Xin ý kiến 2 chính sách lớn với giáo dục Mầm non

Sáng 4/4, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Ủy ban quốc gia đổi mới giáo dục và đào tạo (gọi tắt là Ủy ban - người viết) chủ trì Phiên họp của Ủy ban về “Đổi mới, phát triển giáo dục mầm non đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Dự hội nghị có Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Phó Chủ tịch Ủy ban; nguyên Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch hội Khuyến học Việt Nam Nguyễn Thị Doan; các thành viên Ủy ban; lãnh đạo các Bộ, ban, ngành Trung ương; lãnh đạo một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Giáo dục mầm non có vai trò đặc biệt quan trọng

Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, sau 10 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 29 ngày 4/11/2013 của Bộ Chính trị "Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế", giáo dục đào tạo đã có những bước phát triển mạnh mẽ và đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài; đóng góp quan trọng vào quá trình phát triển đất nước.

Trong đó, giáo dục mầm non đã có những bước phát triển quan trọng về quy mô, chất lượng chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ. Cả nước đã hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi. Hệ thống mạng lưới trường, lớp mầm non không ngừng được củng cố, mở rộng và phát triển đa dạng các loại hình. Tỉ lệ huy động trẻ em nhà trẻ và trẻ em mẫu giáo 3-4 tuổi, 4-5 tuổi tăng dần hằng năm. Các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục mầm non dần được quy chuẩn và được đầu tư phát triển theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa.

Bên cạnh những kết quả đạt được, giáo dục đào tạo nói chung, giáo dục mầm non nói riêng vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần được sớm khắc phục; còn những khó khăn, thách thức trước mắt cần sự nỗ lực lớn để vượt qua.

Thủ tướng nhấn mạnh, giáo dục mầm non có vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực, phát triển con người Việt Nam. Giáo dục mầm non là bậc học dành cho lứa tuổi nhỏ nhất trong tiến trình phát triển của con người. Xây dựng, phát triển con người cần phải được đặt nền móng từ những năm đầu đời.

Phiên họp của Ủy ban về “Đổi mới, phát triển giáo dục mầm non đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Mặt khác, Đảng, Nhà nước ta đã xác định giáo dục - đào tạo cùng với khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong ba đột phá chiến lược; xây dựng và bảo vệ đất nước dựa trên 3 trụ cột (xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa), với quan điểm xuyên suốt: Con người là trung tâm, chủ thể, là mục tiêu, là nguồn lực, động lực phát triển; không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng đơn thuần; nguồn vốn quý nhất, yếu tố quyết định là con người.

Do đó, bậc học giáo dục mầm non cần tiếp tục thực hiện lộ trình đổi mới căn bản, tiến tới phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3-5 tuổi, chuẩn bị nền tảng cho trẻ phát triển toàn diện và sẵn sàng cho việc học tập suốt đời, đóng góp vào phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao từ sớm, từ xa.

Vừa qua, Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 42 ngày 24/11/2023 về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới; tiếp tục khẳng định các quan điểm của Đảng về chính sách xã hội; trong đó có chính sách về giáo dục để phục vụ cho phát triển con người; đặt mục tiêu đến năm 2030 "Hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi...".

Với tinh thần đó, Thủ tướng đề nghị các đồng chí thành viên Ủy ban và các đại biểu dự họp phát biểu ý kiến, thảo luận kỹ lưỡng trên tinh thần thẳng thắn, cởi mở, xây dựng; đánh giá toàn diện về giáo dục mầm non thời gian qua: Những kết quả đạt được; tồn tại, hạn chế và nguyên nhân; đúc rút những bài học kinh nghiệm để từ đó xác định phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp sát thực tiễn, trúng và đúng nhằm hiện thực hoá các chủ trương, đường lối của Đảng về đổi mới, phát triển giáo dục mầm non trong giai đoạn sắp tới.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại phiên họp.

Cần giải pháp đột phá phát triển giáo dục mầm non

Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết: Thực hiện Nghị quyết 29 của Trung ương Đảng, hơn 10 năm qua, giáo dục và đào tạo của đất nước đã có nhiều sự thay đổi mang tính cách mạng. Đổi mới thể hiện ở hầu hết các thành tố, các khâu, các đối tượng của giáo dục; tuy nhiên được tiến hành mạnh mẽ và được chú ý nhiều hơn ở giáo dục đại học, giáo dục phổ thông.

Giáo dục mầm non của cả nhà trẻ, mẫu giáo cũng đã có những đổi mới. Theo Bộ trưởng, chúng ta đã thực hiện phổ cập giáo dục mần non cho trẻ 5 tuổi trên phạm vi cả nước và thu được kết quả bước đầu. Tuy nhiên, về sự đầu tư, sự quan tâm, sự chuyển biến vẫn chưa thực sự nhiều như mong muốn.

