Việt Nam: Hình mẫu trong lĩnh vực dân số, kế hoạch hóa gia đình

Đây chính là đối tượng chính mà chủ đề Ngày Dân số Thế giới năm nay hướng tới. Xung quanh vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với bà Ritsu Nacken – Quyền trưởng đại diện Quỹ dân số Liên Hiệp Quốc (UNFPA) tại Việt Nam.

“Hỗ trợ chăm sóc sức khỏe sinh sản – kế hoạch hóa gia đình cho người dân dễ bị tổn thương trong thiên tai” là chủ đề của Ngày Dân số Thế giới 11/7 năm nay. Vậy bà có thể cho biết, tại sao UNFPA lại hướng tới các nhóm người dân dễ bị tổn thương và thiệt thòi ở những vùng thiên tai hoặc khủng hoảng?

- Thiên tai, dịch họa là những việc nằm ngoài sự mong muốn của con người. Tuy nhiên, nó vẫn diễn ra và con người thường bị động trong diễn biến của nó. 

Hằng năm, trên trái đất có hàng trăm cơn bão lũ, động đất, sạt lở đất diễn ra khiến hàng triệu người dân bị tác động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống.

Trong một báo cáo được công bố gần đây, Liên Hiệp Quốc đã cảnh báo rằng, số người bị buộc phải di dời khỏi nơi cư trú đã lên tới con số kỷ lục với gần 60 triệu người tính tới thời điểm cuối năm 2014.

Trong số những người bị buộc phải di dời khỏi nơi cư trú, có thể nói phần lớn phụ nữ và trẻ em gái vị thành niên là những người phải đối mặt với nhiều mối đe dọa và rủi ro nhất do không được chăm sóc sức khỏe và không được cung cấp những dịch vụ được coi là thiết yếu đối với họ.

Khi xảy ra xung đột, thiên tai thì phụ nữ và trẻ em gái vị thành niên cũng phải đối mặt với nhiều nguy cơ khác như: bị lạm dụng, bóc lột tình dục, bạo lực và cưỡng hôn. Đây cũng chính là những đối tượng yếu thế dễ bị tổn thương trong xã hội.

Ngoài ra, nhiều phụ nữ sống sót sau các tình huống khủng hoảng sẽ buộc phải trở thành trụ cột trong gia đình, đồng thời gánh một trách nhiệm nặng đặc biệt là chăm sóc con cái.

Họ thường phải vượt qua rất nhiều những khó khăn, trở ngại để có thể chăm sóc cho con cái, cho những người có thương tật trong gia đình, cho những người cao tuổi và họ cũng là những người chịu ảnh hưởng nặng nề trong hoạt động cứu trợ và tái thiết cuộc sống sau khi xung đột hoặc thiên tai xảy ra.

Đây là những lý do vì sao chủ đề của Ngày Dân số Thế giới năm nay nêu bật những nhu cầu đặc biệt của phụ nữ và trẻ em gái vị thành niên trong thảm họa và thiên tai nếu có.

Vậy UNFPA sẽ có những hành động và ưu tiên gì dành cho phụ nữ cũng như là trẻ em gái vị thành niên nếu xảy ra khủng hoảng, thiên tai - thưa bà?

- Khi thiên tai xảy ra, UNFPA thường hỗ trợ bộ dụng cụ vệ sinh, cung ứng các phương tiện phục vụ chăm sóc sản khoa, các phương tiện phòng tránh thai, huy động các cán bộ y tế có trình độ chuyên môn và cung cấp các hình thức khác nhằm đáp ứng nhu cầu của nhóm dân số dễ bị tổn thương.

UNFPA cũng thực hiện các hoạt động nhằm đảm bảo việc đáp ứng các nhu cầu của phụ nữ, trẻ em gái vị thành niên và thanh niên khi các trường hợp khẩn cấp vừa xảy ra và trong giai đoạn tái thiết. Mục đích của chúng tôi là đảm bảo phẩm giá, sự an toàn và sức khỏe sinh sản cho phụ nữ và trẻ em gái vị thành niên.

