“Miễn không phải là ông Poroshenko”
Chiến thắng của ông Volodymyr Zelenskiy là một thất bại cay đắng đối với Tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko; đồng thời đặt ra câu hỏi đối với các nhà đầu tư, giới chính trị phương Tây và tất nhiên là Nga.
Ông Zelenskiy, năm nay 41 tuổi, sẽ lãnh đạo một quốc gia đang được Mỹ và phương Tây cho là “tiền tuyến” trong cuộc đối đầu với Nga, kể từ khi Moscow sát nhập bán đảo Crưm, đồng thời bị cáo buộc hỗ trợ cho phe ly khai ở miền Đông Ukraine. Không chỉ lo lắng về khả năng của vị Tổng thống đắc cử, Mỹ và phương Tây, cũng như giới quan sát (tất nhiên cả người dân Ukraine) cũng không thể không đặt câu hỏi rằng ông Zlenskiy có quan điểm như thế nào đối với Nga. Với ông Poroshenko thì không cần bàn cãi, khi luôn giương cao ngọn cờ chống Nga, đồng thời đề cao bản sắc Ukraine. Đó là một trong những điều để ông Poroshenko tin tưởng sẽ “lật ngược thế cờ” trong cuộc bỏ phiếu lần chót, dù các kết quả ngay từ những vòng đầu cho thấy ông bị tụt lại khá xa.
Anh Oleksiy Kondrashov, một nhân viên ngành dịch vụ công cộng ở Kiev nhận xét: “Mọi người bỏ phiếu không phải là để ủng hộ Zelenskiy, mà là nhằm chống lại Poroshenko.Nếu một người khác đã lọt vào vòng bầu cử thứ hai, các lá phiếu sẽ được bỏ cho người đó, miễn là không phải cho ông Poroshenko”.
Những mối nghi hoặc
Trong bài phát biểu mừng chiến thắng sau khi kết quả cuối cùng được công bố, ông Zelenskiy hứa rằng sẽ không làm mọi người thất vọng. Dự kiến chính thức nhậm chức vào đầu tháng 6, ông hứa sẽ chấm dứt chiến tranh ở khu vực phía Đông Donbass và đưa đất nước thoát khỏi nạn tham nhũng, trong bối cảnh giá cả gia tăng và mức sống trượt dốc. Nhưng ông không nêu chính xác làm thế nào và kế hoạch gì để đạt được tất cả điều đó.
Các nhà đầu tư muốn trấn an rằng ông Zelenskiy sẽ đẩy nhanh các cải cách cần thiết để thu hút đầu tư nước ngoài, đồng thời giữ cho đất nước tiếp tục nằm trong một chương trình hỗ trợ của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), có trị giá hàng tỷ đô la.
“Vì không hoàn toàn chắc chắn về chính sách kinh tế của tổng thống đắc cử, chúng tôi chỉ đơn giản là không biết điều gì sẽ xảy ra và điều đó khiến cộng đồng tài chính lo lắng”, ông
Serhiy Fursa, một chủ ngân hàng đầu tư tại Dragon Capital ở Kiev nói.
Không chỉ đối diện với sự nghi hoặc từ giới đầu tư, ông Zelenskiy cũng sắp đương đầu với Nghị viện Ukraine, nơi ông sẽ phải đấu tranh cật lực để có được sự ủng hộ cần thiết. Lẽ đơn giản, đảng “Người phục vụ của nhân dân” do ông lãnh đạo không có ghế trong quốc hội; trong khi các nghị sĩ ủng hộ và trung thành với ông Poroshenko lại là lực lượng lớn nhất.
Sau khi nhậm chức, ông Zelenskiy có quyền đề xuất một số công việc nội các nhất định, như chỉ định bộ trưởng ngoại giao; nhưng phần lớn chính phủ hiện tại có thể sẽ giữ nguyên vị trí cho đến cuộc bầu cử quốc hội tiếp theo, dự kiến diễn ra vào tháng 10.
Quan sát và chờ đợi
Một điều chắc chắn là Mỹ, Nga và EU sẽ theo dõi chặt chẽ các tuyên bố chính sách đối ngoại sắp tới của ông Zelenskiy.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gọi điện cho ông Zelenskiy và cam kết hỗ trợ toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine.Thủ tướng Đức Angela Merkel lặp lại rằng ủng hộ sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, trong một lá thư mà bà đề xuất ông Zelenskiy sớm tổ chức các cuộc hội đàm tại Berlin để hai bên có thể gặp nhau. EU cũng gửi lời chúc mừng chính thức, nhưng nói rõ rằng họ kỳ vọng ông sẽ theo đuổi phương hướng cải cách.
Về phía Nga, đại diện Điện Kremlin cho biết còn sớm để nói về chuyện Tổng thống Vladimir Putin chúc mừng ông Zelenskiy hoặc về khả năng hai nhà lãnh đạo làm việc cùng nhau. Ông Dmit Dmitry Peskov, phát ngôn viên của Tổng thống Nga Putin, khẳng định Moscow tôn trọng sự lựa chọn của người dân Ukraine, nhưng cho biết có một dấu hỏi về tính hợp pháp của cuộc bầu cử, vì Kiev không cho phép khoảng 3 triệu người Ukraine sống và làm việc ở Nga bỏ phiếu.
Ông Zelenskiy cam kết giữ Ukraine theo hướng gần gũi với phương Tây, nhưng không nói nhiều về các kế hoạch đưa đất nước một ngày nào đó sẽ gia nhập EU và NATO, điều mà ông Poroshenko luôn theo đuổi.
Các nhà phê bình cáo buộc Tổng thống đắc cử có mối quan hệ quá chặt chẽ với nhà tài phiệt Ihor Kolomoisky, người có kênh truyền hình phát sóng các chương trình hài kịch của mình. Ông Zelenskiy đã hứa sẽ không bị ảnh hưởng quá mức bởi Kolomoisky.Nhưng số phận của PrivatBank, công ty cho vay lớn nhất Ukraine đã được quốc hữu hóa vào năm 2016, được coi là một trong những thử nghiệm sớm và quan trọng nhất của cam kết đó.
Ông Zelenskiy đã nhiều lần phủ nhận rằng sẽ tìm cách trao lại PrivatBank cho ông Kolomoisky nếu được bầu, hoặc giúp doanh nhân này giành được khoản bồi thường cho việc thay đổi quyền sở hữu.
IMF cũng sẽ theo dõi chặt chẽ để xem ông Zelenskiy có cho phép giá xăng tăng lên mức thị trường hay không.Đó là một vấn đề nhạy cảm về chính trị, trước một Tổng thống đắc cử hoàn toàn mơ hồ về những gì liên quan.
