Giúp NLĐ hưởng phần chia công bằng
Đánh giá về những tác động của Bộ luật Lao động (sửa đổi) đến NLĐ Việt Nam, ông Tim De Meyer, Cố vấn cấp cao về Chính sách và Tiêu chuẩn quốc tế, Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cho biết: Bộ luật Lao động của Việt Nam là một văn bản pháp luật toàn diện, quy định nhiều nội dung như hợp đồng lao động, khả năng NLĐ thỏa thuận với người sử dụng lao động (NSDLĐ), tiêu chuẩn tối thiểu về điều kiện làm việc, bảo đảm an toàn và sức khỏe lao động…
Quá trình sửa đổi Bộ luật Lao động lần này sẽ đem lại những thay đổi đáng kể. Trong đó, có hai nội dung quan trọng nhất. Một là, ở cấp cơ sở, NLĐ có thể thành lập các tổ chức đại diện của mình và tham gia vào quá trình thương lượng tập thể. Điều này có thể giúp họ được hưởng phần chia công bằng từ những lợi nhuận mà họ góp phần tạo ra, mặt khác giúp doanh nghiệp có thể đàm phán để cải thiện năng suất cần thiết. Thay đổi lớn thứ hai, là việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của Bộ luật Lao động. Nghĩa là nhiều NLĐ sẽ được hưởng lợi từ sự bảo vệ của Bộ luật Lao động hơn so với trước đây.
Tiến bộ lớn nhất đạt được của Bộ luật Lao động (sửa đổi) trong việc tiệm cận hơn với các Tiêu chuẩn Lao động Quốc tế, là quyền được tổ chức của NSDLĐ và NLĐ. Họ được thành lập các tổ chức đại diện cho mình để tham gia vào các cuộc thương lượng thực chất về điều kiện làm việc. Điều này rất có ý nghĩa, bởi nó giúp NSDLĐ cũng như NLĐ, điều chỉnh theo những thay đổi trong thị trường lao động, và để thỏa thuận mức độ linh hoạt cần thiết nhằm duy trì tính bền vững trong thời gian dài hơn.
Bên cạnh đó, những tiến bộ trong quan hệ việc làm cũng đã được đưa vào Bộ luật Lao động. Quan hệ việc làm càng được ghi nhận là một công cụ để bảo vệ NLĐ làm việc theo yêu cầu của NSDLĐ, thì càng dễ cho NLĐ trong việc yêu cầu được bảo vệ, trong khuôn khổ quy định của luật. Điều này đưa Việt Nam phù hợp hơn với các tiêu chuẩn quốc tế, chẳng hạn trong vấn đề mức lương tối thiểu có thể bảo đảm rằng, sẽ có thêm nhiều NLĐ được hưởng mức lương tối thiểu đủ để nuôi gia đình.
Khuyến nghị về thực thi và thúc đẩy
Về thực thi pháp luật lao động, ông Tim De Meyer cho rằng, Việt Nam có hệ thống pháp luật rất rộng trên giấy tờ. Tuy nhiên, khi càng đưa nhiều vào luật trong bối cảnh các hoạt động kinh tế ngày càng đa dạng hóa, thì lại càng khó để mọi người trong nền kinh tế tuân thủ theo các tiêu chuẩn được quy định trong pháp luật. Vì thế, Việt Nam cần thiết phải thực hiện một sự chuyển dịch quan trọng hướng tới chú trọng hơn vào tầm quan trọng của hợp đồng lao động, để cho phép NSDLĐ và NLĐ, cả ở góc độ cá nhân và tập thể, có thể thương lượng về điều kiện làm việc phù hợp nhất với tình hình của họ.
Một trong những vấn đề cần tiếp tục được cải thiện là thúc đẩy bình đẳng. Việt Nam là một xã hội đang già hóa, nên vấn đề đặt ra là phải tăng năng suất, nâng cao trình độ, kỹ năng để tận dụng tốt nhất tiềm năng về năng suất lao động của mỗi người. Cần thêm nhiều phụ nữ tham gia vào thị trường lao động, phát huy tiềm năng của mình và được đền đáp xứng đáng.
Điều này dẫn đến nhiều điều khoản tiếp cận tính bảo vệ trong Bộ luật Lao động cần được sửa đổi. Trong đó, trợ cấp thai sản cần được củng cố, khả năng tiếp cận với dịch vụ giúp việc gia đình với giá hợp lý, bảo vệ chống quấy rối tình dục và mở ra nhiều hơn cơ hội cho phụ nữ trong các ngành nghề và hoạt động kinh tế mà trước đây không cho phép phụ nữ tham gia vì mục đích bảo vệ. Trong lĩnh vực này, Bộ luật Lao động vẫn có thể tiếp tục đạt được nhiều tiến bộ hơn nữa.
