Đặc biệt, các trường đã tận dụng phế phẩm, rác thải tưởng chừng bỏ đi để sáng chế thành nhiều dụng cụ học tập và mô hình giáo dục sinh động.
Tiết kiệm chi phí
Bước vào Trường Mầm non Nắng Hồng (Phường 7, TP Cà Mau) có thể cảm nhận một không gian xanh, sạch, đẹp và thân thiện với môi trường. Phần lớn tiểu cảnh trang trí trong khuôn viên trường được làm từ phế phẩm bỏ đi như: Vỏ, khung bánh xe; lồng bảo vệ cánh quạt; vỏ lon bia…
Kể cả khu vườn nhỏ với những chậu hoa cảnh ở trường cũng được làm từ vỏ can nhựa bỏ đi. Đặc biệt, đồ dùng, dụng cụ, mô hình vui chơi, học tập trong các lớp học tại Trường Mầm non Nắng Hồng phần lớn được làm từ rác thải nhựa, phế phẩm bỏ đi với nhiều hình thù đặc biệt, sản phẩm đa dạng, phong phú.
Cô Hiệu trưởng Vũ Thị Hiên cho biết, thời gian qua, trường đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức cho giáo viên, nhân viên, phụ huynh và học sinh về bảo vệ môi trường, nói không với rác thải nhựa, đồng thời thực hiện nghiêm việc phân loại rác theo quy định.
“Nhà trường có bếp ăn, hằng ngày, các phế phẩm như vỏ can nước rửa chén, xà phòng, lau sàn… được nhân viên cọ rửa sạch, lưu kho để tái sử dụng làm đồ dùng, đồ chơi dạy học. Rác thải thực phẩm không thể tái chế được xử lý theo quy trình ủ phân vi sinh để bón cây trong khuôn viên.
Việc tái chế này không chỉ giúp giảm chi phí mua sắm mà còn phát huy sự sáng tạo, khéo léo của giáo viên. Đồng thời, trẻ được trải nghiệm cùng cô làm sản phẩm, kích thích sự sáng tạo, tinh thần học tập và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường”, cô Hiên chia sẻ.

Tại Trường Mầm non Hương Tràm (Phường 5, TP Cà Mau), việc tận dụng rác thải nhựa và các phế phẩm sinh hoạt làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ học tập được nhà trường triển khai hiệu quả nhiều năm qua. Theo cô Phạm Thị Lắm - Phó Hiệu trưởng, lượng rác thải có thể tái chế trong trường không nhiều. Do đó, nhà trường vận động phụ huynh hỗ trợ thêm các phế phẩm từ gia đình như thùng giấy, vỏ lon bia, can nhựa… để làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ.
Quá trình thực hiện, giáo viên hướng dẫn trẻ cùng tham gia, tạo ra những món đồ chơi yêu thích. Hoạt động này giúp trẻ rèn luyện kỹ năng, nâng cao khả năng tư duy và sáng tạo. Qua quan sát, nhà trường nhận thấy đồ dùng, đồ chơi do các em góp phần tạo ra thường được giữ gìn cẩn thận và sử dụng bền lâu hơn.
Cô Đinh Thị Bé Sáu - giáo viên Trường Mầm non Hương Tràm, phấn khởi khi chia sẻ về mô hình “Trại chăn nuôi nhà bé” do cô và trẻ trong lớp vừa hoàn thành. Đặc biệt, mô hình được làm hoàn toàn từ rác thải tái chế kết hợp với vật liệu thiên nhiên thân thiện môi trường.
“Tôi là người lên ý tưởng ban đầu, nhưng trong quá trình thực hiện, trẻ cũng đóng góp nhiều ý tưởng sáng tạo. Các em tự chọn loài vật muốn có trong trại chăn nuôi, đề xuất cách bố trí dụng cụ và cảnh quan sao cho sinh động. Sau khi thống nhất, cô, trò cùng thực hiện từng công đoạn một cách tỉ mỉ”, cô Bé Sáu chia sẻ.
Đáng chú ý, cô Bé Sáu dự định sử dụng mô hình này để tham dự cuộc thi giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh sắp tới, góp phần lan tỏa phương pháp dạy học gắn liền với thực tiễn và bảo vệ môi trường.