Hiện nay, với chủ trương phát triển con người một cách toàn diện, lấy dạy người làm gốc, lấy sự phát triển con người để làm nền tảng cho sự phát triển của nguồn nhân lực, thì việc đổi mới và chăm lo cho giáo dục mầm non càng trở nên quan trọng.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại phiên họp.

Với một quốc gia, sự chăm sóc và đầu tư cho trẻ em vừa thể hiện tính nhân văn, sự ưu việt của chế độ, cũng vừa là logic tất yếu theo yêu cầu của khoa học giáo dục. Đây là tiền đề cho sự đổi mới toàn bộ hệ thống giáo dục.

Nhận thức được tầm quan trọng này, Bộ GD&ĐT, cơ quan thường trực tham mưu cho Ủy ban Quốc gia về đổi mới giáo dục và đào tạo đã tham mưu Chủ tịch Ủy ban, dành trọn nội dung phiên họp hôm nay để thảo luận và cho ý kiến về định hướng đổi mới, phát triển giáo dục mầm non đến 2023, tầm nhìn đến 2045.

Trong đó, Ủy ban sẽ cho ý kiến về 2 nội dung chính là về Chương trình giáo dục mầm non mới và chủ trương phổ cập giáo dục mầm non 3-5 tuổi; cũng như các biện pháp, các điều kiện thực hiện.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thị Kim Chi báo cáo về đổi mới, phát triển giáo dục mầm non đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045.

Trình bày Báo cáo đổi mới, phát triển giáo dục mầm non đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thị Kim Chi đã nhấn mạnh vị trí, vai trò của giáo dục mầm non; khái quát kết quả phát triển giáo dục mầm non 10 năm qua với kết quả đạt được, một số hạn chế, tồn tại cùng nguyên nhân. Báo cáo do Thứ trưởng trình bày cũng đưa ra định hướng đổi mới phát triển giáo dục mầm non với mục tiêu phát triển đến năm 2030; các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.

Thứ trưởng nhấn mạnh: Thực trạng phát triển giáo dục mầm non hiện nay chưa tương xứng với vị trí, vai trò của cấp học giáo dục mầm non, cấp học đặt nền móng cho sự phát triển toàn diện con người, có đối tượng giáo dục là trẻ thơ cần được giáo dục nhất và yêu cầu về chất lượng giáo dục cao nhất.

Với tư tưởng phải dành những gì tốt đẹp nhất cho trẻ em - tương lai của đất nước, giáo dục mầm non cần có được những giải pháp đột phá để thay đổi hiện trạng, cần thay đổi quan điểm đầu tư để có chương trình giáo dục tốt, đảm bảo các điều kiện về đội ngũ giáo viên mầm non, về cơ sở vật chất, trường lớp để mọi trẻ em mầm non có cơ hội tiếp cận giáo dục mầm non có chất lượng.

Bộ GD&DT đề xuất, kiến nghị Ủy ban Quốc gia đổi mới giáo dục và đào tạo xem xét cho ý kiến về 2 vấn đề: Kiến nghị với Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo 3-5 tuổi; kiến nghị với Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về đổi mới Chương trình giáo dục mầm non. Đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành ban hành và thực hiện cơ chế, chính sách nhằm tăng cường điều kiện để đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.

Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan phát biểu tại phiên họp.

Nhiều ý kiến đồng thuận trình Quốc hội 2 Nghị quyết về giáo dục mầm non

Tại phiên họp, các ý kiến đều thống nhất vai trò quan trọng của giáo dục mầm non và cần tăng cường sự quan tâm, đầu tư cho bậc học này. Việc cần ban hành Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3-5 tuổi, Nghị quyết về đổi mới Chương trình giáo dục mầm non cũng được nhiều ý kiến đồng thuận; kèm theo đó là yêu cầu tính toán kỹ điều kiện thực hiện để bảo đảm tính khả thi trong triển khai.

“Chúng ta phải nhận thức lại vai trò của giáo dục, đào tạo; đặc biệt là 1000 ngày đầu đời của trẻ em” - nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan nhấn mạnh khi phát biểu tại phiên họp và cho rằng, điểm nghẽn hiện nay với giáo dục mầm non cả ở nguồn lực tài chính, nguồn lực con người và sự quan tâm của các địa phương, của các cấp. Dù giáo dục mầm non đã được quan tâm nhưng chưa đủ so với yêu cầu.

Từ đó, nguyên Phó Chủ tịch nước bày tỏ sự đồng tình với việc cần phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3-5 tuổi. Muốn phổ cập giáo dục mầm non từ 3-5 tuổi theo xu hướng phát triển hiện đại, vươn tầm quốc tế, bảo đảm quyền trẻ em, việc đầu tiên là phải đổi mới chương trình

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc Hầu A Lềnh phát biểu.

