Xót xa khi phải bán đi một "góc con người"

(GD&TĐ) - Mái tóc của người phụ nữ Thái, là vẻ đẹp truyền thống mang nét đặc trưng riêng biệt. Mái tóc dài, óng ả đã tốn không ít giấy mực của các nhà thơ, nhà văn nhưng một thực trạng đáng báo động hiện nay nghề buôn bán tóc ở huyện miền núi, vùng sâu, vùng xa đang phát triển rầm rộ. Nhiều phụ nữ không ngần ngại bán đi vẻ đẹp “một góc con người” với nhiều lý do... và có lẽ đến ngày nào đó nét văn hóa, nét đẹp chúng ta vẫn thường nhắc đến chỉ trong những ký ức mờ xa.

Người phụ nữ Thái búi tóc trên đầu tiếng Thái là “tằng cẩu” là người đã có chồng

Dọc theo quốc lộ 6 từ chân đèo Pa Đin về thị trấn Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên khoảng 10 km nhưng có hàng chục điểm thu mua tóc. Mỗi điểm có từ 3 - 4 người ngồi chải, chuốt phân loại tóc còn đội quân đi thu mua thì được sử dụng ngay những nhân công trong bản. Chúng tôi tạt qua điểm thu mua tóc nhìn những mái tóc mượt mà, óng ả xếp la liệt mà thật buồn, xót xa, còn những người thu mua ở đây thì thật vui, hơn hớn nụ cười.

Vì theo như chủ của điểm thu mua này, Cà Thị Tuyết cho biết: Tóc càng dài càng đẹp thì càng được giá nên mỗi khi mua được mái tóc như thế này! Tuyết giơ lên cho chúng tôi xem mái tóc dài khoảng 0,8 - 0,9 m thì cầm chắc là lãi cao. Tất cả được thu gom phân loại và chuyển về Hà Nội, đội quân thu mua của Tuyết rất đông đa dạng các thành phần, giờ không phải là mùa vụ lên họ tranh thủ đi thu mua khắp nơi, và nhất là lên các bản vùng cao, vì ở nơi ấy mới có thể mua được những mái tóc đẹp và có khi lại có giá rẻ bất ngờ. Được biết mỗi người đi thu mua về bán lại cho các điểm thấp nhất tiền công cũng là 50.000 đồng/ngày, mà nếu ngày trúng thì vài trăm nghìn là chuyện thường.

Cho nên ngày càng đông đảo đội ngũ thu mua, Cà Thị Lán mới đi từ sáng mà thời điểm chúng tôi ở đó vào lúc 14h, đã mua được một bịch tóc mang về khi cân lên được 0,5 kg. Tóc rối tùy loại nhưng giá mua ở đây khoảng từ 1,9 - 2 triệu đồng/kg còn tóc dài mượt cắt ra bán thì giá từ 6 - 7 triệu đồng/kg.

Khi được hỏi những đối tượng bán tóc Cà Thị Lán cho biết: Giờ đa số số con gái mới lớn không muốn để tóc dài muốn cắt ngắn sấy nhuộn theo mốt, rồi một số cũng vì điều kiện hoàn cảnh gia đình khó khăn mà phải bán cũng vì “ cơm áo gạo tiền” .

Rồi Lán còn cho chúng tôi xem một loại dầu gội đầu nhòe nhoẹt, không biết một hãng nào của Trung Quốc sản xuất và theo như quảng cáo thì loại dầu này cho tóc mọc dài ra hàng mét sau 3 tháng. Vậy là vừa đi mua tóc, và vừa bán và quảng cáo dầu gội, lên Lán rất thành công trong việc mua mái tóc dài ở những bản vùng sâu, vùng xa.

Điểm thu gom tóc.

Mái tóc dài của người phụ nữ dân tộc và đặc biệt là của người Thái đen ở Điện Biên, Sơn La từ xưa đến nay luôn được gìn giữ như là một bả bối, vì nó thể hiện vẻ đẹp văn hóa độc đáo riêng, sự thủy chung của người phụ nữ với chồng, kính trọng đối với họ hàng cha mẹ khi về nhà chồng, khi chưa lấy chồng thì người phụ nữ buông tóc dài, đến ngày lấy chồng trong lễ cưới nhà chồng tổ chức long trọng làm lễ “tằng cẩu”, mái tóc dài óng mượt ấy được búi cao lên đỉnh đầu, báo hiệu mọi người rằng người phụ nữ ấy đã có chồng, chỉ trừ trường hợp chồng chết thì mái tóc ấy mới được thả xuống.

Và trên nẻo đường vùng cao của Tây Bắc, hình ảnh thật đẹp mà ta thường bắt gặp trong mỗi buổi sớm ban mai, khi mùa ban, đào, mận nở. Trong bảng lảng của đất trời, hay những giọt nắng chiều nghiêng nghiêng trên đỉnh núi. Hình ảnh những cô gái Thái thắt đáy nưng ong trong những bộ áo coóm truyền thống, tằng cẩu và đội khăn phiêu thêu dệt lên bức tranh tuyệt mĩ của miền sơn cước.

Thì giờ đây đang là vấn đề đáng quan tâm và lo ngại vì lớp trẻ đang chạy theo mốt, hám những đồng tiền phục vụ cho việc ăn chơi, rồi khó khăn mà họ chấp nhận bán đi mái tóc một cách không thương tiếc... chính vì lợi nhuận mà gần đây rộ nên vấn nạn ăn cắp tóc, cướp tóc trên địa bàn tỉnh Điện Biên.

Có trường hợp ở huyện Tủa Chùa phụ nữ lên nương ngủ lại ở trên lán đến khi tỉnh dậy thì mái tóc dài đã không cánh mà bay. Mới đây công an huyện Điện Biên đã bắt nhóm gồm 8 đối tượng (cả nam lẫn nữ) do Phan Anh Tùng ở tổ 17, phường Nam Thanh và Nguyễn Thị Thu ở phường Noong Bua, TP Điện Biên Phủ cầm đầu, đã gây ra một số vụ cướp tóc giữa thanh thiên bạch nhật, các đối tượng tổ chức rình ở nơi vắng vẻ rồi xông ra khống chế cắt phăng mái tóc của nạn nhân đem bán.

Người mua xem các loại tóc

Không biết một ngày có bao nhiêu kg tóc được xuôi về Hà Nội thì nét đẹp riêng của Tây Bắc ngày một bào mòn, vấn nạn ngày một gia tăng. Hãy gìn giữ mái tóc của mình chính là gìn giữ bản sắc văn hóa của dân tộc.

Phạm Kiên Cường