảnh khắc yên tĩnh một mình là điều bình thường.
Tránh chỉ trích con
Khi bạn liên tục giải thích với mọi người con là đứa trẻ “nhút nhát”, “quá nhạy cảm” hoặc sử dụng những từ khác tương tự như vậy, con có thể bắt đầu nghĩ sự nhạy cảm của mình là một tình trạng tiêu cực và chắc chắn sẽ phát triển những cảm xúc thứ cấp liên quan như xấu hổ, dằn vặt,...
Điều cần nhớ là bạn đóng vai trò rất lớn trong việc xác định cách con nhìn nhận bản thân và cách người khác đánh giá về con.
Tập trung vào những đặc điểm tích cực cũng ảnh hưởng đến cách người khác nhìn nhận con. Thay vì coi con là người “thực sự nhút nhát”, hãy xem con là người chu đáo, tập trung vào sự riêng tư, quan tâm đến người khác, đồng cảm và ôn hòa.
Dưới đây là một số câu phản hồi giúp bạn giải quyết những nhận xét tiêu cực của người khác về con:
- Con bé/thằng bé sẽ làm điều đó khi sẵn sàng…
- Con bé/thằng bé thích khoảng thời gian yên tĩnh của mình…
- Không, con bé/thằng bé chỉ đang suy nghĩ thôi…
- Con bé/thằng bé cần một chút thời gian trước khi có thể…
Thử áp dụng kỷ luật tích cực
Việc kỷ luật một đứa trẻ nhạy cảm có thể phức tạp vì cha mẹ luôn có nỗi sợ làm trẻ khó chịu và phải mất hàng giờ để an ủi. Nhiều bậc cha mẹ khác có con nhạy cảm lại có xu hướng bỏ qua một số hành vi nhất định để “duy trì hòa bình”.
Thực tế, kỷ luật rất quan trọng đối với con. Đó là cơ hội để dạy con về hành vi được mong đợi và hậu quả của hành vi đó. Chiến lược kỷ luật tích cực đặc biệt hiệu quả trong việc giải quyết các vấn đề về hành vi ở những đứa trẻ nhạy cảm.
Giúp đứa trẻ nhạy cảm học cách tự đối phó với cảm xúc của mình
Điều tiết cảm xúc là một vấn đề lớn với trẻ em nhạy cảm. Con cần biết rằng cảm xúc của mình là có giá trị, nhưng con cũng cần biết mình có khả năng giải quyết ngay cả những cảm xúc khó khăn nhất. Dưới đây là ba điều dễ dàng bạn có thể làm để nâng cao trí tuệ cảm xúc của con:
- Nói về cảm xúc của bạn và nhận xét về con.
- Giúp con tìm hiểu cảm giác của những cảm xúc đó.
- Giúp con giải quyết những cảm xúc khó khăn.
Chú ý và nhận xét về mọi nỗ lực của con
Điều quan trọng là khuyến khích đứa trẻ nhạy cảm đồng thời khen ngợi nỗ lực của bé, chẳng hạn:
- Con sợ nước nhưng vẫn đi học bơi. Điều đó thực sự tuyệt vời!
- Bố/mẹ thích cách con quyết định đi đọc sách khi rảnh rỗi.
Đưa đứa trẻ nhạy cảm ra khỏi vùng an toàn
Nuôi dạy một đứa trẻ nhạy cảm thường khó khăn vì bạn không bao giờ biết mình cần phải tác động nhiều hay ít. Nghiên cứu cho thấy việc bảo vệ quá mức một đứa trẻ nhạy cảm có thể khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn.
Nhưng để một đứa trẻ nhạy cảm thoát ra khỏi vỏ bọc của mình đòi hỏi rất nhiều kiên nhẫn và là một vấn đề khá tế nhị: Bạn càng thúc ép thì con càng có khả năng chống cự.
Dưới đây là một số điều cần lưu ý khi đối xử với những đứa trẻ nhạy cảm:
- Đừng cố gắng thay đổi bản chất cơ bản của con.
- Tránh đưa ra những yêu cầu vô lý. Hãy suy nghĩ về tính cách của con và khen ngợi những nỗ lực cũng như thành tích cụ thể.
- Chậm rãi thực hiện các bước tăng dần.
Bạn có thể đưa con ra khỏi vùng an toàn bằng cách nói cho con biết điều gì được mong đợi ở con. Nếu con lo lắng về việc bắt đầu lớp học bơi, bạn nên tổ chức một cuộc gặp với người hướng dẫn của con trước khi buổi học bắt đầu.
