Những người ra trình diện đã nộp một số lượng lớn vũ khí cá nhân, chỉ cho ta kho tàng địch cất giấu phương tiện chiến tranh và nơi bọn ác ôn lẩn trốn… Câu chuyện dưới đây do Trung tá Lê Phương (nguyên cán bộ Cục Địch vận) kể lại khi ông cùng đồng đội làm công tác đăng ký trình diện tàn quân ngụy ngay sau khi Sài Gòn được giải phóng…
 |
| Trung tá Lê Phương |
Sau chiến thắng 30-4 đúng một ngày, tôi cùng anh Phạm Đình Thức (sau này là Thiếu tướng, Phó Cục trưởng Cục Địch vận) được cấp trên phân công cùng đoàn công tác của Bộ Quốc phòng đáp chuyến bay quân sự từ Hà Nội vào Sài Gòn.
Với những cán bộ làm công tác địch vận, chuyến vào Nam lần này của chúng tôi thật nhiều cảm xúc, bởi trong lúc cả nước đang dồn dập tin chiến thắng, chúng tôi càng thấu hiểu sự gian khổ, hi sinh của các đồng đội làm công tác địch vận cách đó 20 năm, khi họ lặng lẽ từ biệt người thân, âm thầm “tập kết ngược” vào Nam để làm công tác binh vận giữa vùng địch kiểm soát.
Giờ đây, sau giờ phút chiến thắng, nhiệm vụ của những cán bộ địch vận chúng tôi là góp phần giải toả mặc cảm của tàn quân ngụy và gia đình, làm sáng tỏ chính sách khoan hồng, nhân đạo của ta khi kết thúc chiến tranh.
Sáng 2-5-1975, máy bay hạ cánh xuống sân bay Tân Sơn Nhất, chúng tôi tới ở tạm trong nhà hàng Thiên Thanh gần sân bay trong khi chờ Ban quân quản bố trí chỗ ở. Tôi vẫn nhớ lúc đó trong nhà hàng các loại thực phẩm đều bốc mùi ôi thiu do sự cố mất điện, còn sân bay thì ngổn ngang, lộn xộn với những ôtô, xe máy, đồ đạc, của cải… do quan chức và binh lính chính quyền Sài Gòn vứt lại trên đường di tản. Khi máy bay của đoàn công tác vừa hạ cánh, rất nhiều người dân hiếu kỳ đã vây quanh, có lẽ họ tò mò tới xem máy bay của “Việt cộng” và cũng muốn đến gần để “xem mặt” các anh “Bộ đội Bắc Việt”, chúng tôi nhận định: trong đám đông ấy, chắc chắn có không ít những sỹ quan ngụy trong các bộ trang phục dân sự.
Khi ổn định nơi ăn ở, tôi và anh Phạm Đình Thức được Ban Binh vận Trung ương Cục phân công cùng Uỷ ban quân quản thành phố làm nhiệm vụ tiếp nhận đăng ký trình diện của sỹ quan, binh lính và nhân viên ngụy.
Anh Thức được phân công cùng bộ phận làm nhiệm vụ đăng ký trình diện sỹ quan cấp tướng, tôi về bộ phận tiếp nhận đăng ký sỹ quan cấp tá. Sài Gòn là trung tâm đầu não của ngụy quyền, đồng thời trong quá trình tấn công và nổi dậy của quân dân ta, nhiều tướng, tá, nhân viên cao cấp của ngụy quyền ở các vùng cũng chạy về ẩn náu, do đó đối tượng phải đăng ký trình diện ở đây khá đông và phức tạp.
Uỷ ban quân quản thành phố đã sử dụng các trường từ bậc tiểu học, trung học đến đại học làm điểm đăng ký trình diện. Phường, xã nào đăng ký ngụy quyền địa bàn ấy; cấp quận đăng ký cấp uý; cấp thành phố đăng ký sỹ quan cấp tướng, tá và nhân viên cao cấp.
Ngoài số cán bộ của các ban, ngành, Uỷ ban quân quản còn huy động cả sinh viên các trường đại học để sử dụng vào một số công việc thích hợp. Khi thành phố công bố việc đăng ký trình diện trên hệ thống loa truyền thanh, sỹ quan, binh sỹ ngụy có nhiều thái độ hưởng ứng tích cực. Thân nhân của các binh sĩ, nhân viên nguỵ cũng có thái độ hợp tác khá tốt, nhiều gia đình bố mẹ, vợ con, bạn bè cũng cùng đi đến nơi trình diện, động viên con em vào khai báo.
Tôi làm nhiệm vụ đăng ký trình diện cho sỹ quan cấp tá tại một trường Đại học trên địa bàn Quận 5. Tại giảng đường, chúng tôi bố trí kê 7 bộ bàn ghế cho 7 người ngồi tiếp nhận đăng ký gồm tôi và 6 cán bộ địa phương, trong đó có một đồng chí là Thành uỷ viên. Tôi được bố trí ngồi chính giữa, các cán bộ Cục Bảo vệ làm nhiệm vụ vòng ngoài. Sỹ quan ngụy sau khi được phát tờ khai đều có thể gặp bất kỳ ai trong số chúng tôi để đăng ký trình diện.
