Khẩu trang vải không có tác dụng
Những ngày qua, chỉ số chất lượng không khí AQI tại Hà Nội ở mức báo động màu đỏ. Điều này, khiến không ít người dân bày tỏ sự lo lắng, không biết phải bảo vệ mình khỏi không khí ô nhiễm như thế nào...
Theo ghi nhận của ứng dụng quan trắc chất lượng không khí PAM Air, hơn 40 điểm đo của Hà Nội vào lúc 8 giờ sáng 15/9 đều có chỉ số chất lượng không khí AQI từ 150-170, thuộc nhóm màu đỏ (thang 4 trong 6 thang bậc đo chất lượng không khí theo cách tính của Mỹ).
Sáng 18/9, nồng độ bụi PM 2.5 tại Hà Nội ở mức báo động, chỉ số chất lượng không khí xấu liên tục được các trạm quan trắc ghi nhận nhiều ngày qua.
Khi không khí ô nhiễm, khói bụi, hầu hết người Việt khi ra đường đều có thói quen đeo khẩu trang y tế, khẩu trang vải. Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định, những loại khẩu trang này không có tác dụng.
TS Hoàng Dương Tùng, Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam cho biết, khẩu trang thường chỉ ngăn được bụi thô, không ngăn được bụi PM2.5. Chỉ có khẩu trang N95 và một số khẩu trang đặc biệt khác với kết cấu màng siêu lọc mới ngăn được loại bụi mịn này.
Tuy nhiên khẩu trang N95 khá đắt, lên đến vài trăm ngàn đồng/chiếc và đeo vào hơi khó thở nên ít người sử dụng. Tổ chức phi chính phủ Green ID vào năm 2017 từng làm thí nghiệm trong 2 tuần cho thấy, khẩu trang N95 có thể ngăn được 90% bụi PM2.5.
PGS.TS Phạm Văn Nho, Trung tâm Khoa học Vật liệu, Trường Đại học KHTN, ĐHQG Hà Nội cho rằng, việc đeo khẩu trang là cần thiết để phòng tránh dịch bệnh, đặc biệt là ở những nơi có nguồn không khí ô nhiễm do sản xuất hoặc sinh hoạt. Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng cách thì khẩu trang rất dễ biến thành ổ vi trùng.
Đáng buồn là đa số chúng ta hiện dùng khẩu trang sai cách. Do đặc tính và khả năng phòng bệnh của từng loại khẩu trang khác nhau, nên việc sử dụng khẩu trang trong phòng bệnh cũng phải phù hợp.
Khẩu trang y tế giúp bảo vệ người lành, ngăn ngừa các bệnh lây truyền trực tiếp nhưng không ngăn được các bệnh lây truyền qua không khí. Do đó, để ngăn được bụi mịn trong không khí ô nhiễm, nếu chỉ sử dụng khẩu trang y tế, khẩu trang vải là không có tác dụng.
Nên dùng khẩu trang than hoạt tính
 |
| Đeo khẩu trang là nhu cầu thiết yếu của cư dân đô thị mỗi khi ra đường. Ảnh: Thế Đại |
Theo GS Nguyễn Hoài Châu, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, các loại khẩu trang trên thị trường hiện nay gần như không có tác dụng phòng chống virus cũng như ngăn bụi mịn.
Khẩu trang than hoạt tính có tác dụng chính là khử mùi và hấp thụ một phần khí độc. Khẩu trang than hoạt tính có tác dụng ngăn không cho vi khuẩn vào trong miệng bằng cách giữ vi khuẩn ở lại khẩu trang. Vi khuẩn tập trung ở đấy thành một ổ nên lớp than hoạt tính phải được được tháo ra và giặt sạch thường xuyên.
Trong không khí bị ô nhiễm, các loại “bụi quấy rối” tức là các dạng phần tử treo trong không khí trong quá trình sản xuất nông nghiệp, các loại bụi này không chứa bào tử, và hít vào có biểu hiện dị ứng, tái diễn, lâu ngày làm giảm trao đổi oxy và làm cho người ta có nguy cơ dễ mắc bệnh khác về phổi.
Khẩu trang hoạt tính có 3 lớp: Lớp thứ nhất chống bụi có kích thước lớn, lớp thứ hai than hoạt tính để trung hoà các chất… Với môi trường ô nhiễm, nếu đi liên tục ngoài đường thì nên thay khẩu trang 2 tiếng/1 lần. Bởi, lượng than hoạt tính trong khẩu trang rất ít, nên cần thay liên tục.
Những loại khẩu trang than hoạt tính không đắt lắm, chỉ khoảng 100 - 200 nghìn đồng 1 hộp khoảng 100 chiếc, màu xám đen, phải được Bộ Y tế cấp phép thì mới đủ tiêu chuẩn.
Bên cạnh đó, còn một loại khẩu trang đặc chủng, ngăn cản bụi dưới 0,2 micromet, chỉ dùng trong phòng chống dịch, nguy cơ lây nhiễm…
PGS.TS Hồ Quốc Bằng, Trưởng phòng ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu, Viện Môi trường và Tài nguyên, ĐH Quốc gia TPHCM cho rằng, đeo khẩu trang khi ra đường là một hành động cần thiết để bảo vệ sức khỏe.
Tuy nhiên, đa phần loại khẩu trang vải, khẩu trang y tế trên thị trường cũng chỉ có tác dụng chống nắng, ngăn cản chỉ một phần nào đó khói bụi, do đó sức khoẻ người dân có nguy cơ bị đe dọa.
Người dân có thể chọn loại khẩu trang kỹ thuật có cấu tạo là viền khẩu trang ôm sát phần miệng và mũi người sử dụng. Khẩu trang kỹ thuật có nhiều lớp và có một lớp than hoạt tính nhằm ngăn các loại bụi kích cỡ nhỏ. Vì thế, với các loại bụi nhỏ hơn PM 20, khẩu trang kỹ thuật có thể ngăn được tối đa 90%, đảm bảo sức khỏe con người.
Để bảo vệ sức khỏe, người dân nên biết sử dụng khẩu trang, đồ bảo hộ đúng cách, sống trong môi trường xung quanh có hồ nước, cây cối. Theo dõi các quan trắc môi trường thông báo hàng ngày trên các phương tiện thông tin đại chúng. Nếu chỉ số quan trắc ở màu cam trên 150 thì nên hạn chế ra đường.
