Những con số báo động
Thống kê của WHO năm 2018, trên thế giới có 325 triệu người đang nhiễm virus viêm gan B, C và khoảng 782.000 người tử vong vì ung thư gan mỗi năm. 83% trường hợp bệnh nhân mắc ung thư gan xảy ra ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Trung bình cứ 100.000 người Việt có 29,3 người ung thư gan. Mỗi năm, nước ta có 21 triệu người nhiễm virus viêm gan B và C; 8 triệu người đang bị viêm xơ gan và ung thư gan; 22.000 người chết vì ung thư gan.
Chi phí điều trị chữa bệnh gan trong một năm từ 60 - 200 triệu đồng/ bệnh nhân. WHO cảnh báo nếu không có những biện pháp nhanh chóng và rộng khắp thì số người nhiễm virus viêm gan sẽ tăng cao trong những năm tới. Con số tử vong trong các năm từ 2015 - 2030 dự đoán lên 20 triệu người.
Tại Hội thảo Phẫu thuật gan, mật, tụy, GS.TS Mai Hồng Bàng, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, ung thư gan là căn bệnh phổ biến trong các loại ung thư. Viêm gan siêu virus B và C là nguyên nhân gây ung thư gan và Việt Nam nằm trong số nước có số người nhiễm virus này cao nhất thế giới. Nguyên nhân chủ yếu do nhiều người thiếu kiến thức về bệnh, không tiêm chủng ngừa viêm gan B, chưa tầm soát gan định kỳ để chủ động phát hiện và kiểm soát bệnh.
Đặc biệt chế độ ăn uống sinh hoạt nhất là nam giới không hợp lý, dễ dãi, thiếu kiểm soát… là nguyên nhân chính dẫn đến tỉ lệ ung thư gan trong những năm gần đây không ngừng gia tăng.
Gan bị tấn công từ nhiều phía
Nghiên cứu trên các bệnh nhân ung thư gan nguyên phát điều trị tại Bệnh viện Hữu nghị Hà Nội cho thấy, hơn 83% số bệnh nhân mắc ung thư gan có chứa Aflatoxins trong gan. Độc tố này được sinh ra từ nấm mốc, có nhiều trong các loại ngũ cốc (Ngô, gạo, lúa mì…), hạt có dầu (lạc, đậu tương, hướng dương…), gia vị (nghệ, gừng, ớt, hạt tiêu…) và nhiều loại quả hạt như hạt dẻ, dừa… Các vật dụng hàng ngày như đũa, thớt, thìa bằng gỗ không được vệ sinh sạch sẽ, ẩm ướt lâu ngày cũng có thể biến đổi thành các loại vi khuẩn nấm mốc gây nguy hiểm cho gan.
Ung thư gan xếp thứ 6 trong các loại ung thư về mức độ phổ biến. Người mắc xơ gan, nhiễm virus viêm gan B và C, béo phì, tiểu đường, ứ sắt trong gan, nhiễm độc Aflatoxins stress kéo dài, làm dụng rượu bia…có nguy cơ cao mắc các bệnh về gan trong đó có ung thư gan.
Yếu tố thứ hai được cho là làm tăng nguy cơ ung thư gan là tình trạng thừa cân, béo phì. Thói quen ăn nhiều thực phẩm giàu năng lượng như đồ ăn nhanh, nước ngọt có ga cùng với việc ít vận động thể lực là nguyên nhân tăng cân, béo phì. Theo thống kê của Bộ Y tế, trong vòng hơn 10 năm, Việt Nam từ nước thấp còi, suy dinh dưỡng nhanh chóng trở thành nước có tỉ lệ thừa cân, béo phì tăng vọt. Năm 2017, tỉ lệ này gấp 4 lần so với năm 2015. Khi cơ thể tích lũy mỡ quá mức ở gan dẫn đến gan nhiễm mỡ, xơ gan dẫn đến ung thư gan.
Ngoài ra, những người nhiễm siêu virus viêm gan B,C, stress kéo dài, ứ sắt trong gan, hút thuốc lá, tiểu đường, gia đình có người ung thư gan… cũng có nguy cơ cao mắc các bệnh về gan. Song nguyên nhân chính khiến nam giới Việt Nam có tỉ lệ mắc ung thư cao là tình trạng lạm dụng rượu bia.
Theo ông Nguyễn Phương Nam, Văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam: Lượng tiêu thụ rượu bia tại Việt Nam đứng thứ 3 châu Á. Năm 2016, người Việt uống 3,8 tỷ lít bia, năm 2017 uống 4 tỷ lít. Trung bình mỗi năm, mỗi người uống khoảng 42 lít bia chưa kể bia nhập ngoại. Uống rượu bia quá mức gây nên xơ gan. Khi mô sẹo tích tụ trên gan làm cho gan không hoạt động bình thường. Những người xơ gan có nguy cơ mắc ung thư gan gấp 200 lần bình thường.
Sự trao đổi của rượu, bia trong gan cũng có thể sinh ra các chất độc hại làm phát triển các tế bào ung thư gan. Các bệnh lý về gan thường diễn ra âm thầm nhưng để lại hậu quả nặng nề, đe dọa tính mạng nếu phát hiện muộn.
