Để được công nhận đạt chuẩn phổ cập giáo dục và xóa mù chữ, mỗi xã, phường ở Phú Thọ phải lập bộ hồ sơ minh chứng đầy đủ, khoa học.
Từ con số đến công nhận chuẩn
Theo hướng dẫn của Sở GD&ĐT Phú Thọ, hồ sơ phổ cập giáo dục, xóa mù chữ (PCGD, XMC) cấp xã phải được đóng thành tập, bìa màu xanh, gồm nhiều thành phần chặt chẽ. Trước hết là phiếu điều tra phổ cập giáo dục, xóa mù chữ được thu thập theo từng xóm, bản, tổ dân phố. Các phiếu này được sắp xếp theo thứ tự số mã, nếu quá dày có thể chia thành nhiều quyển, bên ngoài ghi rõ quyển 1, quyển 2. Đây là phần dữ liệu gốc, phản ánh chính xác tình trạng dân số, trình độ học vấn, tình trạng biết chữ của người dân.
Tiếp theo, hồ sơ phải có danh sách trẻ em và học sinh trong độ tuổi phổ cập, từ mầm non 5 tuổi đến hết THCS. Các danh sách này phải được đối chiếu với giấy khai sinh, sổ hộ khẩu, sổ phổ cập, bảo đảm không bỏ sót đối tượng. Đối với người lớn, danh sách người biết chữ và chưa biết chữ trong độ tuổi 15–60 cũng cần được lập rõ ràng, gắn với kết quả điều tra thực tế.
Ngoài dữ liệu cá nhân, hồ sơ còn bao gồm báo cáo tổng hợp của xã, phường. Báo cáo này khẳng định tỷ lệ huy động trẻ đến lớp, tỷ lệ hoàn thành chương trình học, số người biết chữ ở các nhóm tuổi. Ví dụ, để đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2, xã phải có ít nhất 90% số người từ 15–60 tuổi được công nhận biết chữ; ở vùng đặc biệt khó khăn, tỷ lệ này áp dụng cho nhóm 15–35 tuổi. Đây là những chỉ số then chốt, quyết định việc đạt hay không đạt chuẩn.
Quan trọng không kém, hồ sơ phải có biên bản họp Ban chỉ đạo phổ cập giáo dục, xóa mù chữ cấp xã, các quyết định thành lập tổ công tác, kế hoạch triển khai, cùng các minh chứng cơ sở vật chất. Cụ thể, xã phải bảo đảm điều kiện lớp học xóa mù chữ được sử dụng cơ sở giáo dục, trung tâm học tập cộng đồng, có đủ bàn ghế, ánh sáng, công trình vệ sinh, nguồn nước sạch. Như vậy, bộ hồ sơ không chỉ là dữ liệu con số mà còn phản ánh toàn diện năng lực, trách nhiệm của địa phương trong tổ chức thực hiện.
Tấm gương phản chiếu chất lượng phổ cập, xóa mù chữ
Nếu ví quá trình phổ cập, xóa mù chữ như một “cuộc thi”, thì bộ hồ sơ chính là “bài thi” của địa phương. Từng trang giấy, từng con số đều thể hiện sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và cộng đồng. Một bộ hồ sơ được lập đầy đủ, chính xác sẽ giúp xã, phường khẳng định thành quả, đồng thời tránh rủi ro khi đoàn kiểm tra về thẩm định.
Thực tế nhiều năm qua cho thấy, nơi nào coi trọng việc lập hồ sơ ngay từ đầu thì quá trình công nhận chuẩn diễn ra thuận lợi. Ngược lại, nơi nào làm hồ sơ qua loa, đối phó, thì khi đối chiếu số liệu dễ nảy sinh mâu thuẫn, dẫn tới không được công nhận chuẩn. Điều này cho thấy hồ sơ không đơn thuần là thủ tục hành chính mà là “tấm gương phản chiếu” chất lượng thực sự của công tác phổ cập giáo dục, xóa mù chữ.
Một điểm quan trọng nữa là hồ sơ có tính kế thừa và phát triển. Số liệu của năm nay sẽ là cơ sở cho kế hoạch năm sau. Nếu hồ sơ được lưu trữ khoa học, việc rà soát, bổ sung sẽ thuận lợi, tránh lặp lại quy trình từ đầu. Ngược lại, hồ sơ thiếu chặt chẽ sẽ làm khó cho chính cán bộ địa phương ở những năm tiếp theo.
Ở góc độ rộng hơn, hồ sơ phổ cập giáo dục, xóa mù chữ cũng là công cụ giám sát xã hội. Khi người dân được tiếp cận các con số minh bạch về tỷ lệ đi học, tỷ lệ biết chữ, họ sẽ thấy rõ nỗ lực của chính quyền và có trách nhiệm đồng hành. Hồ sơ tốt sẽ tạo niềm tin, khích lệ phụ huynh đưa con em đến lớp, động viên người lớn chưa biết chữ tham gia học tập.
Cuối cùng, có thể nói hồ sơ phổ cập giáo dục, xóa mù chữ vừa là căn cứ pháp lý để công nhận chuẩn, vừa là minh chứng sống động về quyết tâm xây dựng xã hội học tập ở cơ sở.
Với Phú Thọ, việc lập hồ sơ đầy đủ, đúng quy định sẽ góp phần quan trọng trong việc duy trì chuẩn Mầm non 5 tuổi, Tiểu học mức 3, THCS mức 2 và xóa mù chữ mức 2. Đây là nền tảng để tỉnh tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục, từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng xã hội học tập bền vững.