Sử dụng rác thải làm mô hình STEM
Không chỉ ở cấp học mầm non, nhiều trường học trên địa bàn tỉnh Cà Mau đang triển khai hiệu quả phong trào “Nói không với rác thải nhựa” và tái chế rác thải thành đồ dùng học tập, dụng cụ trang trí cảnh quan trường học.
Tại Trường Tiểu học Nguyễn Đình Chiểu (Phường 8, TP Cà Mau), giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh được thực hiện thường xuyên thông qua những hành động thiết thực hằng ngày.
Thầy Lương Văn Xuân - Phó Hiệu trưởng nhà trường, cho biết: “Chúng tôi hướng dẫn học sinh phân loại và vứt rác đúng nơi quy định, sử dụng nước tiết kiệm, trồng và chăm sóc cây xanh, tái sử dụng đồ cũ thay vì mua mới, đồng thời khuyến khích các em dùng chai thủy tinh thay vì chai nhựa đựng nước khi đến trường”.

Nhà trường đã bố trí nhiều thùng rác tại các khu vực khác nhau để học sinh thuận tiện trong việc bỏ rác đúng quy định. Đặc biệt, đối với rác thải có thể tái chế, trường chỉ đạo các lớp tận dụng để trang trí lớp học, làm chậu trồng cây xanh và đặc biệt tạo ra các mô hình giáo dục STEM.
“Phần lớn sản phẩm mà các lớp làm ra để phục vụ các tiết học STEM từ phế phẩm, rác thải bỏ đi. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn tạo hiệu ứng tích cực trong học tập, đồng thời giáo dục học sinh ý thức bảo vệ môi trường một cách hiệu quả”, thầy Xuân chia sẻ.
Nguyễn Trần Phương Thi - học sinh lớp 5A, Trường Tiểu học Nguyễn Đình Chiểu, cho biết: Nhờ sự tuyên truyền của thầy cô, em hiểu rằng rác thải nhựa khó phân hủy trong môi trường, vì vậy em luôn cố gắng hạn chế sử dụng.
“Khi mua đồ ăn, em thường yêu cầu người bán sử dụng túi giấy thay vì túi nilon. Đi học, em mang theo bình thủy tinh để đựng nước, không dùng chai nhựa. Trong các tiết học STEM, em tận dụng rác thải từ nhà để cùng bạn làm mô hình. Em nghĩ bảo vệ môi trường là ý thức và trách nhiệm của mọi người, chứ không của riêng ai”, Phương Thi chia sẻ.
Không chỉ tái chế rác thải thành đồ dùng học tập, nhiều trường học ở Cà Mau còn triển khai chương trình “Biến rác thải thành tiền” với các mô hình như “Chuyến xe kế hoạch nhỏ”, “Ngôi nhà kế hoạch nhỏ”… Hằng ngày, học sinh thu gom chai nhựa, lon bia, giấy vụn… để bỏ vào các mô hình này. Định kỳ mỗi tháng, số rác thải được bán để gây quỹ cho các hoạt động thiện nguyện, đặc biệt hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn.
“Phòng GD&ĐT TP Cà Mau đã ban hành kế hoạch thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn trong toàn ngành. Theo đó, yêu cầu các trường lồng ghép nội dung giáo dục và truyền thông bảo vệ môi trường vào chương trình chính khóa và ngoại khóa.
Thực hiện việc tổ chức phân loại chất thải rắn sinh hoạt đúng quy định, khuyến khích việc tái chế chất thải rắn làm đồ dùng, đồ chơi, dụng cụ học tập cho học sinh hoặc trang trí cảnh quan trường học. Qua đó, nâng cao nhận thức, ý thức cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh về lối sống thân thiện với môi trường; từng bước thay đổi hành vi và hình thành thói quen tích cực trong bảo vệ môi trường”, ông Lê Minh Trí - Trưởng phòng GD&ĐT TP Cà Mau (Cà Mau) thông tin.