Xã Cẩm Bình là địa phương duy nhất trên cả nước có 4 danh hiệu anh hùng: Anh hùng lực lượng vũ trang Ban Công an xã, Anh hùng lao động cho ngành giáo dục xã, Anh hùng lực lượng vũ trang cho Nhân dân và cán bộ xã Cẩm Bình, Anh hùng lao động trong thời kỳ đổi mới cho Trường tiểu học xã Cẩm Bình.
Từ bình dân học vụ đến nền tảng phổ cập vững chắc
Ngay sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Cẩm Bình cũng như nhiều vùng quê khác phải đối mặt với muôn vàn khó khăn: thiếu lương thực, thiếu cơ sở vật chất, trình độ dân trí thấp, trên 90% dân số mù chữ. Trước thực tế đó, hưởng ứng lời kêu gọi “diệt giặc dốt” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng bộ và Nhân dân xã đã phát động phong trào Bình dân học vụ trên phạm vi toàn xã.
Theo nhiều người dân lớn tuổi kể lại, việc học chữ khi ấy diễn ra sôi nổi ở hầu khắp các thôn xóm. Lớp học được mở tại hội quán, nhà dân, dành cho nhiều đối tượng, từ trẻ em đến người trưởng thành khoảng 40–45 tuổi. Ban ngày lao động sản xuất, ban đêm người dân lại đến lớp học chữ.
Trong điều kiện thiếu thốn, cách tổ chức dạy học được thực hiện linh hoạt: người biết nhiều chữ kèm người biết ít, người biết ít lại hướng dẫn người chưa biết. Không có bàn ghế, lớp học tận dụng ván gỗ, viên gạch, những vật dụng sẵn có trong dân. Chữ viết không chỉ có trong lớp mà còn xuất hiện trên bờ rào, thân cây, vật dụng sinh hoạt để người học ghi nhớ hằng ngày. Cán bộ xã còn đặt bảng chữ cái tại những nơi đông người qua lại, vừa nhắc nhở, vừa kiểm tra việc học.
Nhờ sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và sự hưởng ứng rộng rãi của Nhân dân, đến năm 1948, Cẩm Bình cơ bản xóa được nạn mù chữ. Đây được xem là nền tảng quan trọng cho những bước phát triển tiếp theo của giáo dục địa phương.
Cũng trong năm 1948, Trường cấp I Cẩm Bình (nay là Trường Tiểu học Cẩm Bình) được thành lập. Trong suốt thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, phong trào học tập và bổ túc văn hóa vẫn được duy trì, gắn với yêu cầu sản xuất và phục vụ nhiệm vụ chiến đấu.
Năm 1959, xã chính thức phát động phong trào bổ túc văn hóa và triển khai kế hoạch phổ cập giáo dục cấp I. Đến ngày 19/5/1966, Cẩm Bình trở thành xã đầu tiên trong cả nước hoàn thành phổ cập cấp I cho toàn dân trong độ tuổi, được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba.
Năm 1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi tặng xã Cẩm Bình bức chân dung có bút tích khen ngợi cán bộ và Nhân dân địa phương trong việc tổ chức tốt công tác giáo dục văn hóa. Đây là sự ghi nhận đặc biệt đối với một địa phương còn nhiều khó khăn nhưng đã kiên trì đặt giáo dục làm trọng tâm.
Bước sang thời kỳ đổi mới, truyền thống hiếu học ở Cẩm Bình tiếp tục được gìn giữ và phát huy. Giáo dục vẫn được xác định là ưu tiên hàng đầu trong mỗi gia đình, dòng họ, trở thành nếp nghĩ, cách làm bền vững của cộng đồng. Những nỗ lực ấy tiếp tục được Đảng, Nhà nước ghi nhận khi Cẩm Bình được phong tặng bốn danh hiệu Anh hùng, trong đó có hai danh hiệu gắn trực tiếp với giáo dục. Đặc biệt, năm 1978, UNESCO trao tặng giải thưởng CrupsitCaiA, công nhận Cẩm Bình là “Đơn vị lá cờ đầu về xóa bỏ nạn mù chữ và bổ túc văn hóa của Việt Nam”.
Chủ động bước vào kỷ nguyên số
Phát huy tinh thần “Bình dân học vụ trong thời đại số”, xã Cẩm Bình đang từng bước đưa kỹ năng số trở thành năng lực nền tảng của đội ngũ cán bộ và người dân, coi đây là giải pháp then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng phục vụ nhân dân.