Ông Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam thì khẳng định cần thể chế hóa chủ trương trong Nghị quyết số 42 ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII; trong đó có nội dung “hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi” đến năm 2030. Từ đó cho rằng cần mở rộng đối tượng phổ cập cho trẻ 3 - 5 tuổi và nhất trí với kiến nghị của Bộ GD&DT về xây dựng Nghị quyết về phổ cập trẻ 3-5 tuổi trình Quốc hội. Ông Phan Chí Hiếu đồng thời đề nghị Bộ GD&ĐT đánh giá tác động hết sức kỹ lưỡng để bảo đảm điều kiện thực hiện khi triển khai.

Chia sẻ từ thực tế các địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số khi trẻ em 3-5 tuổi nếu được học mầm non tiếng phổ thông tốt hơn, mạnh dạn hơn, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc Hầu A Lềnh khẳng định: Không nên bàn nên hay không nên phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3-5 tuổi mà nên bàn làm thế nào.

Từ góc độ địa phương, Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Nguyễn Đức Trung và Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Thu Hà đều thống nhất sự cần thiết đổi mới giáo dục mầm non và triển khai phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3-5 tuổi.

Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Thu Hà, vấn đề cần quan tâm là giải quyết thiếu giáo viên; có lộ trình đảm bảo số lượng, nâng cao chất lượng giáo viên. Hiện nay giáo viên mầm non thiếu nhưng dù có chỉ tiêu tuyển dụng cũng không tuyển dụng được vì thiếu nguồn tuyển.

Phiên họp của Ủy ban về “Đổi mới, phát triển giáo dục mầm non đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.

Đổi mới giáo dục mầm non: Làm kỹ và làm chắc

Phát biểu kết luận phiên họp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá cao sự chuẩn bị và nỗ lực của Bộ GD&ĐT trong xây dựng các đề án về “Đổi mới, phát triển giáo dục mầm non đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Thủ tướng đồng thời hoan nghênh, cảm ơn các ý kiến đóng góp tại phiên họp với tinh thần chung là mong muốn nền giáo dục nước nhà phát triển hơn nữa và phù hợp xu thế.

Khẳng định vị trí, tầm quan trọng của sự nghiệp giáo dục và đào tạo với sự phát triển đất nước, Thủ tướng nhấn mạnh, giáo dục và đào tạo là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị, nhận thức vậy để tiếp cận giải quyết vấn đề của giáo dục theo hướng tổng thể, toàn diện, bao trùm nhưng phải căn cứ vào chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước.

Nhắc tới Nghị quyết số 42 ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, trong đó có chỉ tiêu đến năm 2030 "Hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi", Thủ tướng chỉ đạo, phải thể chế hoá, cụ thể hoá chủ trương của Đảng.

Cụ thể, theo Thủ tướng, thực trạng giáo dục mầm non còn nhiều bất cập, khó khăn. Muốn thực hiện được mục tiêu của Đảng, cần giải quyết, tháo gỡ khó khăn từ thực tiễn và muốn tháo gỡ được khó khăn phải có đề án. Bộ GD&ĐT đã triển khai xây dựng đề án và cần xin ý kiến các cấp có thẩm quyền.

Về những việc cần làm tiếp theo, Thủ tướng lưu ý, Bộ GD&ĐT tiếp tục hoàn thiện đề án. Trong đó làm rõ hơn, mạch lạc hơn căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý, thực trạng thực tế hiện nay, thẩm quyền xem xét từng nội dung, đề xuất. Chính phủ làm gì, Quốc hội làm gì, các Bộ, ngành, địa phương làm gì.

Thủ tướng cũng chỉ đạo cần làm rõ nội hàm của đổi mới giáo dục mầm non. Đó là phải phù hợp với quan điểm phát triển giáo dục của Đảng, pháp luật của Nhà nước là đào tạo và phát triển toàn diện con người; phù hợp với xu thế phát triển của thời đại; phù hợp với thực tiễn, hoàn cảnh của đất nước trong bối cảnh hiện nay; đổi mới cách huy động nguồn lực thông qua hợp tác công - tư là chính…

Với những điểm “nghẽn” lớn hiện nay của giáo dục mầm non, Thủ tướng đề nghị làm rõ để có cơ sở đề xuất giải quyết phù hợp. Cụ thể là điểm “nghẽn” thiếu giáo viên, thiếu cơ sở vật chất, tiếp cận giáo dục mầm non chưa bình đẳng nhất là vùng sâu vùng xa và người yếu thế. Để giải quyết, Thủ tướng gợi mở cần có cơ chế chính sách huy động nguồn lực con người và nguồn lực vật chất, trong đó rà soát lại cơ chế hiện hành, những gì đã có, những gì đã có nhưng chưa làm được…