Vụ cháy chung cư mini xảy ra vào tháng 9/2023 ở Khương Hạ (phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội) cướp đi sinh mệnh của 56 người đã để lại những nỗi đau khó lành với những người ở lại. Trong phiên tòa sơ thẩm, nhiều bị cáo đã nhận trách nhiệm và gửi lời xin lỗi muộn màng đến các gia đình bị hại…
Bài học quản lý, xử lý xây dựng sai phép
Trả lời các câu hỏi của Hội đồng xét xử (HĐXX), bị cáo Nghiêm Quang Minh (SN 1979, trú tại phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội) - chủ sở hữu chung cư mini trên phố Khương Hạ thừa nhận, theo giấy phép chỉ được xây dựng với mật độ 70%, song bị cáo đã xây dựng tới 100%.
Theo bị cáo Minh, khi xây móng đến tầng 1, cơ quan chức năng có đến kiểm tra, nhưng không bị lập biên bản. Giai đoạn xây dựng từ tầng 1 đến tầng 7, công trình tiếp tục bị kiểm tra và bị lập biên bản.
Bị cáo Minh nhiều lần nói rằng thời gian đã lâu, nhiều chi tiết không nhớ. “Khi xây dựng từ tầng 1 đến tầng 7, bị cáo không thường xuyên ở đấy nên có bị kiểm tra hay không bị cáo cũng không biết”, bị cáo Minh nói.
Bị cáo Minh thừa nhận công trình xây vượt phép. Khi xây tới tầng 7, cơ quan chức năng phát hiện và ban hành quyết định đình chỉ thi công, buộc tháo dỡ. Bị cáo có chấp hành đình chỉ thi công và nộp phạt 15 triệu đồng. Về phần cưỡng chế thi hành quyết định trên, chủ tòa chung cư mini có biết, nhưng không thực hiện vì do nhân lực, thời tiết nên chưa thực hiện được ngay.
“Thực chất, bị cáo có tháo dỡ tầng 7. Sau đấy 1 thời gian, do tác động bạn bè nên bị cáo lại xây”, bị cáo Minh nói.
Cũng theo lời khai của bị cáo, tổ công tác yêu cầu tháo dỡ tầng 7, phần sai phạm mật độ xây dựng không đề cập và “bị cáo không chi phí gì để người ta lơ đi phần mật độ xây dựng”. Đến tháng 10/2015, bị cáo đã bắt đầu thông tin bán căn hộ. Đến tháng 4/2016, đã có 45 căn hộ được bán.
Trong phần xét hỏi, bị cáo Chu Xuân Sơn (SN 1986, Phó Chủ tịch UBND phường Khương Đình giai đoạn 2015 - 2020; thời điểm bị khởi tố là Chủ tịch UBND phường Thanh Xuân Nam) thừa nhận, có một phần trách nhiệm, có việc vượt quá thẩm quyền nên bị cáo có xin ý kiến, phản hồi nhận về là ý kiến chung chung.
Cựu Phó Chủ tịch UBND phường Khương Đình cho biết, khi công trình xảy ra vi phạm, bị cáo phải phụ trách nhiều lĩnh vực khác nhau như: Quản lý đất đai, đô thị, trật tự xây dựng, chiếu sáng, phòng cháy chữa cháy (PCCC), thu thuế hay giải phóng mặt bằng.
Giai đoạn này, phường Khương Đình cũng là khu vực trọng điểm về vi phạm trong quản lý đất đai, trật tự xây dựng. Do vậy, bị cáo thường xuống địa bàn giải quyết tranh chấp, cưỡng chế giải phóng mặt bằng nên không đủ thời gian bao quát hết mọi công việc. Cạnh đó, tổ thanh tra xây dựng không kịp thời báo cáo nên xảy ra thiếu sót.
Lời xin lỗi muộn màng
Trước HĐXX, bị cáo Nguyễn Tuấn Anh, nguyên Phó trưởng Công an phường Khương Đình gửi lời xin lỗi tới các nạn nhân, gia đình bị mất người thân trong vụ cháy.
Bị cáo Tuấn Anh khai, tháng 3/2021, Công an quận Thanh Xuân bàn giao các hồ sơ về PCCC cho công an phường. Từ năm 2021 đến thời điểm xảy ra vụ cháy (ngày 12/9/2023), bị cáo liên tục yêu cầu cảnh sát khu vực phối hợp cùng đội PCCC để thực hiện công tác tuyên truyền đối với cư dân sinh sống trong tòa nhà.
Bị cáo Tuấn Anh nói: “Bị cáo thấy căn nhà không có lối thoát nạn thứ 2 nên yêu cầu cảnh sát khu vực vận động cư dân mở lối thoát nạn thứ 2 phòng khi có sự cố”.
