Thẳng thắn về 5 nhóm vấn đề còn gây băn khoăn
Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Vinh Hiển, sau khi Dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể được đưa ra lấy ý kiến, thời gian qua, dư luận đặc biệt quan tâm việc tích hợp môn Lịch sử.
Thứ trưởng thẳng thắn cho biết tổng hợp thông tin từ Ban Xây dựng chương trình cho thấy, các ý kiến của dư luận còn băn khoăn với Dự thảo chương trình tổng thể có thể tổng hợp lại thành 5 vấn đề. Cụ thể:
Thứ nhất là cần đổi mới môn học Lịch sử/ Giáo dục lịch sử theo tinh thần Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT, là chuyển từ tập trung trang bị kiến thức sang phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh, phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh; Muốn vậy phải rất coi trọng việc làm cho giáo dục Lịch sử không gây áp lực nặng nề, làm buồn chán học sinh như hiện nay. Trái lại, GD Lịch sử phải trở nên hấp dẫn, hứng thú với người học.
Thứ hai, Nếu Ban Xây dựng chương trình xếp Lịch sử là môn học tự chọn thì sẽ rất ít HS chọn học Lịch sử, như thế chẳng khác gì xóa sổ Lịch sử trong giáo dục cấp THPT.
Thứ ba, theo tinh thần coi trọng GD Lịch sử, có ý kiến cho rằng, nếu tích hợp trong môn KHXH hoặc môn Công dân với Tổ quốc thì không thể hiện được tầm quan trọng của GD Lịch sử; khó tích hợp các mạch kiến thức Giáo dục công dân, GD Lịch sử và GD Quốc phòng an ninh; trái với yêu cầu giáo dục định hướng nghề nghiệp ở cấp THPT; đội ngũ giáo viên hiện nay không dạy được môn học mới này.
Thứ tư, nếu để kiến thức lịch sử ở 3 môn Công dân với Tổ quốc, Khoa học xã hội, Lịch sử ở cùng cấp học thì kiến thức lịch sử bị xé lẻ hoặc chồng chéo nhau giữa 3 môn.
Thứ năm, đề nghị duy trì Lịch sử là môn học riêng, bắt buộc với tất cả học sinh.
Giải đáp các băn khoăn
Trước những ý kiến chưa đồng thuận này, Ban Xây dựng chương trình cho biết nhất trí về vấn đề thứ nhất: Cần thiết phải đổi mới môn học Lịch sử/ Giáo dục lịch sử theo tinh thần Nghị quyết 29. Về vấn đề này theo Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển, trong những năm gần đây Bộ GD&ĐT đã tổ chức các hội thảo, cuộc thi về lịch sử, tổ chức tập huấn giáo viên, đưa các nội dung về biển đảo vào đề thi các môn Lịch sử, Địa lý, Ngữ văn… là những bước đi đầu đáp ứng yêu cầu đổi mới này.
Đối với vấn đề thứ hai - học sinh không chọn học Lịch sử nếu là môn tự chọn, Ban Xây dựng chương trình cho rằng, không phải học sinh thích thì chọn, không thích thì thôi, càng không hề có chuyện xóa sổ môn Lịch sử. Trái lại, theo Dự thảo chương trình, tất cả học sinh đều bắt buộc phải học nội dung giáo dục Lịch sử trong ít nhất 2 môn: Công dân với Tổ quốc và một trong hai môn Lịch sử hoặc môn Khoa học xã hội. Chưa kể học sinh còn học Lịch sử trong các môn học khác và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Thời lượng học Lịch sử cũng nhiều hơn.
Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển, Ban Xây dựng chương trình nhận thiếu sót đã trình bày chưa rõ trong văn bản dự thảo, gây hiểu nhầm và từ một vài người phát biểu không chính xác dẫn đến xôn xao dư luận. Tiếp thu góp ý, Bộ GD&ĐT sẽ điều chỉnh, bổ sung cho rõ vấn đề này.
Về vấn đề thứ ba, liên quan đến tích hợp và phân hóa, Ban Xây dựng chương trình khẳng định, đây là vấn đề có nhiều yêu cầu mới của chương trình giáo dục phổ thông nên không thể tránh khỏi băn khoăn, thắc mắc.
Ban Xây dựng chương trình cho rằng cách sắp xếp các môn học Công dân với Tổ quốc và môn Khoa học xã hội (hoặc môn) Lịch sử trong Dự thảo Chương trình mới là kết quả của việc rút kinh nghiệm nhằm khắc phục hạn chế của chương trình hiện hành và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của chương trình giáo dục một số nước. Về tên gọi của môn học, việc đặt tên như vậy được thực hiện thống nhất với các môn học, lĩnh vực khác trong chương trình. Việc sắp xếp môn học như vậy không trái với yêu cầu giáo dục định hướng nghề nghiệp ở THPT vì đã đảm bảo cho học sinh phân hóa..
Việc thiết kế môn học tích hợp mới theo các mạch kiến thức dựa trên các môn học truyền thống mà chưa tích hợp thật mạnh (như một số nước phát triển đã làm) là một giải pháp đã cân nhắc đến năng lực dạy học tích hợp còn hạn chế của đa số giáo viên các môn học hiện nay. Các mạch kiến thức trong từng môn không phải là sự sắp đặt cạnh nhau đơn giản mà có sự tích hợp đến mức độ cần thiết, đảm bảo giáo viên từng môn học hiện nay sẽ dạy được từng mạch kiến thức tương ứng.
Đối với vấn đề nếu để kiến thức lịch sử ở 3 môn Công dân với Tổ quốc, Khoa học xã hội, Lịch sử ở cùng cấp học thì kiến thức lịch sử bị xé lẻ hoặc chồng chéo nhau giữa 3 môn (nhóm vấn đề thứ tư), Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Vinh Hiển khẳng định, học sinh sẽ học kiến thức lịch sử trong ít nhất 2 môn học. Kiến thức lịch sử sẽ được sắp xếp theo logic mới chứ không phải xé lẻ.
