Mới đây, qua nghiên cứu xác ướp ở địa điểm này, các nhà khoa học đã phát hiện người cổ Ai Cập cũng xăm mình và họ đang đi tìm ý nghĩa của những hình xăm đó.
Dấu xăm dưới tia hồng ngoại
Các nghệ nhân và công nhân trong quá trình xây dựng “Thung lũng các vị vua” đã làm nơi ở của họ ở một địa điểm được gọi là Deir el Medina. Tại đây, nhiều ngôi mộ cùng nhiều đồ tạo tác khác được khai quật và đã hé lộ nhiều bí ẩn.
Vào năm 2014, nhà khảo cổ học Anne Austin, thuộc Đại học Missouri – St. Louis, Mỹ, cùng các đồng nghiệp ở Viện Khảo cổ phương Đông của Pháp đã nghiên cứu những xác ướp 3.000 năm tuổi và đã có những phát hiện thú vị.
Trong khi kiểm tra các xác ướp bằng ánh sáng hồng ngoại, họ nhận thấy trên 7 thi thể có nhiều hình xăm lớn, điều chưa từng được nhận biết trước đây. Tác động của thời gian khiến da của xác ướp đổi màu và sậm lại, nhưng các dấu xăm vẫn hiện khá rõ dưới ánh sáng hồng ngoại. Qua phân tích, các chuyên gia nhận thấy những hình xăm này có nhiều chi tiết phức tạp.
Một trong những xác ướp kể trên có hơn 30 hình xăm trên khắp cổ, cánh tay, vai và lưng, bao gồm những biểu tượng, chữ tượng hình Ai Cập, bọ hung, hoa sen, con mắt thần Horus, các hoa văn hình chữ thập, cùng những họa tiết lạ lùng. Trên một xác ướp khác, dấu xăm rõ nét hình khỉ đầu chó, cùng các động vật khác như rắn hổ mang và bò.
Các hình xăm đều mang ý nghĩa thiêng liêng. Ví dụ, hình xăm con bò có liên quan đến nữ thần Hathor, một trong những vị thần quan trọng nhất thời Ai Cập cổ đại, hiện thân của niềm vui, tình yêu, tình mẫu tử, thường được miêu tả là người phụ nữ có đầu và đôi tai bò.
Tất cả các xác ướp có hình xăm với nhiều họa tiết khác nhau, đều có cùng kỹ thuật xăm tương tự như ngày nay, với công cụ là mực và kim.
Đâu là mục đích?
Mục đích xăm mình của người Ai Cập cổ hiện vẫn chưa rõ. Nhiều giả thuyết cho rằng, những hình xăm có liên quan đến khả năng sinh sản, thể hiện địa vị của một người, biểu tượng nghi lễ, dấu hiệu của sự thờ cúng, kiến thức huyền bí, hoặc biểu thị vai trò của một nữ tư tế.
Điều thú vị là hầu hết xác ướp Ai Cập có hình xăm được tìm thấy cho đến nay đều là nữ giới, cho thấy hình xăm có thể được dành cho những người chữa bệnh hoặc những nữ tu sĩ quyền năng.
Đáng chú ý là những hình xăm đều ở những vùng cơ thể không được che. Con mắt của Horus được đặt trên cổ, hai vai và lưng để khi người ta nhìn vào người phụ nữ này ở bất cứ góc độ nào đều thấy đôi mắt thần nhìn lại họ.
Những phát hiện này trái với một số nghiên cứu về Ai Cập trước đó, phủ nhận việc phụ nữ thực hành tôn giáo. Họ bị coi là đối tượng của dục vọng, hoặc chỉ tham gia thụ động vào hệ thống tôn giáo do nam giới thống trị. Đặc tính của các hình xăm mới phát hiện trên xác ướp đã chỉ ra, vai trò của phụ nữ trong tôn giáo ở Ai Cập cổ đại phức tạp hơn so các nhận định trước đây về thân phận họ.
Mặc dù các mẫu hình xăm hầu như chỉ có ở phụ nữ, nhưng cũng có ít nhất một nam giới với hình xăm được phát hiện bằng kỹ thuật tương tự của Austin.
Xác ướp nam giới này được gọi đơn giản là “Gebelein Man A”, trưng bày tại Bảo tàng Anh hơn một thế kỷ, có những dấu vết trên cánh tay mà lâu nay được cho là những vết bẩn và bị bỏ qua.
Vào năm 2018, Daniel Antoine, chuyên gia nhân chủng học của Bảo tàng Anh, sử dụng kỹ thuật của Austin trên xác ướp, đã phát hiện các dấu vết này thực sự là hình xăm một con bò tót hoang dã và một con cừu Barbary, được cho là biểu thị địa vị, quyền lực và sự rắn rỏi nam tính.
Một xác ướp nữ trưng bày cũng được phát hiện có hình xăm các biểu tượng hình chữ S mà trước đây chưa từng được chú ý. Cả hai bộ hình xăm này cũng rất quan trọng vì những xác ướp trên thậm chí còn lâu đời hơn những xác ướp được tìm thấy ở Deir el Medina, cách đây hơn 5.000 năm, thời kỳ trước khi chữ tượng hình Ai Cập được sử dụng.
Thi thể của hai người này được chôn cất trong những ngôi mộ bình thường nhưng được bảo tồn một cách tự nhiên bởi nhiệt độ, sự khô cằn của sa mạc.
Với những phát hiện mới trên, người ta cho rằng, hình xăm có lẽ phổ biến ở Ai Cập cổ đại rộng rãi hơn so với những gì trước đây người ta vẫn nghĩ.
Việc sử dụng các kỹ thuật hình ảnh hồng ngoại để kiểm tra lại các xác ướp Ai Cập là biện pháp hiệu quả nhằm hiểu biết thêm về tập tục này và có cái nhìn sâu hơn về những người bí ẩn. Austin hy vọng nó sẽ làm sáng tỏ lĩnh vực lịch sử còn mù mờ này.
Bà nói: “Những hình xăm tiết lộ thông tin mới chưa từng có trong các tài liệu văn bản, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về vai trò của phụ nữ thời Ai Cập cổ.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi được đặt ra như: Tại sao những người Ai Cập cổ đại lại xăm mình và ý nghĩa thực sự của chúng là gì? Những hình xăm cho chúng ta biết gì về nền văn minh cổ đại này? Hy vọng thời gian sẽ làm sáng tỏ những bí ẩn này”.
