Ở các xã vùng cao như Mường Toong (tỉnh Điện Biên), nghèo đói không chỉ đến từ thiếu đất sản xuất hay thiếu việc làm, mà còn bắt nguồn từ những rủi ro rất gần: ốm đau, bệnh tật, tai nạn bất ngờ. Một ca bệnh nặng, một đợt dịch bệnh kéo dài có thể xóa sạch thành quả tích lũy của cả gia đình trong nhiều năm. Chính vì vậy, chăm sóc sức khỏe không chỉ là vấn đề an sinh xã hội, mà đã trở thành một trụ cột quan trọng trong chiến lược giảm nghèo đa chiều của địa phương.
Khi bệnh tật là một dạng nghèo đói
Với người dân Mường Toong, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống rải rác ở các bản xa trung tâm, việc tiếp cận dịch vụ y tế từng là thách thức không nhỏ. Trước đây, không ít gia đình chỉ đến cơ sở y tế khi bệnh đã nặng, hoặc tự điều trị bằng kinh nghiệm dân gian vì lo chi phí, đường xa, ngại thủ tục. Hệ quả là bệnh nhẹ thành bệnh nặng, sức lao động suy giảm, sinh kế bị gián đoạn.
Những năm gần đây, nhận thức ấy đã dần thay đổi. Người dân bắt đầu coi việc khám, chữa bệnh định kỳ, tiêm chủng, chăm sóc sức khỏe ban đầu là nhu cầu thiết yếu, gắn trực tiếp với cuộc sống và khả năng lao động của mình. Đây là chuyển biến quan trọng, bởi khi sức khỏe được bảo đảm, người dân mới có thể duy trì sản xuất, học tập và từng bước vươn lên thoát nghèo bền vững.
Trên địa bàn xã Mường Toong, mạng lưới y tế từ xã đến bản đã được củng cố và kiện toàn, đóng vai trò “điểm tựa” trong chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân. Trạm Y tế xã không chỉ thực hiện nhiệm vụ khám, chữa bệnh thông thường, mà còn là nơi triển khai các chương trình y tế quốc gia, truyền thông phòng, chống dịch bệnh và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Theo báo cáo chính trị của xã, trong giai đoạn vừa qua, Trạm Y tế xã đã tổ chức khám chữa bệnh cho gần 19.800 lượt người, trong đó tỷ lệ kê đơn, cấp thuốc đạt 99,8%, cho thấy khả năng đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe của Nhân dân. Đây không chỉ là con số chuyên môn, mà phản ánh thực tế rằng người dân đã tin tưởng và chủ động tìm đến cơ sở y tế khi có nhu cầu.
Bên cạnh đó, mạng lưới y tế bản với đội ngũ cộng tác viên, nhân viên y tế thôn bản được củng cố, giúp việc tuyên truyền, vận động người dân phòng bệnh, giữ gìn vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm đi vào thực chất hơn.
Bảo hiểm y tế – “lá chắn” ngăn nguy cơ tái nghèo
Một trong những điểm sáng trong công tác chăm sóc sức khỏe ở Mường Toong là tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt mức rất cao. Theo báo cáo, 99,6% dân số toàn xã đã tham gia bảo hiểm y tế, gần như bao phủ toàn bộ người dân.
Với người dân vùng cao, bảo hiểm y tế không chỉ là chính sách an sinh, mà là “lá chắn” quan trọng để phòng ngừa nguy cơ tái nghèo do bệnh tật. Khi chi phí khám, chữa bệnh được chia sẻ, người dân không còn phải bán tài sản, vay mượn để chữa bệnh, từ đó bảo vệ được sinh kế và nguồn lực sản xuất của gia đình.
Thực tế tại Mường Toong cho thấy, khi người dân hiểu rõ quyền lợi từ bảo hiểm y tế, họ chủ động hơn trong việc khám chữa bệnh, không còn tâm lý chần chừ, chịu đựng bệnh tật vì lo chi phí như trước đây.
Trong bức tranh giảm nghèo đa chiều, chăm sóc sức khỏe cho trẻ em được xác định là đầu tư cho tương lai lâu dài của địa phương. Những năm qua, công tác tiêm chủng, dinh dưỡng và theo dõi sức khỏe trẻ em được triển khai đồng bộ tại Mường Toong.
Theo số liệu báo cáo, tỷ lệ trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin đạt trên 92%, góp phần phòng ngừa hiệu quả các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tuy nhiên, địa phương cũng thẳng thắn nhìn nhận những thách thức còn tồn tại, khi tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng vẫn ở mức 18% theo cân nặng/tuổi và 31,7% theo chiều cao/tuổi.
Những con số này không chỉ là chỉ báo y tế, mà phản ánh mối liên hệ chặt chẽ giữa sức khỏe, dinh dưỡng và điều kiện sống của các hộ gia đình. Chính vì vậy, công tác chăm sóc sức khỏe trẻ em ở Mường Toong được gắn với các hoạt động truyền thông dinh dưỡng, cải thiện bữa ăn, nâng cao nhận thức của gia đình trong chăm sóc con trẻ.
Sức khỏe – trụ cột thầm lặng của giảm nghèo đa chiều
Một điểm đáng chú ý trong cách làm của Mường Toong là chuyển mạnh từ tư duy “chữa bệnh” sang “phòng bệnh”. Công tác phòng, chống dịch bệnh, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm được triển khai thường xuyên, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh có diễn biến phức tạp.
Các chiến dịch truyền thông y tế được tổ chức lồng ghép tại bản, giúp người dân hiểu rõ hơn về phòng chống dịch, chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình và phòng, chống các bệnh không lây nhiễm. Nhờ đó, ý thức giữ gìn sức khỏe cộng đồng được nâng lên, góp phần giảm áp lực cho hệ thống y tế và hạn chế những rủi ro có thể đẩy người dân trở lại cảnh nghèo khó.
Khác với những mô hình sinh kế có thể nhìn thấy ngay hiệu quả kinh tế, chăm sóc sức khỏe là trụ cột thầm lặng nhưng bền bỉ trong hành trình giảm nghèo đa chiều ở Mường Toong. Khi người dân khỏe mạnh, họ có thể lao động ổn định, đầu tư cho sản xuất, cho con cái học tập và chủ động hơn trước những biến động của cuộc sống.
Từ việc nâng cao chất lượng y tế cơ sở, mở rộng bảo hiểm y tế, chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em đến phòng, chống dịch bệnh, Mường Toong đang từng bước xây dựng một “vòng an toàn” cho người dân. Đây chính là nền tảng để giảm nghèo không chỉ dừng lại ở con số thu nhập, mà hướng tới nâng cao chất lượng sống và bảo vệ thành quả phát triển một cách bền vững.
