Lan đột biến tiền tỷ
Ngày 29/6, hai chậu lan của anh Vũ Minh Thắng (chủ một vườn lan tại Hưng Yên) đã được chuyển nhượng cho anh Hoàng – một chủ vườn lan ở Vĩnh Phúc. Chậu Bạch Tuyết gồm 3 thân mẹ có giá 2,2 tỷ đồng. Trong khi đó, cây nhỏ với 2 mầm gốc, có giá 400 triệu đồng. Trị giá của hai chậu cây là 2,6 tỷ đồng.
Cũng trong ngày 29/6, anh Doãn Vũ Hiếu – chủ một nhà vườn tại Vĩnh Phúc đã chuyển nhượng cho người chơi là chị Lưu Thùy Ngân (SN 1983) ở Phù Ninh, Phú Thọ 4 chậu cây lan đột biến, trị giá 2,8 tỷ đồng, bao gồm 2 chậu phi điệp Bạch Tuyết 5 cánh trắng và 2 chậu Hiển Oanh 5 cánh trắng. Trong đó, chậu Bạch Tuyết 5 cánh trắng thân dài 12cm có giá 1,4 tỷ đồng.
Như vậy chỉ trong 1 ngày, những chậu lan quý được bán với tổng giá trị lên tới hàng tỷ đồng. Điều đó khiến nhiều người đặt câu hỏi về giá trị thực sự của những chậu lan. Nó cũng khiến người ta thắc mắc về sự mạnh tay đầu tư cho loài hoa này để làm kinh tế của không ít nhà vườn tại Vĩnh Phúc, Hưng Yên, Phú Thọ.
Theo chị Nguyễn Thị Huệ, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Hoa lan Việt Nam (Trung ương Hội Khoa học Phát triển Nông thôn), những giò lan đột biến được bán giá cao hơn nhiều so với lan thông thường. Lý do là vì cái đẹp của nó không thể làm ra được bằng bàn tay con người, dù có khéo léo đến nhường nào, công nghệ có cao đến đâu.
"Thông thường, các loài côn trùng như ong, bướm thụ phấn cho hoa lan. Hoa màu gì thì sẽ được thụ phấn màu đó. Nhưng cá biệt, có những con côn trùng cùng lúc đậu vào nhiều loại hoa, thì đến khi chúng thụ phấn cho một bông hoa nào đó, sẽ tạo ra màu sắc đặc biệt cho cây lan đó. Đó chính là những cây lan đột biến.
Điều đặc biệt là dù có cho bạn một bảng màu, với đầy đủ các màu khác nhau trên đời này, cũng không thể nào tạo ra được màu y hệt, giống như màu lan đột biến được tạo ra", chị Nguyễn Thị Huệ cho biết.
Điểm khác biệt nữa của cây lan đột biến sẽ di truyền tính trạng đột biến đó. Nó không như nhiều loài cây khác không di truyền đột biến. Do đó, từ một giò lan, người ta có thể nhân lên thành nhiều giò lan khác nhau.
Mỗi key (đốt) lan sẽ cho ra một cây lan đột biến mới. Từ đó, có thể nhân lên thành nhiều cây lan đột biến khác nhau, tạo ra nhiều cây lan tiền tỷ. Đó chính là đặc điểm hiếm thấy làm nên giá trị tiền tỷ của những giò lan này.
Tiếp theo, để người ngoài giới chơi lan hiểu rằng chúng có giá trị, là việc không thể tạo ra được cây lan đột biến giống hệt như thế ở ngoài tự nhiên.
Chị Huệ cho biết, chị hoàn toàn có thể tự tay tạo ra được các loại lan đột biến trong phòng thí nghiệm, bằng cách nuôi cấy mô. Thành phẩm là cây lan nếu nhìn bề ngoài sẽ giống hệt, không khác điểm nào cây lan đột biến tự nhiên. Nhưng nếu là người trong nghề thì chỉ cần liếc qua là biết ngay. Do đó, cùng là lan đột biến, nhưng đột biến tự nhiên thì có giá trị rất cao. Không thể làm giả.
Chỉ người am hiểu mới thấy giá trị?
Ông Nguyễn Huy Tấn, Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát triển Hoa lan Việt Nam, Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam (PHANO) là người có nhiều năm nghiên cứu về hoa lan đột biến. Ông Tấn cho hay, lan đột biến có nhiều loài như chi lan giáng hương, hoàng thảo, ngọc điệp, phi điệp… song phổ biến nhất vẫn là lan phi điệp.
Bất cứ chi lan nào cũng có gen đột biến, do vậy số loài lan đột biến cũng rất phong phú và cách đột biến cũng khác nhau. Dòng lan đột biến phi điệp được người chơi lựa chọn nhiều hơn vì chúng dễ nhân giống, dễ trồng hơn và số lượng đột biến trong tự nhiên nhiều hơn.
Đặc điểm nhận dạng của lan đột biến so với thông thường, theo ông Nguyễn Huy Tấn thì chỉ người chơi lâu năm mới biết. Theo đó, điểm khác biệt nhất là bông hoa đột biến trông khác lạ. Đầu tiên là về khuôn cánh (đài hoa) có vai ngang hoặc vai bay là đẹp, loại vai rủ hoặc vai xuôi thì là bình thường. Môi hoa (lưỡi hoa) hình tròn hoặc hình trái tim, hình táo là đẹp nhất. Sau đó là đến yếu tố màu sắc của hoa.
Những màu "có giá" hơn cả là màu hồng cả bông, hồng phấn, màu 5 cánh trắng. Mắt hoa đẹp là mắt hồng, đỏ, mực tím, tím hoa sim, mắc xanh… còn bình thường mắt hoa chỉ có màu đen. Độ tương phản giữa màu hoa và mắt hoa càng lớn thì càng có giá trị.
Ngoài ra, thân và lá hoa cũng có những đặc điểm riêng. Thân chủ trò, lá hình lá mít, sắp xếp kiểu chân rết hoặc lá hình cái thìa… là đẹp nhất. Những yếu tố này cộng lại sẽ cho cây lan một cái đẹp hài hòa mang lại giá trị cao.
Hoa lan nói chung rất dễ chăm, nhưng lan đột biến thì không. Khả năng sẽ gặp rủi ro rất cao nếu không có kiến thức, kinh nghiệm chăm sóc lan mà lại có ý định đầu tư kiếm lời từ giao dịch mua bán hoa lan.
Ông Vương Xuân Nguyên, Hội Sinh vật cảnh Việt Nam cho biết, hoa lan đột biến cũng là một loại hàng hóa. Giá cả của nó ngoài bị chi phối bởi quy luật cung cầu thì còn bị chi phối bởi những yếu tố khác phụ thuộc nhu cầu, sở thích và điều kiện cụ thể của người mong muốn sở hữu.
Người nào xác định mua hoa lan đột biến để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh hay để thỏa mãn nhu cầu thưởng lãm, sưu tầm cần phải tìm hiểu kỹ lưỡng cả về kỹ thuật chăm sóc, nguồn gốc sản phẩm, lẫn giá trị thực của chúng. Tránh đầu cơ hoa lan đột biến khi chưa có sự hiểu biết nhất định để không gặp những rủi ro ngoài mong muốn.