Trước hết họ xuất trình chứng minh thư, sau đó khai báo đơn vị, ngày rời đơn vị, nơi ở hiện nay... Thường mỗi người đều cầm theo một tờ kêu gọi trình diện của chính quyền cách mạng. Việc khai báo không có gì căng thẳng, nhưng các sỹ quan ngụy rất “ngại” các bàn đăng ký của cán bộ địa phương, bởi các cán bộ cách mạng nằm vùng là những người không xa lạ về lai lịch và “chiến tích” của đối phương nên sỹ quan ngụy thường bị truy vấn khá kỹ, vì thế chỉ lác đác một số tên lên trình diện ở các bàn bên. Thấy tôi mặc quân phục, lại là bộ đội miền Bắc nên chiếc bàn của tôi dần trở thành “mũi nhọn” để các sỹ quan ngụy xếp hàng chờ tới lượt, và tôi trở thành người tiếp nhận đăng ký nhiều nhất, lâu nhất.
 |
| Một điểm đăng ký trình diện của sỹ quan ngụy sau ngày 30-4-1975. (ảnh tư liệu của Cục Dân vận) |
Một hôm, đã quá trưa, khi tôi chuẩn bị xuống nhà ăn của nhà trường để dùng bữa thì thấy cán bộ của Cục Bảo vệ đến thông báo có một viên trung tá ngụy khẩn khoản xin gặp tôi để trình diện. Tôi cho phép ông ta vào gặp, ông tự giới thiệu là trung tá, lữ đoàn trưởng thuỷ quân lục chiến.
Viên sỹ quan tâm sự: “Từ hôm các ông kêu gọi đến trình diện, sáng nào tôi cũng đến, nhưng tôi chỉ đứng ngoài để nghe ngóng…”.
Tôi vui vẻ bảo: “Ông đã nghe và thấy những gì trong mấy ngày qua ?”. Lúc này, viên trung tá đã bớt căng thẳng: “Tôi để ý xem nếu trong này có tiếng kêu thét do bị bắt, bị tra tấn của các sỹ quan Sài Gòn, tôi sẽ bỏ trốn. Nếu không trốn được, tôi sẽ tự sát. Nhưng bây giờ thì tôi đã yên tâm ra trình diện”.
Từ 11h30 tới 13h30 hôm ấy, tuy vừa mệt, vừa đói bụng, nhưng tôi và hai sỹ quan cảnh vệ vẫn vui vẻ tiếp chuyện viên trung tá Lữ đoàn trưởng. Câu chuyện của chúng tôi xoay quanh chính sách nhân đạo, khoan hồng của chính quyền cách mạng, tôi còn vạch rõ cả những đòn tâm lý chiến mà kẻ địch từng xuyên tạc về người chiến sĩ giải phóng khi chúng tung tin “bộ đội Việt cộng bám cành đu đủ không rớt” …
Nhận thấy cách giao thiệp của tôi đã trở nên gần gũi, tin tưởng, viên trung tá ngụy tâm sự khá cởi mở, song anh ta vẫn tiếp tục thăm dò: “Khi nào các ông sẽ tiến hành thẩm vấn chúng tôi?”. Biết rằng viên sỹ quan này cũng giống như số đông binh lính khác vẫn còn không ít hoài nghi, lo lắng với biết bao câu hỏi trong đầu, tôi trả lời viên trung tá rằng anh hãy trở về chuẩn bị cho cuộc sống bình thường của một người dân trong một đất nước thống nhất. Khi ấy, viên sỹ quan ngụy mới thú thực: “Vợ con tôi đang chờ ngoài ô tô, tôi dặn hôm nay nếu tôi có mệnh hệ gì thì gia đình sẽ coi ngày tôi ra trình diện là ngày giỗ…”.
Tôi bật cười vì suy nghĩ ấy, và khá bất ngờ khi chuẩn bị ra về, viên trung tá mang ra hai chiếc hộp sắt vuông vắn giống như hai hộp bánh. Thì ra một hộp xếp toàn vàng lá, một hộp toàn kim cương, đây là những tài sản do viên trung tá tự nguyện nộp cho cách mạng. Tôi bảo anh ta để xuống bàn rồi cử hai sỹ quan bảo vệ làm biên bản chi tiết để nhận bàn giao cho Uỷ ban quân quản. Thực tế, tôi không thạo lắm về món hàng xa xỉ này nên không biết số lượng vàng, kim cương kia được cân đong ra sao, thế là đành cử người đi tìm một thợ kim hoàn vào thống kê giúp để ghi biên bản…
Sau hơn 10 ngày làm công tác đăng ký trình diện cùng Uỷ ban quân quản, tôi và anh Phạm Đình Thức cùng ngồi lại với nhau để trao đổi về kết quả thu được sau những ngày tiếp cận tàn quân ngụy. Hỏi chuyện anh về đối tượng cấp tướng và nhân viên cao cấp mà anh tiếp xúc, anh kể có những người phân vân, hoài nghi và ra vào các điểm trình diện tới hai, ba lần rồi mới dám xin giấy kê khai.
Có sỹ quan cấp tướng sau khi đăng ký xong đã vui vẻ thổ lộ: Lúc đầu chưa tin chính sách của cách mạng nên gần hết hạn đăng ký mới dám ra khai báo, một số khác thì rủ thêm cả bạn bè đi cùng để…đề phòng bất trắc. Song, hầu hết trong số họ đều vui mừng, phấn khởi ra đăng ký trình diện. Chính số sỹ quan ngụy và thân nhân của họ đã góp phần vạch trần những luận điệu tuyên truyền mà địch từng hù doạ là sẽ có trả thù, “tắm máu” sau giải phóng, đồng thời làm rõ thêm thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là thắng lợi của toàn dân tộc, của mọi người dân Việt Nam yêu nước.
Bài và ảnh: Bùi Vũ Minh