Bên cạnh đó, bị cáo Tuấn Anh yêu cầu cảnh sát khu vực vận động người dân xây dựng điểm chữa cháy và các tổ liên gia PCCC, đã làm đúng tinh thần của công văn là đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc chấp hành quyết định đình chỉ hoạt động của cơ sở. Tuy nhiên, bị cáo Tuấn Anh cũng thừa nhận, quá trình giữ chức Phó trưởng Công an phường Khương Đình đã không có những biện pháp, báo cáo quyết liệt về việc đảm bảo an toàn PCCC tại căn chung cư ở phố Khương Hạ.
Cũng trong phần xét hỏi, bị cáo Phạm Tần Anh, cựu Phó Chủ tịch UBND phường đã hướng về phía các bị hại, cúi đầu và nói lời xin lỗi các nạn nhân, các gia đình bị mất người thân trong vụ cháy. Bị cáo Tần Anh nói rằng bản thân bị cáo cũng tham gia chữa cháy, nỗ lực hết sức cố gắng cứu giúp nạn nhân.
Bị cáo Tần Anh khai có nhận được Công văn số 375 (ngày 21/3/2023) của UBND quận Thanh Xuân và cũng thường xuyên phối hợp tuyên truyền, vận động người dân thực hiện quyết định đình chỉ.
Cựu Đội trưởng Đội Thanh tra xây dựng quận Thanh Xuân, Trần Trọng Khang khai, khi nhận được biên bản của phường thể hiện mới tháo dỡ tầng 7, chưa giải quyết mật độ xây dựng, do bị cáo rất nhiều việc nên có lỗi, chưa đôn đốc. Sau này bị cáo tin tưởng anh em dưới phường nên không thêm. Khi tòa nhà xây tiếp đến tầng 9, dưới phường không báo cáo nên bị cáo cũng không biết.
Bị cáo Nguyễn Đình Quân, cựu Tổ trưởng Tổ Thanh tra xây dựng phường Khương Đình khai khi phát hiện vi phạm đã lập biên bản vi phạm, yêu cầu bị cáo Minh ngừng thi công công trình đồng thời báo cáo UBND phường, Đội Thanh tra xây dựng quận.
Khi HĐXX truy tại sao không xử lý vi phạm mật độ xây dựng 100% trong khi giấy phép chỉ 70% ngay từ phần móng thì bị cáo Quân không thể trả lời.
Nỗi đau còn mãi
Trình bày trước tòa, chị Lê Thị Th. (ở căn hộ 901), cư dân của tòa nhà, nạn nhân vụ cháy cho biết, chị và con đã thoát nạn trong vụ cháy vì dám nhảy từ tầng 9 xuống tầng 6. Từ cú nhảy đó, chị Th. gãy xương chậu, xương cột sống, cánh tay phải gãy làm 3 đoạn và gãy 3 xương sườn. Con chị Th. cũng bị thương.
Dù đã trải qua nhiều đợt điều trị, nhưng hiện tại sức khỏe của chị vẫn chưa hồi phục hoàn toàn. Chị Th. đang bị di chứng nặng nề của vụ cháy, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và việc tìm kiếm việc làm. Chị Th. cũng cho rằng, với những người bị di chứng gãy xương như chị có ảnh hưởng rất lớn công việc và thu nhập, do đó mong muốn HĐXX cân nhắc để không bị ảnh hưởng đến quyền lợi của chị tại tòa.
Nhiều bị hại trong vụ cháy dự tòa với gương mặt buồn rầu xen lẫn xót xa. Hồi ức về đám cháy ấy vẫn là nỗi đau đớn tột cùng mà họ đã phải trải qua. Ở đó, không chỉ có nỗi sợ hãi, kinh hoàng, những vết thương còn hằn trên cơ thể, mà còn là sự mất mát, chia ly…
Trong đó có vợ chồng bà Hà Thị Thu Ng. (60 tuổi, ở Thái Nguyên) đến tòa từ sớm. Bà Ng. cho biết, trong 1 đêm, sau cuộc gọi điện vội vã cầu cứu của con rể, bà mất vĩnh viễn ba người thân: Con gái, con rể, cháu ngoại…
Ngày 10/3, TAND TP Hà Nội mở phiên tòa xét xử sơ thẩm 8 bị cáo trong vụ cháy tòa nhà chung cư mini cao 9 tầng trên phố Khương Hạ (phường Khương Đình, quận Thanh Xuân, Hà Nội) khiến 56 người tử vong, 44 người bị thương vào đêm 12/9/2023. Dự kiến, phiên tòa diễn ra trong 3 ngày.
