Những ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch
Theo đó, lần đầu tiên trong lịch sử, Báo cáo “Tình hình Trẻ em thế giới 2021” đã xem xét các vấn đề liên quan đến sức khỏe tâm thần và hạnh phúc của trẻ em và thanh thiếu niên.
Số liệu ước tính mới nhất cho thấy, cứ 7 em thì có hơn 1 trẻ vị thành niên từ 10 - 19 tuổi trên toàn cầu bị chẩn đoán mắc rối loạn tâm thần. Mỗi năm, có gần 46 nghìn trẻ vị thành niên tử vong do tự tử.
Trong khi đó, giữa nhu cầu về sức khỏe tâm thần và kinh phí hỗ trợ sức khỏe tâm thần vẫn còn tồn tại khoảng cách lớn. Báo cáo cho thấy, khoảng 2% ngân sách cho y tế của chính phủ được phân bổ vào chi tiêu cho sức khỏe tâm thần trên toàn cầu.
Quả thực, đại dịch đã gây ra những ảnh hưởng nặng nề. Theo kết quả ban đầu từ một cuộc khảo sát quốc tế về trẻ em và người trưởng thành ở 21 quốc gia được thực hiện bởi UNICEF và Gallup, trung bình cứ 5 người trong độ tuổi từ 15 - 24 được khảo sát thì có 1 người cho biết, họ cảm thấy chán nản hoặc hầu như không có hứng thú làm bất cứ việc gì.
Covid-19 đã chuẩn bị bước sang năm thứ ba. Đại dịch này đang tác động nặng nề lên sức khỏe tâm thần cũng như điều kiện sống của trẻ em và thanh thiếu niên. Theo dữ liệu mới nhất từ UNICEF, cứ 7 em thì có ít nhất 1 em trong tổng số trẻ em trên toàn cầu bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các đợt phong tỏa.
Hơn 1,6 tỷ trẻ em phải hứng chịu những thiệt hại nhất định về giáo dục. Gián đoạn trong sinh hoạt, giáo dục, giải trí cũng như trăn trở về thu nhập gia đình và sức khỏe đang khiến nhiều người trẻ rơi vào cảnh lo sợ, tức giận và băn khoăn về tương lai.
Một cuộc khảo sát trực tuyến tại Trung Quốc hồi đầu năm 2020 được trích dẫn từ Báo cáo Tình hình Trẻ em thế giới đã chỉ ra rằng, khoảng 1/3 số người tham gia cho biết họ cảm thấy sợ hãi và lo âu.
Chấm dứt kỳ thị liên quan đến sức khỏe tâm thần
Những rối loạn tâm thần được chẩn đoán bao gồm rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), lo âu, tự kỷ, rối loạn lưỡng cực, rối loạn cư xử, trầm cảm, rối loạn ăn uống, khuyết tật trí tuệ và tâm thần phân liệt. Những ảnh hưởng này có thể gây tổn hại đáng kể đến sức khỏe, việc học tập, kết quả cuộc sống và năng lực tạo ra thu nhập sau này của trẻ em và thanh thiếu niên.
Những yếu tố bảo vệ như người chăm sóc giàu tình yêu thương, nhà trường an toàn và các mối quan hệ bạn bè đồng trang lứa tích cực có thể giúp giảm thiểu nguy cơ rối loạn tâm thần ở trẻ em. Tuy nhiên, báo cáo cảnh báo rằng quá nhiều trẻ em đang bị những rào cản lớn như sự kỳ thị và tình trạng thiếu hụt kinh phí để đạt được sức khỏe tâm thần tích cực hoặc tiếp cận sự hỗ trợ cần thiết.
Báo cáo Tình hình Trẻ em thế giới năm 2021 đã kêu gọi các chính phủ, đối tác trong khu vực công và tư nhân. Theo đó, những đơn vị sẽ cam kết, trao đổi và hành động nhằm nâng cao sức khỏe tâm thần cho tất cả trẻ em, trẻ vị thành niên và người chăm sóc. Đồng thời bảo vệ những người cần giúp đỡ và chăm sóc những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.
Muốn vậy, cần đầu tư khẩn cấp cho sức khỏe tâm thần của trẻ em và trẻ vị thành niên không chỉ trong ngành y tế, mà còn nhiều ngành khác. Điều này nhằm hỗ trợ phương pháp tiếp cận toàn xã hội trong công tác phòng ngừa, thúc đẩy và chăm sóc trẻ em.
Ngoài ra, cần tích hợp và nhân rộng các can thiệp trong lĩnh vực y tế, giáo dục và bảo trợ xã hội. Đó là các chương trình nuôi dạy con cái đóng vai trò thúc đẩy chăm sóc nuôi dưỡng mang tính đáp ứng và hỗ trợ sức khỏe tâm thần của cha mẹ và người chăm sóc. Điều này bảo đảm các trường học hỗ trợ sức khỏe tâm thần cho học sinh thông qua các dịch vụ chất lượng và những mối quan hệ tích cực.
Bên cạnh đó, cần có những giải pháp phá vỡ sự im lặng xoay quanh bệnh lý về tâm thần thông qua việc giải quyết sự kỳ thị. Thúc đẩy hiểu biết tốt hơn về sức khỏe tâm thần và nhìn nhận những trải nghiệm của trẻ em và thanh thiếu niên một cách nghiêm túc.
Sức khỏe tâm thần cũng giống như sức khỏe thể chất là một trạng thái tích cực. Nó làm nền tảng cho khả năng suy nghĩ, cảm nhận, học hỏi, làm việc, xây dựng các mối quan hệ có ý nghĩa và đóng góp cho cộng đồng và thế giới.
Có những bước và cách tiếp cận cụ thể cho gia đình, nhà trường và cộng đồng nhằm thúc đẩy, bảo vệ và chăm sóc tốt hơn cho hạnh phúc của trẻ em và thanh thiếu niên.
Bà Rana Flowers, Trưởng Đại diện UNICEF tại Việt Nam, cho biết: “Mục tiêu của chúng ta là toàn xã hội phải chấm dứt kỳ thị liên quan đến sức khỏe tâm thần. Vì vậy, cần hành động nhiều hơn để nuôi dưỡng hạnh phúc, cũng như nhận ra các yếu tố đe dọa đến sức khỏe tâm thần.
Những đầu tư của chúng ta hôm nay trong việc xây dựng một nền tảng sức khỏe tâm thần mạnh mẽ ở mọi trẻ em sẽ được đền đáp bằng sức khỏe tâm thần mạnh khỏe suốt đời của người dân. Việc xây dựng và phân bổ ngân sách cho Chiến lược Sức khỏe Tâm thần quốc gia cho trẻ em và thanh thiếu niên là cần thiết để xây dựng nền tảng đó”.
