Có hay không sự “ưu ái” của địa phương?
CTCP xây dựng Đại Phú Phát (sau đây gọi là Công ty Đại Phú Phát) có địa chỉ tại thôn Giang Triều, xã Đại Cường, huyện Ứng Hoà, TP Hà Nội do Trịnh Ngọc Hương là người đại diện theo pháp luật.
Trong những năm gần đây, Công ty Đại Phú Phát dưới vai trò liên danh và độc lập đã tham gia 111 gói thầu, trong đó trúng 108 gói thầu với tổng giá trị trúng thầu là 1.452.476.021.847 VND. Đáng chú ý, chỉ tính riêng địa bàn huyện Ứng Hòa, TP Hà Nội, doanh nghiệp này đã trúng thầu hơn 1.000 tỷ đồng tương ứng với 2/3 tổng giá trị trúng thầu trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh của mình.
Cụ thể, tại Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Ứng Hòa trúng 25/26 gói thầu với tổng giá trị hơn 960 tỷ đồng; Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Ứng Hòa trúng tuyệt đối 8/8 gói với tổng giá trị hơn 100 tỷ đồng.
Theo điều tra của GD&TĐ, điểm chung trong các gói thầu có Công ty Đại Phú Phát tham dự và có thể dễ dàng trúng thầu thường không gặp phải nhiều sự cạnh tranh, bên cạnh đó, tỉ lệ tiết kiệm sau đấu thầu của nhiều gói thầu cũng đang cho thấy sự bất thường.
Cụ thể, gói thầu số 03: Thi công xây dựng + thiết bị thuộc ựu án cải tạo, nâng cấp trường THPT Lưu Hoàng, huyện Ứng Hòa. Liên danh Công ty Đại Phú Phát một mình tham dự và trúng thầu với giá 68.977.590.871 VND, gói thầu có giá 68.628.622.000 VND đạt tỉ lệ tiết kiệm sau đấu thầu 0,5%.
Tương tự, gói thầu Gói thầu số 04: Thi công xây dựng + xây dựng PCCC + Thiết bị PCCC dự án xây dựng mới trường THCS xã Viên Nội, huyện Ứng Hòa. Liên danh Công ty Đại Phú Phát được phê duyệt trúng thầu với giá 73.332.361.441,752 VND, gói thầu có giá 73.715.193.218 VND đạt tỉ lệ tiết kiệm sau đấu thầu ở mức 0,5%.
Gói thầu số 18: Xây dựng hạng mục bổ sung dự án đường trục kinh tế phía Bắc, huyện Ứng Hòa. Ông Phạm Văn Thao, Giám đốc Ban QLDA đầu tư xây dựng huyện Ứng Hòa ký quyết định lựa chọn Công ty Đại Phú Phát trúng thầu với giá 18.735.607.904,13 VND, gói thầu có giá 18.829.463.000 VND tiết kiệm 93 triệu đồng, tương ứng với tỉ lệ 0,5%. Gói thầu được thực hiện thông qua hình thức đấu thầu rộng rãi, song, chỉ có duy nhất Công ty Đại Phú Phát tham gia độc lập mà không có sự cạnh tranh của nhà thầu khác.
Ngoài những gói thầu lớn, ngay cả những gói thầu có giá trị thấp thì tỉ lệ tiết kiệm tiết kiệm sau đấu thầu khi có sự tham gia của Công ty Đại Phú Phát vẫn gặp phải tình trạng tương tự.
Mới đây nhất, tại gói thầu số 03: Thi công xây dựng Dự án: Đường ra khu sản xuất thôn Nguyễn Xá, xã Phương Tú, huyện Ứng Hòa. Ngày 18/11/2024, Ông Lê Xuân Toán, Chủ tịch UBND xã Phương Tú ký quyết định lựa chọn Công ty Đại Phú Phát trúng thầu với giá 5.039.207.000 VND, gói thầu có giá 5.065.458.803 VND tiết kiệm 26 triệu đồng, tương ứng với tỉ lệ 0,5%.
Tiếp đến, gói thầu số 03 thi công xây dựng dự án đường trục Đồng chùa từ Đê Tả Đáy đi kênh La Khê thôn Tử Dương xã Cao Thành, huyện Ứng Hòa. Ngày 28/10/2024, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch UBND xã Cao Thành ký quyết định lựa chọn Công ty Đại Phú Phát trúng thầu với giá 6.047.555.000, gói thầu có giá 6.078.830.540 VND tiết kiệm 31 triệu đồng, tương ứng tỉ lệ 0,5%.
Một nhà thầu chuyên thực hiện các công trình xây dựng cho biết, tại các địa phương, nếu việc đầu tư, xây dựng được các nhà thầu bản địa đảm nhiệm, nguyên vật liệu hay nhân công đều sẽ được tiết giảm đáng kể do không mất nhiều chi phí vận chuyển và quản lý. Song, thực tế các gói thầu ở huyện Ứng Hóa vẫn đang đi ngược với thực tại này khi những gói thầu có sự xuất hiện của doanh nghiệp địa phương thì tỉ lệ tiết kiệm nguồn vốn đầu tư vẫn là những con số “èo uột”.
Chỉ dấu đỏ
Chuyên gia đấu thầu nhận định, trong công tác đấu thầu sử dụng vốn ngân sách Nhà nước, tại các địa phương, các chủ đầu tư không chỉ cần lựa chọn nhà thầu có năng lực chuyên môn cao mà còn có trách nhiệm tiết giảm tối đa nguồn kinh phí đầu tư, giảm tải gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.
Tuy nhiên, trong thực tế, vẫn xuất hiện nhiều gói thầu đầu tư công có mức giảm giá thấp, dẫn tới hiệu quả trong tiết giảm không đáng kể.
Theo luật sư Trần Hậu, Đoàn Luật sư thành phố Đà Nẵng, có thể nói đầu thầu là một phương thức giao dịch đặc biệt, là một hình thức kinh doanh dựa vào tính chất cạnh tranh của thị trường. Khi có một thương vụ mua bán hay kinh doanh xây dựng các công trình có liên quan đến nhiều người hoặc nhiều bên khác nhau người ta sẽ áp dụng hình thức đầu thầu để có thể cạnh tranh một cách công khai và công bằng.
Hiệu quả của việc đấu thầu có thể về mặt tài chính hoặc về thời gian hay một tiêu chí nào khác tuỳ thuộc vào mục tiêu của dự án. Đặc biệt, đối với những địa phương đang trong quá trình phát triển, các dự án được thực hiện với tổng mức đầu tư lớn thì công tác đấu thầu lại trở thành mũi nhọn trong việc quản lý nguồn vốn đầu tư.
"Trong quá trình đầu tư này, nếu xuất hiện doanh nghiệp liên tiếp trúng thầu sát giá tại một chủ đầu tư hay một địa phương cụ thể là một trong những chỉ dấu cho thấy cơ quan bảo vệ pháp luật cần phải vào cuộc. Nếu phát hiện có vi phạm, có nhóm lợi ích thì cần phải xử lý nghiêm theo quy định hiện hành của pháp luật.
Thực tế, như đã thấy, cơ quan điều tra đã và đang điều tra nhiều vụ án lớn, làm sáng tỏ và xử lý các nhóm lợi ích trục lợi tiền của Nhà nước thông qua các hoạt động đấu thầu, lựa chọn nhà thầu. Không có vùng cấm trong vấn đề xử lý vi phạm pháp luật (nếu có) của bất cứ tổ chức, cá nhân nào”, chuyên gia pháp lý nêu quan điểm khi được hỏi.
