Môi trường gia đình có ảnh hưởng tinh tế đến sự phát triển lành mạnh và hình thành nhân cách của trẻ em, đồng thời là phương pháp giáo dục thường xuyên nhất, trực tiếp nhất, cơ bản nhất và hiệu quả nhất.
Một môi trường gia đình tích cực là môi trường hạnh phúc, tự do, ấm áp, hòa thuận, đầy tình yêu thương, bao dung và tràn đầy sức sống. Trong môi trường này, các thành viên có mối quan hệ hòa thuận, quan tâm, tôn trọng lẫn nhau, vui vẻ và ấm áp, khoan dung, hiểu biết và hỗ trợ, có thái độ tích cực và giao tiếp trên cơ sở bình đẳng.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng môi trường gia đình tích cực có thể tối ưu hóa môi trường tâm lý của trẻ và có tác động tích cực đến sức khỏe thể chất cũng như tinh thần đứa trẻ.
Giáo dục tích cực là việc thực hành và ứng dụng tâm lý học tích cực vào gia đình. Nó ủng hộ khái niệm giáo dục coi trọng ngang nhau về tính cách và học vấn, nhấn mạnh đến việc hình thành và ảnh hưởng của môi trường gia đình đến tính cách lành mạnh của trẻ, và ủng hộ việc cha mẹ tạo ra một môi trường gia đình có lợi cho sự phát triển lành mạnh của trẻ.
Nhiều thực tiễn đã chỉ ra rằng, giáo dục gia đình tích cực có thể giúp trẻ nắm vững các kỹ năng hạnh phúc, kỹ năng học thuật và kỹ năng tâm lý, từ đó thúc đẩy hiệu quả sự phát triển tối ưu của trẻ.
Gia đình là môi trường cụ thể đầu tiên mà trẻ em phụ thuộc vào để sống, phát triển và tồn tại. Nó có thể kích thích, tác động và định hình hiệu quả các hành vi tâm lý khác nhau của trẻ.
Giáo dục gia đình đòi hỏi cha mẹ phải làm gương, nhưng quan trọng hơn, nó đòi hỏi sự ảnh hưởng và hình thành nên một môi trường gia đình tích cực. Trẻ em mang dấu ấn của gia đình. Gia đình quyết định đứa trẻ lớn lên sẽ trở thành người như thế nào.
Thực tế đã chứng minh trẻ em lớn lên trong những môi trường gia đình khác nhau sẽ có những khác biệt lớn về tính cách, mối quan hệ giữa các cá nhân, đạo đức, niềm tin, giá trị, thói quen, v.v....
Trẻ em lớn lên trong môi trường gia đình đầy năng lượng tiêu cực như cãi vã, đánh đập, buộc tội, soi mói, la hét, phàn nàn, ghen tị, tính toán và hận thù sẽ trải nghiệm và hấp thụ năng lượng tiêu cực này mỗi ngày.
Môi trường tâm lý của các em bị ô nhiễm nghiêm trọng, sự phát triển nhân cách của các em sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Điều đáng lo ngại hơn nữa là trẻ em không nhận ra rằng chúng đang bị nhiễm bẩn và thậm chí còn nghĩ rằng đó là điều bình thường.
Trẻ em bị bao quanh bởi năng lượng tiêu cực từ nhỏ sẽ vô thức bước vào trạng thái tiêu cực ngay cả khi chúng rời khỏi môi trường đó khi lớn lên và bước vào trường học, gia đình hoặc xã hội.
Họ sẽ có thái độ bi quan, liên tục phàn nàn, trốn tránh trách nhiệm, bất đồng quan điểm với người khác và đối xử tiêu cực với mọi người, mọi vật và mọi thứ xung quanh.
Họ sẽ không thể trải nghiệm được niềm vui của cuộc sống và thậm chí có thể trở nên ích kỷ, trở thành người tạo ra các sự kiện và môi trường mang năng lượng tiêu cực.
Trong khi đó, một môi trường gia đình tích cực có thể giúp trẻ có những cảm xúc tâm lý và trải nghiệm cảm xúc tích cực, từ đó tâm hồn trẻ sẽ ở trạng thái hòa hợp, tự do, thư giãn, vui vẻ, hân hoan và hạnh phúc.
Một đứa trẻ khỏe mạnh, hạnh phúc, xuất sắc, tự tin, lạc quan, tích cực, vui vẻ, kiên trì và có tư duy độc lập phải được sống trong một môi trường gia đình và bầu không khí tràn ngập sự quan tâm, tôn trọng, bình đẳng, hiểu biết, tin tưởng, khoan dung, hỗ trợ...
Ngược lại, một đứa trẻ thấp kém, hèn nhát, lười biếng, ích kỷ, phục tùng, không biết đúng sai, nóng tính, thiếu động lực và không tử tế thì hẳn phải sinh ra trong một gia đình đầy rẫy bầu không khí tiêu cực của sự la mắng, tấn công, bạo lực, bất bình đẳng, thiếu tự do và thiếu tôn trọng.
Suy cho cùng, sự phát triển tâm lý của trẻ có sự tương tác với môi trường gia đình. Cha mẹ nên tạo cho con một môi trường sống và học tập tốt, đặt ra các mục tiêu khác nhau theo năng khiếu khác nhau của con, kích thích động lực phát triển bên trong của con, giúp con thực sự cảm nhận, trải nghiệm và hấp thụ năng lượng tích cực của gia đình.
Từ môi trường này, trẻ có thể chủ động xây dựng, sáng tạo, tối ưu hóa tâm lý tốt cho bản thân và phát triển nhân cách lành mạnh.
