Montserrat là một vùng núi hiểm trở, chữ Montserrat theo nguyên tự Latin thì có nghỉa là ‘rặng núi răng cưa’, độ cao 4000 bộ (1200 m), cách Barcelona 20 miles (32km).
Nằm ở vị trí cao 1.236 mét trên dãy núi cao nhất xứ Catalonia, nhiều người mới nhìn qua thâm chí chưa thấy rõ quần thể tu viện giữa núi non này. Công trình bao gồm nguyện đường chính, nhiều nhà tu nhỏ và bảo tàng với tông màu nâu, xám, gần như hòa làm một với cảnh quan núi non xung quanh.
Truyền thuyết kể lại rằng trước kia khi xây dựng tu viện, các thầy tu dòng thánh Benedict không tài nào di rời được bức tượng để lấy chỗ xây tu viện, mà thay vào đó họ buộc lòng phải xây tu viện bao quanh pho tượng.
Bức tượng được đặt trang nghiêm trong sân sau của nhà nguyện chính. Người ta còn đặt một bàn thờ bằng vàng ròng bao quanh pho tượng.
Truyền thuyết kể rằng pho tượng Đức Mẹ được khắc ở Jerusalem trong thời kỳ Giáo Hội Sơ Khai và được Thánh Etereo, giám mục Barcelona, đưa về đây. Tượng Đức Mẹ lúc đó được gọi là Đức Mẹ Jerosolimitana (Đức Bà Jerusalem) và làm nhiều phép lạ.
Nhưng vào năm 718 thì có nạn giặc Saracens (Hồi Giáo) lan tràn đến, do đó để bảo toàn cho pho tượng, người ta đã đem giấu đi vào một hang nhỏ trong vùng núi Montserrat.
Mới đây người ta đã khám phá ra một văn khố cổ của Barcelona đề ngày 22 tháng 4 năm 718 ghi chép về sự việc di chuyển và nơi chôn giấu pho tượng.
Nhưng trong thời điểm đó thì người ta quên mất, cho mãi tới 170 năm sau, tức là năm 888 mới có nhiều mục đồng của làng Monistrol báo động rằng chúng đã nghe thấy những tiếng hát và nhìn thấy ánh hào quang từ trong núi phát ra.
Cha Sở của làng rồi sau đó là Đức Giám Mục cũng đã tới tìm hiểu và cũng chứng kiến những sự việc lạ lùng như vậy. Thế rồi pho tượng đã được tìm lại. Đức Giám Mục lúc đó muốn rước tượng về lại Barcelona ngay, nhưng càng đi thì pho tượng càng nặng thêm lên, cuối cùng Ngài đành phải ra lệnh xây một đền thờ ngay ở trong núi để tôn kính. Bá Tước xứ Barcelona đã hiến tặng khu đất vào năm 888, và một đan viện đã được thành lập ở đó.
Montserrat nhanh chóng trở thành một nơi hành hương nổi tiếng. Đèn nến tôn kính thắp sáng ngày đêm qua nhiều thế kỷ làm cho gỗ của pho tượng từ từ xám lại và do đó người ta còn gọi pho tượng bằng một tên mới là "La Morenata" ("Đức Mẹ Đen bé nhỏ". ) Pho tượng chỉ cao có 38 inches (96cm.)
Trong lúc sinh thời, Thánh Ignatio Loyola thường xuyên hành hương tới đây. Ngày nay mỗi năm vẫn có trên 1 triệu người đến viếng Mẹ.
"Đức Nữ Trinh Montserrat" đã được ĐGH Leo XIII phong là quan thày của xứ Catalonia. Trong dịp này một sử gia viết: "Qua mọi thời đại, những kẻ tội lỗi, những kẻ đau khổ, những kẻ phiền muộn đã đem tai ương của họ đặt dưới chân Đức Mẹ Montserrat, và chưa từng thấy đã có ai phải ra về tay không".
