Trong vụ động đất sóng thần xảy ra năm 2011, người Nhật Bản đã khiến cả thế giới nghiêng mình khâm phục vì tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau. Thảm họa kép đi qua, mất mát, tan hoang, song không bạo loạn, cướp bóc, người Nhật Bản vẫn tràn đầy tự tin.
Trong đó, có một câu chuyện cảm động về cậu bé 9 tuổi, là nạn nhân trong trận thiên tai được lan truyền ra khắp thế giới. Giống như những người khác, cậu bé cũng đứng xếp hàng chờ được phát thực phẩm. Trên người chỉ có một chiếc áo thun và quần cộc, trong khi trời rất lạnh, cậu bé được một thành viên trong đoàn cứu trợ cho phần lương khô và đề nghị ăn trước cho đỡ đói vì bé xếp cuối hàng.
Sau khi nhận được phần lương khô đó, cậu bé đã mang lên đưa cho người phát thực phẩm và tiếp tục quay lại hàng để chờ. Khi được hỏi lý do, câu trả lời của cậu bé thực sự đã gây xúc động cho rất nhiều người: “Bởi vì còn có nhiều người chắc đói hơn con. Mang lên đó để các cô chú phát chung cho công bằng ạ”.
Xếp hàng là nội dung quan trọng trong giáo dục ở Nhật Bản và là một quy định mà mỗi công dân cần tuân thủ. Ngay từ khi bắt đầu tiếp nhận giáo dục, trẻ em đã được dạy cách xếp hàng theo thứ tự và nghiêm túc để hình thành thói quen một cách tự nhiên. Vì thế, ý thức xếp hàng của người Nhật Bản đã trở thành văn hóa và được vận hành như là cỗ máy tự động điều khiển.
Từ trẻ em đến người già đều vô cùng kỷ luật trong việc xếp hàng. Người Nhật quan niệm rằng, một sự kiện mà không phải xếp hàng để xem thì rất đáng ngờ. Không xếp hàng có nghĩa là có điều gì đó không tốt, không có đám đông có nghĩa là giá trị thấp. Bên cạnh đó, với đa số người Nhật Bản, xếp hàng là một cơ hội để họ gần gũi với mọi người và nói những câu chuyện không bao giờ dứt. Họ biến việc xếp hàng thành một kỷ niệm đáng nhớ.
 |
| Văn hóa xếp hàng thang máy (Ảnh: Internet) |
Tương tự như vậy, ở nhiều nước châu Âu, sự thanh lịch trong ăn mặc, giao tiếp tông trọng lẫn nhau luôn được đề cao. Dĩ nhiên văn hóa xếp hàng cũng đã ăn sâu vào tiềm thức của dân cư lục địa. Và cách họ sử dụng thang máy là một minh chứng cho sự lịch thiệp của con người.
Trước cửa thang, họ thường đứng thành hai hàng về hai bên để không chắn lối ra. Trẻ em, người già, người khuyết tật và phụ nữ được ưu tiên đứng trước. Khi thang máy tới, những người đứng đợi giữ nguyên ở hàng cho tới khi người cuối cùng đi ra, sau đó mới bước vào theo đúng thứ tự.
Người đứng gần cửa thang máy sẽ hỏi những người còn lại xem họ muốn đến tầng nào để bấm số giúp. Nguyên tắc này cũng được áp dụng khi chờ tàu điện ngầm. Còn tại các khu vực thang cuốn tự động, mọi người thường đứng dẹp về bên tay phải nhường phần bên trái cho những ai có việc gấp cần di chuyển nhanh.
Và câu chuyện về xếp hàng đã đi vào văn học. Đại thi hào Pháp Louis Aragon có câu thơ: “Tôi chỉ xuống tàu khi tới lượt tôi”. Dĩ nhiên câu thơ không nói về việc xếp hàng trong đời sống thường ngày, mà nói về danh dự, lòng tự trọng của một con người trong thời gian Phát xít Đức tấn công và chiếm đóng ở Pháp.
Thời ấy, những người Pháp không muốn sống dưới ách Phát xít Đức đều di tản, xuống tàu thủy tìm đường sang Anh hay đi Algeria gia nhập các tổ chức kháng chiến. Câu thơ Louis Aragon muốn khẳng định, trong bất kỳ hoàn cảnh nào, ngay cả khi phải lựa chọn giữa sự sống và cái chết thì người Pháp vẫn tôn trọng việc xếp hàng.
Bất kỳ nếp sống văn minh nào cũng trải qua một quá trình hình thành và xây dựng, từ giáo dục dần tạo nên thói quen và tiến tới là quy chuẩn trong ứng xử văn hóa. Và, xếp hàng cũng vậy.