Tôi xin được chia sẻ một ví dụ gần đây về trận động đất kinh hoàng tại Nepal ngày 25/4 vừa qua. Trận động đất đã cướp đi sinh mạng của hơn 8.000 người, hàng ngàn người bị thương, phá hủy nhà cửa, cơ sở hạ tầng và các di sản văn hóa hết sức có giá trị của đất nước Nepal.

Trong số những người bị ảnh hưởng, ước tính có khoảng 2 triệu phụ nữ và trẻ em gái trong độ tuổi sinh sản cần sự hỗ trợ ngay lập tức. Có tới 126.000 phụ nữ mang thai có nhu cầu cấp thiết trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế. UNFPA đã có mặt để đảm bảo phụ nữ có thai được sinh đẻ an toàn và cung cấp các hàng hóa thiết yếu cho bà mẹ và trẻ sơ sinh.

Chúng tôi hỗ trợ bộ dụng cụ hỗ trợ sinh đẻ, cung cấp băng vệ sinh, các hàng hóa thiết yếu khác nhằm giúp phụ nữ và trẻ em gái vị thành niên đảm bảo các nhu cầu vệ sinh cá nhân căn bản trong thiên tai.

Trong các hỗ trợ giúp tái thiết lại cuộc sống, chúng tôi tập trung vào các nhu cầu đặc biệt của phụ nữ và trẻ em gái vị thành niên.

Rất cần có những chương trình truyền thông chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình cho người dân vùng dễ bị ảnh hưởng của thiên tai

Thực tế cho thấy, đất nước Việt Nam chúng tôi cũng là một trong những nước bị ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai. Vậy bà có đánh giá như thế nào về công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình dành cho các nhóm dân số dễ bị tổn thương của Việt Nam?

- Có thể nói, hiện nay Chính phủ Việt Nam đã có nhiều chính sách, chương trình, hành động cụ thể, thiết thực và hiệu quả trong công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình dành cho các nhóm dân số dễ bị tổn thương. Tôi cho rằng, Việt Nam các bạn cũng là một trong những mô hình điển hình tốt về công tác này.

Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn những khó khăn, tồn tại cần được giải quyết; trong đó có các nhu cầu về hỗ trợ các biện pháp tránh thai cho các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương vẫn chưa được đáp ứng đầy đủ và chúng ta cần phải cố gắng hơn nữa.

Bà có thể cho biết, UNFPA đang và sẽ làm gì để giúp Việt Nam tăng cường tiếp cận sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình cho phụ nữ và trẻ em gái vị thành niên?

- Như tôi đã nói ở trên, Việt Nam có thể trở thành một trong những nước hình mẫu trong lĩnh vực dân số, kế hoạch hóa gia đình, đảm bảo chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ và trẻ em.

Song bên cạnh đó, Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong lĩnh vực này. Hiện Chúng tôi cũng đang nỗ lực rất nhiều để cùng với các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương triển khai nhiều giải pháp tháo gỡ và giải quyết những vấn đề còn tồn tại.

Cụ thể, chúng tôi đang có dự án hỗ trợ cho tỉnh Quảng Bình về dân số, kế hoạch hóa gia đình. Chúng tôi sẽ cố gắng cung cấp những dịch vụ chất lượng thân thiện cho người dân nơi đây. 

Đồng thời, phối hợp với nhà trường, các cơ quan hữu quan để tăng cường truyền thông nhằm thay đổi hành vi trong việc chăm sóc sức khỏe sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình.

Ngoài ra, chúng tôi cũng đang hỗ trợ cho Việt Nam hoạch định chính sách liên quan đến lĩnh vực dân số, kế hoạch hóa gia đình.

Xin cảm ơn bà!