Bộ Tài chính vừa có tờ trình dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 103/2024 quy định về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất.
Liên quan đến việc tính tiền sử dụng đất đối với hộ gia đình, cá nhân khi chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở, thực tế cho thấy, giá đất trên bảng giá đất tại một số địa phương xác định theo Luật Đất đai năm 2024 cao đột biến so với bảng giá đất cũ theo Luật Đất đai năm 2013.
Thế nên, khi được Nhà nước cho phép chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở, hộ gia đình, cá nhân phải đóng tiền sử dụng đất cao gấp nhiều lần so với trước đây.
Có ý kiến đề xuất, nên giảm mức thu tiền thuê đất trong trường hợp này để giảm nghĩa vụ tài chính cho người dân.
Để xử lý vấn đề thực tiễn trong khi chưa sửa Luật Đất đai năm 2024, Bộ Tài chính trình Chính phủ 2 phương án.
Phương án 1: Kế thừa quy định của pháp luật về thu tiền sử dụng đất theo Luật Đất đai năm 2013; sửa đổi, bổ sung Điều 8 Nghị định số 103 theo hướng bổ sung quy định về mức thu tiền sử dụng đất đối với trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp là đất vườn, ao trong cùng thửa đất có nhà ở thuộc khu dân cư không được công nhận là đất ở sang làm đất ở.
Chuyển từ đất có nguồn gốc là đất vườn, ao gắn liền nhà ở nhưng người sử dụng đất tách ra để chuyển quyền sử dụng đất hoặc do đơn vị đo đạc khi đo vẽ bản đồ địa chính từ trước 1/7/2004 đã tự đo đạc tách thành các thửa riêng sang đất ở.
Chuyển từ đất được công nhận là đất nông nghiệp trong cùng thửa đất có nhà ở theo quy định tại Luật Đất đai năm 2024 sang đất ở thì tiền sử dụng đất được tính bằng 30% mức chênh lệch giữa tiền sử dụng đất tính theo giá đất ở và tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tính theo giá đất nông nghiệp đối với diện tích đất trong hạn mức giao đất ở.
Đối với diện tích đất vượt hạn mức giao đất ở, được tính bằng 50% mức chênh lệch giữa tiền sử dụng đất tính theo giá đất ở và tiền sử dụng đất, tiền thuê đất tính theo giá đất nông nghiệp.
Theo Bộ Tài chính, phương án này sẽ giảm được nghĩa vụ về tiền sử dụng đất của người dân khi giá đất để tính nghĩa vụ tài chính tăng cao so với luật cũ đối với đất vườn ao liền kề thửa đất có nhà ở, đất nông nghiệp trong cùng thửa đất có nhà ở.
Về bản chất, đây là loại đất nông nghiệp dự trữ cho đất ở khi tách hộ, khác với loại đất nông nghiệp thuần túy khác; hỗ trợ người dân có nhu cầu sử dụng đất để xây dựng nhà ở trong hạn mức giao đất thì được áp dụng mức thu thấp hơn.
Tuy nhiên, nhược điểm là chưa xử lý được vướng mắc đối với các trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất từ các loại đất thuần túy là đất nông nghiệp sang đất ở khi giá đất tính thu tiền tăng cao.
Phương án 2: Giữ như quy định hiện hành tại Nghị định số 103, không bổ sung quy định nêu trên.
Để có cơ sở đánh giá tác động chính sách, Bộ Tài chính đã có công văn đề nghị các địa phương báo cáo nhanh về tình hình thực hiện việc tính tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng đất đối với hộ gia đình, cá nhân.
Qua tổng hợp, một số địa phương như Nghệ An, Ninh Bình, Bến Tre, Nam Định... có ý kiến đề xuất nên quy định mức thu theo tỷ lệ phần trăm, bởi phương án này vừa giảm nghĩa vụ tài chính cho người dân, vừa không ảnh hưởng đến việc quản lý đất đai.
Chính phủ đang xem xét các phương án để quyết định ban hành trong thời gian tới. Đồng thời, Bộ Tài chính cũng kiến nghị cơ quan soạn thảo Luật Đất đai, sửa đổi bổ sung nội dung này vào luật, nhằm đảm bảo thống nhất giữa quy định ở cấp luật và nghị định, đồng thời tạo hành lang pháp lý phù hợp với thực tiễn sử dụng đất của người dân.
