Đứng trước mong muốn ổn định chỗ ở, trong khi tài chính có hạn, tiền ít, nhiều người không dám mơ mua được những căn hộ chung cư đảm bảo chất lượng mà lại lựa chọn phân khúc chung cư mini.
Vì sao người dân chuộng chung cư mini?
Báo cáo của Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) nhận định, chung cư mini là loại hình nhà tiềm ẩn rất nhiều rủi ro nhưng vẫn được một bộ phận người tiêu dùng lựa chọn bởi thỏa mãn được nhu cầu của người dân về nơi ở: Vị trí trung tâm - ổn định - giá rẻ (so với mặt bằng giá bất động sản nhà ở trên thị trường).
Việc mua, thuê chung cư mini là một trong những lựa chọn hàng đầu cho các gia đình có thu nhập thấp dù loại hình này còn tồn tại hàng loạt vấn đề…
Chung cư mini hầu hết được xây dựng trên đất xen kẹt, nằm trong các ngõ hẻm khu vực đông dân cư. Do đó, chung cư mini tồn tại những bất cập như việc gây áp lực lên hạ tầng kỹ thuật xã hội, làm tăng mật độ dân cư, không đảm bảo các quy chuẩn về an toàn phòng chống cháy nổ, thiếu tiện ích cần thiết cho cư dân…
Thống kê của VARS cho thấy, để tăng lợi nhuận, hầu hết các chủ chung cư mini đều xây vượt tầng cho phép. Nhiều chung cư không được đầu tư cơ sở hạ tầng, hoặc cơ sở hạ tầng xuống cấp nhưng thiếu quan tâm bảo trì để sửa chữa, gia cố, gây mất an toàn cho cư dân.
Riêng vấn đề an toàn phòng cháy chữa cháy, những năm 2007 - 2010, gần như không được người mua quan tâm đến. Sau này, chính sách sáng tỏ hơn, nhận thức tốt hơn, nhưng tình trạng này vẫn không mấy được cải thiện hoặc chỉ cải thiện trên… giấy.
Hệ lụy khi xảy ra hỏa hoạn tại những tòa nhà xây dựng vượt tầng, sai mật độ, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy đều để lại hậu quả hết sức nghiêm trọng về tính mạng và tài sản.
Chung cư mini thiếu an toàn, cơ quan quản lý, người ở cũng đều đã thấy. Việc lách luật để hợp thức hóa chung cư mini dưới nhiều hình thức cũng xảy ra không ít. Từ năm 2018, Sở Xây dựng Hà Nội đã có văn bản đề nghị các quận, huyện thống kê số lượng nhà chung cư mini trên địa bàn quản lý. Nhưng đến nay, Hà Nội chưa công bố số lượng chung cư này.
Có một thực tế, những người tìm đến chung cư mini để mua, đa phần là những cá nhân, hộ gia đình trẻ mới đi làm, người ở tỉnh lẻ, điều kiện kinh tế chưa đủ để mua căn hộ chung cư hoặc bố mẹ ở quê mua tạm cho con cái học đại học. Những đối tượng mua loại hình nhà ở này đa phần không phải dân lao động chân tay mà hầu hết đều là lao động có trình độ, với đủ ngành nghề từ dân văn phòng, kế toán, bác sĩ, giáo viên…
Rất nhiều người trong số họ, trước khi “xuống tiền” mua chung cư mini đều “lờ mờ”, thậm chí là “thấy rõ” các nguy cơ từ pháp lý đến nguy cơ mất an toàn khi ở tại các chung cư mini này.
Bài toán nhà ở cho người thu nhập thấp
Thị trường ngày càng thiếu trầm trọng các sản phẩm nhà ở giá bình dân, phù hợp với túi tiền của phần đông người dân. Hiện giá chung cư ở nội thành Hà Nội đã tăng trung bình 20 - 30% trong 1 năm trở lại đây, cá biệt có những dự án chung cư cao cấp ở khu vực Tây Hồ Tây (khu vực Ngoại giao đoàn, đường Võ Chí Công...) đã tăng đến 50%.
Các khu nhà ở xã hội, nhà ở công nhân lại khan hiếm. Hơn nữa, gói hỗ trợ 120 nghìn tỷ đồng có nhiều bất cập, hầu như người dân không tiếp cận được.
Chưa kể đến nhiều dự án nhà ở hình thành trong tương lai, không những giá cao mà pháp lý cũng có nhiều sai phạm. “Bần cùng bất đắc dĩ”, đứng trước mong muốn cần ổn định chỗ ở, trong khi tài chính có hạn, tiền ít, nhiều người không dám mơ mua được những căn hộ chung cư đảm bảo chất lượng.
Từ đầu năm 2017 đến nay, thiết kế căn hộ mini cho thuê giá rẻ cũng đang trở thành hình thức đầu tư sinh lời và bùng nổ mạnh mẽ ở các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM.
Theo VARS, chung cư mini chỉ là một “cảnh báo”, ngoài chung cư mini ra, rất có thể còn có nhiều “quả bom” khác sẵn sàng phát nổ khi gặp điều kiện thích hợp. Chính vì vậy, thay vì đi vào xử lý khi “việc đã rồi”, ở một góc độ rộng hơn, sâu xa hơn, thì việc giải quyết vấn đề về chốn ở cho phần đông người dân chính là vấn đề mấu chốt.
Nhiều ý kiến cho rằng, cần có cơ chế hạ giá, điều kiện cho thuê, vừa giúp người dân có cơ hội tiếp cận nhà ở xã hội, vừa giải quyết tình trạng nhà đã đầu tư bỏ hoang, lãng phí. Bên cạnh đó, hai điểm khó thu hút người thuê nhà ở xã hội, đó là hồ sơ quá khắt khe, như mua nhà ở xã hội và thời gian thuê tối thiếu 5 năm là quá dài với người lao động bình thường.
Đó là chưa nói đến ngân sách Nhà nước còn khoản thu tiền sử dụng đất từ quỹ đất 20% làm nhà ở xã hội. Nếu lấy khoản này hỗ trợ cho đầu tư nhà ở xã hội, cho người dân vay mua nhà ở xã hội với những chính sách ưu đãi, tương tự như gói vay 30.000 tỷ đồng trước đây thì chắc chắn vấn đề nhà ở cho người thu nhập thấp được giải quyết.
Ông Nguyễn Thế Điệp, Phó Chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội nêu quan điểm, bản chất người dân tìm đến những ngôi nhà thiếu an toàn là do chênh lệch cung cầu, thiếu nhà ở giá rẻ. Bản chất của sự việc biến tướng nhà ở riêng lẻ thành chung cư mini cũng từ thủ tục xin cấp phép đầu tư chung cư quá phức tạp, kéo dài, nhiều khâu, nhiều cửa.
Do đó, ông Điệp cho rằng, đất nước đang phát triển thì cần xây dựng cơ chế thông thoáng.
“Nhà nước xây dựng cơ chế đầu tư thông thoáng để ai cũng làm được. Nhà nước quản lý nhà ở bằng quy hoạch, pháp luật: Chiều cao, dân số, đồng bộ hạ tầng, PCCC... Chủ đầu tư xây chung cư to, chung cư bé tùy thuộc vào cách họ tính toán, miễn đảm bảo phù hợp quy hoạch, phù hợp pháp luật. Còn người có nhu cầu chỗ ở có quyền lựa chọn ngôi nhà phù hợp với điều kiện của riêng mình. Như thế là quy luật thị trường”, ông Điệp nói.
