Xây dựng kế hoạch ôn tập khoa học
Cấu trúc ma trận đề thi tốt nghiệp THPT năm 2021 như sau:
I-Đọc hiểu (3 điểm): gồm 4 câu hỏi.
II-Làm văn (7 điểm):
Câu 1.(2 điểm):Viết đoạn nghị luận xã hội(khoảng 200 chữ) dựa trên vấn đề rút ra từ văn bản đọc hiểu.
Câu 2.(5 điểm): phần nghị luận văn học
Dựa vào ma trận, chúng ta sẽ xây dựng các chuyên đề ôn tập cụ thể. Ví dụ: chuyên đề đọc hiểu, chuyên đề viết đoạn nghị luận xã hội, chuyên đề nghị luận văn học. Đối với chuyên đề đọc hiểu, chúng ta nên hệ thống lại kiến thức lí thuyết, kĩ năng trả lời câu hỏi đọc hiểu từ mức độ nhận biết, thông hiểu đến vận dụng…
Chuyên đề viết đoạn nghị luận xã hội cũng cần nắm vững phương pháp xử lí đề, bố cục dàn ý, kĩ thuật viết đoạn văn… Do kiến thức làm nghị luận văn học thi tốt nghiệp THPT chính là kiến thức chương trình lớp 12, vì vậy học sinh cần ôn tập kĩ, nắm vững các tác phẩm văn học trong chương trình.
Chúng ta nên xây dựng các chuyên đề nhỏ phần văn học để vừa đảm bảo kiến thức chuyên sâu đối với từng tác phẩm, vừa có kiến thức phổ rộng, bao quát đối với các tác phẩm. Ví dụ, có thể xây dựng chuyên đề thơ cách mạng (giai đoạn 1945-1975) với ba tác phẩm: Tây Tiến (Quang Dũng), Việt Bắc (Tố Hữu), Đất Nước (trích trường ca Mặt đường khát vọng -Nguyễn Khoa Điềm); chuyên đề kí với tác phẩm Người lái đò Sông Đà (Nguyễn Tuân) và Ai đã đặt tên cho dòng sông? (Hoàng Phủ Ngọc Tường); chuyên đề văn học với cảm hứng nhân đạo (số phận người phụ nữ) qua tác phẩm Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài), Vợ nhặt (Kim Lân), Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu)…
Quá trình ôn thi chúng ta cũng rất cần thời gian để thực hành, rèn luyện kĩ năng xử lí đề, thực hành viết bài với nhiều dạng đề khác nhau để rút kinh nghiệm cho bản thân.
Các bí kíp khi làm bài thi
Nhận diện đề thi và xử lí đề:
Đây là bước vô cùng quan trọng để có thể đạt được kết quả cao. Đọc và xác định đúng phần kiến thức trọng tâm làm bài là bước cần thiết nhất. Chúng ta cần bình tĩnh, tránh hồi hộp, xúc động hoặc áp lực khi nhận đề thi. Hãy thực hiện các bước sau:
Bước 1: Đọc toàn bộ đề thi lần 1
Bước 2: Đọc kĩ đề, gạch chân vào các từ chìa khóa
Bước 3: Phân tích kĩ từ chìa khóa để xác định kiến thức làm bài
Thời gian: 5 phút.
Học sinh chăm chú tiếp thu các kiến thức Văn học.
Làm bài thi:
Đối với phần đọc hiểu: Ngữ liệu đọc hiểu vô cùng đa dạng, phong phú. Ngữ liệu đọc hiểu có thể là một văn bản, một trích đoạn thuộc văn bản văn học, văn bản nhật dụng, văn bản thông tin… Đối với ngữ liệu đọc hiểu, các em cần thực hiện các bước:
Bước 1: Đọc kĩ lại toàn bộ ngữ liệu, gạch chân vào các từ, cụm từ, câu quan trọng (hoặc là chủ đề của văn bản).
Bước 2: Xử lí nội dung các câu hỏi đọc hiểu một cách chính xác.
Bước 3: Trả lời trên bài thi ngắn gọn, đủ ý (không nên trả lời theo hình thức gián tiếp sẽ mất thời gian).
Lưu ý: thời gian làm phần đọc hiểu khoảng 15 -20 phút.
Đối với phần viết đoạn nghị luận xã hội:Là vấn đề được rút ra từ văn bản đọc hiểu, vì vậy khi làm bài chúng ta cần chú ý bám sát văn bản đọc hiểu để giải quyết đề bài. Các bước để làm bài như sau:
Bước 1: Đọc kĩ đề, tìm và xác định chính xác vấn đề cần nghị luận.
