Khoảng 8.000 đến 6.000 năm trước Công Nguyên, khu vực nay là biển Bắc và biển Baltic không phải là biển mà là những đồng bằng rộng lớn, nơi sinh sống của các nền văn minh cổ.
Khi kỷ Băng hà cuối cùng khép lại, mực nước dâng lên và nhấn chìm những vùng đất trũng này, xóa gần như toàn bộ dấu vết của các cộng đồng từng phồn thịnh.
Trung tâm Nghiên cứu Cảnh quan Ngập nước thuộc Đại học Bradford (Vương quốc Anh), Cơ quan Khảo sát Địa chất TNO của Hà Lan, Viện Hải dương học Flanders và Đại học York sẽ sớm khảo sát những nền văn minh bị lãng quên này trong khuôn khổ hợp tác nghiên cứu mang tên SUBNORDICA.
Một trong những vùng cổ đại mà dự án nhắm tới là Doggerland, được cho là từng thịnh vượng ở khu vực Biển Bắc khoảng 8.200 năm trước.
“20.000 năm trước, mực nước biển toàn cầu thấp hơn 130 mét so với hiện nay. Cùng với quá trình ấm lên toàn cầu và mực nước dâng, những cảnh quan độc đáo, là nơi cư trú của các xã hội loài người trong hàng thiên niên kỷ, đã biến mất,” lãnh đạo Trung tâm Nghiên cứu Cảnh quan Ngập nước thuộc Đại học Bradford, Vincent Gaffney, cho biết trong một thông cáo báo chí.
Ông cho biết chúng ta hầu như không biết gì về những người đã sống trên những đồng bằng rộng lớn này. Khi châu Âu và thế giới tiến tới 'net zero', việc phát triển thềm ven bờ đã trở thành một ưu tiên chiến lược.
SUBNORDICA sẽ sử dụng các công nghệ mới nhất để khảo sát những vùng đất này và hỗ trợ phát triển bền vững.
Công nghệ khảo cổ dưới nước tiên tiến
Những công nghệ được dự kiến sử dụng gồm bản đồ đáy biển tiên tiến và mô phỏng máy tính các khu định cư đã mất, cùng với các công cụ trí tuệ nhân tạo bổ sung, khảo sát địa chấn và âm học, và khoan thăm dò.
Vào tháng 3, Đại học Bradford công bố kế hoạch phân tích dữ liệu thu thập từ các khảo sát từ kế nhằm phục vụ đánh giá tác động môi trường cho các sáng kiến năng lượng xanh trong tương lai.
Các nhà nghiên cứu cho biết trường từ có thể giúp xác định “các khu vực hình thành than bùn… hoặc những nơi đã xảy ra xói mòn, ví dụ như các kênh sông.”
Thời gian là yếu tố quyết định để điều tra những nền văn minh bị ngập nước này. Hàng nghìn năm trước, có thêm khoảng 19,94 triệu km² diện tích từng nằm trên mặt nước, trong đó khoảng 3,00 triệu km² nằm dọc theo đường bờ hiện nay của châu Âu.
Các nhà nghiên cứu mô tả khu vực này là “vùng đất hấp dẫn nhất cho việc định cư thời tiền sử trên toàn lục địa.”
Ngày nay, vùng đất này phần lớn nằm dưới thềm lục địa ven bờ đang được phát triển khi các quốc gia ven Biển Bắc triển khai các trang trại điện gió ngoài khơi để chống biến đổi khí hậu.
Việc mở rộng hạ tầng năng lượng xanh rộng lớn này có thể hạn chế khả năng tiếp cận khoa học tới những khu vực nói trên, vì vậy các dự án như SUBNORDICA đang chạy đua điều tra trước khi quá muộn.
Tìm lại dấu vết cư dân tiền sử
Nhà khảo cổ học dưới nước tại Bảo tàng Moesgaard của Đan Mạch, Peter Moe Astrup, cho biết trong một thông cáo báo chí:
“SUBNORDICA sẽ nghiên cứu tầm quan trọng của các đường bờ cổ và nguồn tài nguyên của chúng đối với con người. Thông qua khảo sát lặn ở vịnh Aarhus (ở Đan Mạch), chúng tôi sẽ xác định mức độ phổ biến của các khu định cư ven bờ so với khu vực nội địa và tìm hiểu cách nguồn tài nguyên biển đã được khai thác 9.000 đến 8.500 năm trước.”
Kiến thức này sau đó sẽ được sử dụng để định hướng các cuộc khảo cứu khảo cổ ở những khu vực khó tiếp cận hơn, ông cho biết thêm.
Khi các quốc gia đối mặt với mực nước biển dâng—một cuộc chiến mà với một số nước ven Biển Bắc chưa bao giờ thực sự kết thúc—các nhà khoa học đang ráo riết tìm hiểu điều gì đã xảy ra với những con người tiền sử từng trải qua sự ấm lên làm đe dọa, và cuối cùng xóa sổ, nền văn minh của họ.