Đại diện UBND xã Cẩm Bình cho biết, chuyển đổi số là xu thế tất yếu, nhiệm vụ trọng tâm nhằm hiện đại hóa nền hành chính, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội và mang lại tiện ích thiết thực cho người dân. Trên tinh thần đó, địa phương kêu gọi toàn thể cán bộ, công chức, các tổ chức đoàn thể và Nhân dân chủ động ứng dụng công nghệ số trong công việc, sinh hoạt và sản xuất.
Sau sáp nhập bốn xã Cẩm Bình, Cẩm Thành, Cẩm Vịnh và Thạch Bình, xã Cẩm Bình trở thành đơn vị hành chính có quy mô lớn của tỉnh Hà Tĩnh, với diện tích 33,14 km², dân số hơn 25.000 người, sinh sống tại 28 thôn. Quy mô địa bàn rộng, dân cư đông đặt ra yêu cầu cao hơn trong quản lý, điều hành và cung cấp dịch vụ công, trong đó chuyển đổi số được xác định là “đòn bẩy” quan trọng.
Song song với việc ổn định tổ chức bộ máy, địa phương tập trung triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” gắn với hưởng ứng Ngày Chuyển đổi số quốc gia (10/10). Công tác tuyên truyền được thực hiện đa dạng qua hệ thống loa truyền thanh, cổng thông tin điện tử, fanpage, các nhóm Zalo cộng đồng, trường học và khu dân cư. Nội dung chuyển đổi số được lồng ghép vào sinh hoạt chi bộ, thôn xóm, các tổ chức hội, đoàn thể nhằm nâng cao nhận thức, từng bước hình thành thói quen sử dụng công nghệ số trong đời sống.
Xã tổ chức nhiều lớp tập huấn phổ cập kỹ năng số, hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến, thanh toán điện tử và các ứng dụng số phục vụ sinh hoạt, sản xuất. Toàn xã hiện có khoảng 1.200 tài khoản tham gia các khóa học trực tuyến trên nền tảng binhdanhocvuso.gov.vn, MOOC và các cổng đào tạo AI, với hơn 2.400 lượt khóa học hoàn thành. 100% cán bộ, công chức sử dụng thành thạo chữ ký số, VNeID, phần mềm một cửa và hồ sơ điện tử.
Các tổ chuyển đổi số cộng đồng được thành lập tại 28/28 thôn, trực tiếp hỗ trợ người dân sử dụng VNeID, dịch vụ công trực tuyến và thanh toán không dùng tiền mặt. Nhiều mô hình như “Ngày thứ 6 không hẹn”, “Mỗi công dân – một danh tính số”, “Gia đình số” được triển khai đồng bộ, tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực. Đến nay, trên 90% hộ dân có định danh điện tử, tỷ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến tăng rõ rệt, góp phần thu hẹp khoảng cách số.
Trong lĩnh vực giáo dục, chuyển đổi số được triển khai từ dạy học đến công tác quản lý. Giáo viên chủ động đưa công nghệ số vào giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng và tính tương tác của bài học.
Theo thầy Thái Văn Cương, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Cẩm Bình, nhà trường xác định ứng dụng công nghệ số là yêu cầu bắt buộc trong đổi mới phương pháp dạy học. Giáo viên được tạo điều kiện sử dụng các phần mềm phù hợp với học sinh tiểu học như PowerPoint, Canva, Wordwall, Quizizz, Kahoot, ClassPoint; đồng thời được tập huấn, bước đầu ứng dụng AI trong soạn bài và thiết kế học liệu.
Cùng với đó, nhà trường đẩy mạnh số hóa công tác quản lý thông qua phần mềm SMAS, khai thác hiệu quả cơ sở dữ liệu ngành giáo dục. Học bạ số được triển khai đồng bộ cho hơn 645 học sinh ở 19 lớp, tạo thuận lợi trong quản lý, lưu trữ và phối hợp giữa gia đình với nhà trường. Thư viện số cũng chính thức đi vào hoạt động, giúp giáo viên và học sinh truy cập học liệu mọi lúc, mọi nơi.
Đến nay, chuyển đổi số đã thấm sâu vào đời sống ở xã Cẩm Bình: người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến ngày càng nhiều; nông dân biết đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, thanh toán điện, nước bằng ví điện tử. 100% cán bộ, công chức có thư điện tử công vụ; lãnh đạo sử dụng chữ ký số; các cơ quan cấp xã họp không giấy tờ....
Từ cái nôi “bình dân học vụ” năm xưa, Cẩm Bình hôm nay tiếp tục là hình mẫu xã hội học tập, nhân văn, phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
