Bí quyết đưa học sinh trở lại ‘guồng’ học tập

Học sinh dễ “ngắt nhịp” học sau hè

ThS Nguyễn Thị Ngọc Tuyền - giáo viên Trường THCS & THPT Sư phạm, Trường ĐHSP Hà Nội 2 - chia sẻ: Sau một kỳ nghỉ hè dài, học sinh thường bị ‘ngắt nhịp’ học tập. Không ít bạn vẫn còn tâm lý nghỉ ngơi, giải trí, nên khoảng 1-2 tuần đầu năm học, lớp học thường chưa đạt được sự sôi nổi và nền nếp như mong muốn.

Với học sinh THPT, đây còn là giai đoạn khá nhạy cảm vì các em đang ở tuổi vị thành niên, dễ bị cuốn theo những mối quan tâm ngoài học tập, từ đó ảnh hưởng đến sự hứng khởi khi quay lại trường.

Từ góc nhìn của một giáo viên chủ nhiệm, cô Nguyễn Thị Ngọc Tuyền cho rằng, khó khăn lớn nhất chính là việc học sinh bị “ngắt nhịp” học tập. Các em thường quên một số thói quen vốn có như chuẩn bị bài trước khi đến lớp, thực hiện nội quy, hoặc giữ được sự tập trung trong giờ học. Đây là điều bình thường sau một quãng nghỉ dài, nhưng đòi hỏi sự đồng hành, nhắc nhở và khích lệ rất nhiều từ giáo viên chủ nhiệm.

Ở góc độ của một giáo viên bộ môn, khó khăn lại thể hiện rõ ở chất lượng tiếp nhận bài giảng. Học sinh thường phản ứng chậm hơn khi làm bài tập, thiếu sự tập trung khi nghe giảng, và đặc biệt là chưa có thói quen tư duy, phân tích sâu ngay từ những tiết học đầu tiên. Một số em còn mang tâm lý “học cho có” vì nghĩ rằng giai đoạn này chưa quan trọng.

Với những môn có tính hệ thống như Toán, Sinh học hay Ngoại ngữ, việc “mất nhịp” đầu năm khiến các em dễ hụt hơi ở các phần kiến thức sau. Vì vậy, giáo viên bộ môn cũng cần kiên nhẫn hơn, có cách dẫn dắt nhẹ nhàng và gợi mở thay vì ngay lập tức yêu cầu học sinh phải đạt nhịp độ học tập cao.

Hoạt động đầu năm: Tạo hứng khởi và xây dựng động lực dài hạn

Để giúp học sinh không bị “sốc” mà có thể bước vào năm học mới một cách nhẹ nhàng, theo cô Tuyền, cần có sự chuẩn bị cả ở cấp độ nhà trường và từng lớp học. Đầu năm học 2025-2026, Trường THCS & THPT Sư phạm đã tổ chức các hoạt động khởi động như School tour, Orientation Day, tuần lễ giáo dục quốc phòng – an ninh… Các hoạt động này vừa mang tính định hướng, vừa tạo cơ hội để học sinh gắn kết với bạn bè và thầy cô.

“Là một giáo viên chủ nhiệm, tôi thường tổ chức giờ sinh hoạt đầu năm thật gần gũi, nhắc nhở nhẹ nhàng về nội quy, nề nếp, đồng thời để học sinh cùng nhau xây dựng bản cam kết học tập. Khi các em tự đặt mục tiêu và cùng cam kết, sự gắn kết tập thể và động lực cá nhân sẽ mạnh mẽ hơn. Bên cạnh đó, tôi chú trọng đến các hoạt động làm quen, trò chơi khởi động hay chia sẻ cảm xúc, để học sinh thấy rằng lớp học là nơi an toàn và tràn đầy năng lượng tích cực,” cô cô Nguyễn Thị Ngọc Tuyền chia sẻ.

Cũng theo cô Nguyễn Thị Ngọc Tuyền, việc tổ chức các hoạt động đầu năm học mới cần được tính toán kỹ lưỡng để vừa tạo hứng khởi, vừa giúp học sinh làm quen dần với nhịp học. Nếu triển khai quá dày đặc hoặc chỉ mang tính hình thức thì sẽ phản tác dụng. Mỗi hoạt động phải có mục tiêu rõ ràng, thời gian hợp lý và gắn liền với bối cảnh.

“Năm học 2025-2026 trùng với dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, tôi đã tổ chức hoạt động cho học sinh xem bộ phim Mưa đỏ. Đây là một tác phẩm đang được quan tâm, vừa phù hợp với bối cảnh lịch sử, vừa có giá trị giáo dục sâu sắc. Khi tổ chức, tôi khéo léo lồng ghép phần thảo luận để các em tự rút ra bài học và dẫn dắt đến việc xây dựng cam kết và mục tiêu học tập cho cả năm học. Từ đó, các em không chỉ hào hứng mà còn ý thức rõ hơn về mục tiêu, trách nhiệm của mình trong năm học mới.

Không chỉ học sinh, chính giáo viên cũng cần một khoảng thời gian để tái lập nhịp làm việc. Do vậy, trước thềm năm học, Trường THCS & THPT Sư phạm đã tổ chức họp chuyên môn, trao đổi định hướng, giúp giáo viên bộ môn có sự chuẩn bị đồng bộ. Với kinh nghiệm và sự hiểu rõ sứ mệnh giáo dục, các thầy cô hoàn toàn chủ động trong việc thiết kế bài giảng vừa đảm bảo chương trình, vừa phù hợp với nhu cầu, năng lực học sinh”, cô Nguyễn Thị Ngọc Tuyền chia sẻ thêm.

Linh hoạt điều chỉnh nội dung và phương pháp giảng dạy

Cô Trần Thị Bích Đào, giáo viên Trường THPT Minh Đài, tỉnh Phú Thọ, cũng chia sẻ nhiều kinh nghiệm từ thực tế giảng dạy miền núi: Sau kỳ nghỉ hè dài, giáo viên miền núi gặp rất nhiều khó khăn trong việc ổn định nền nếp học sinh. Do đặc thù vùng dân tộc thiểu số và miền núi nên toàn bộ học sinh khi được nghỉ hè đều trở về sinh hoạt cùng gia đình, hầu như tách biệt hoàn toàn với các hoạt động học tập. Bởi thế, trở lại trường là một thách thức lớn khi phải làm quen với nền nếp lớp học, nhà trường.

Bước vào những ngày đầu tựu trường, nhà trường cùng giáo viên chủ nhiệm đã tích cực tổ chức các hoạt động chung để học sinh sớm quay trở lại với không khí, nền nếp trong trường học. Nhà trường ưu tiên các hoạt động tập thể với thời lượng phù hợp để các em không quá khó khăn trong việc bắt nhịp với cường độ mới sau hè. Giáo viên chủ nhiệm đã có những chia sẻ với gia đình học sinh để hỗ trợ, tạo điều kiện cho con em sớm ổn định tâm lý để bước vào năm học với trạng thái và sự chuẩn bị tâm lý tốt nhất.

Các giáo viên bộ môn đã chủ động thiết kế nội dung, phương pháp học tập theo hướng từ dễ đến khó, dành những giờ học đầu tiên để tập trung ôn lại các kiến thức cũ và hướng dẫn phương pháp học tập phù hợp với từng đối tượng học sinh, tránh để các em bị sốc do đã nghỉ dài trong hè. Chính nhờ linh hoạt điều chỉnh nội dung và phương pháp giảng dạy sẽ khiến cho học sinh nắm vững lại kiến thức, sẵn sàng cho việc tiếp thu kiến thức ở lớp cao hơn.