Bước 2: Xác định dạng đề nghị luận xã hội về một tư tưởng đạo lí, về một hiện tượng đời sống… để có thể nghị luận đúng trọng tâm kiến thức: giải thích khái niệm chính xác, biểu hiện, nguyên nhân, liên hệ, rút ra bài học cho bản thân….
Bước 3: Thực hành viết đoạn văn nghị luận xã hội. Các em cần lưu ý: bài viết là một đoạn văn không xuống dòng, có dung lượng phù hợp (khoảng 2/3 trang giấy thi), lập luận chặt chẽ, dẫn chứng điển hình, thuyết phục.
Lưu ý: thời gian làm phần nghị luận xã hội khoảng 15 -20 phút.
Đối với phần viết bài nghị luận văn học:đây là phần kiến thức quan trọng với tổng số điểm chiếm 50% tổng bài thi. Vì vậy các em cần đầu tư cho bài nghị luận văn học để có điểm số cao.
Với bài nghị luận tác phẩm văn xuôi, xác định đề bài hỏi về vấn đề gì thì tập trung trả lời thẳng vào vấn đề cụ thể đó. Đối với đề nghị luận về thơ thì cần chú ý phân tích các yếu tố nghệ thuật như cách dùng ngôn từ, hình ảnh, nhịp điệu, hình thức… chỉ ra giá trị, ý nghĩa của hình thức nghệ thuật trong chuyển tải nội dung.
Đạt điểm cao ở câu này là những bài có vốn kiến thức văn học, có kỹ năng làm bài tốt và có tư duy khái quát, tổng hợp vấn đề, có những cảm xúc cảm thụ về cái hay, cái đẹp của tác phẩm.Một bài văn hay cần đảm bảo ba mặt: kiến thức, cảm thụ và tư duy. Các bước thực hiện như sau:
Bước 1: Xác định trọng tâm kiển thức (luận đề), dạng đề nghị luận mà đề thi yêu cầu. Ví dụ: dạng đề nghị luận về một trích đoạn văn học, bình luận cho ý kiến bàn về nhân vật, đoạn trích, tác phẩm… Đây là thao tác quan trọng để các em có thể xác định được phương pháp nghị luận đúng, phù hợp yêu cầu của đề.
Bước 2: Xây dựng hệ thống luận điểm rõ ràng, để đảm bảo đủ ý cho bài viết, xác định chính xác luận điểm trọng tâm. Mỗi luận điểm có thể trình bày thành một (hoặc nhiều đoạn văn) hợp lí. Việc xác lập luận điểm cũng giúp cho bài viết mạch lạc, sáng ý.
Bước 3: Thực hiện viết bài. Cần đầu tư cho phần mở bài hay, hấp dẫn, có tính sáng tạo và làm rõ vấn đề cần nghị luận. Các luận điểm, luận cứ thân bài có sự liên kết chặt chẽ. Cần chú ý đến đặc thù của văn chương nghệ thuật là đẹp cả hình thức lẫn nội dung. Cho nên, cần phân tích song song hai khía cạnh này. Ngoài ra, nhấn mạnh sự dụng công của tác giả khi sử dụng các biện pháp nghệ thuật có tác dụng gì và gửi gắm thông điệp nội dung gì. Tránh việc bình luận suông một yếu tố sẽ dẫn đến bài văn thiếu ý, không thuyết phục. Điểm nhấn của bài còn nằm ở kiến thức mở rộng: so sánh, liên hệ, bình giảng cho một yếu tố nghệ thuật đặc sắc, một chi tiết, hình ảnh điển hình… Bài viết cũng cần được trình bày sạch, đẹp, viết đúng chính tả..
Lưu ý: thời gian làm phần nghị luận văn học khoảng 80 -90 phút.
Như vậy, để có thể đạt được một kết quả cao, các em cần luôn chăm chỉ, xây dựng kế hoạch ôn tập chi tiết, cụ thể, khoa học. Kiến thức vững vàng sẽ cho chúng ta sự tự tin để xử lý và làm bài tốt nhất. Các em cần đặc biệt lưu ý, việc phân bổ thời gian làm bài hợp lí, không bỏ sót bất cứ câu hỏi nào, xác định đúng yêu cầu của đề bài, trình bày sạch đẹp… là những điểm tạo nên thành quả.
Chúc các em thành công!
* "Bí quyết bỏ túi" cho thí sinh dự kỳ thi tốt nghiệp THPT - xem TẠI ĐÂY
