Từ lo sợ sạt lở đến an cư, lập nghiệp
Cách đây 5 năm, những hộ đồng bào Xơ Đăng ở vùng có nguy cơ sạt lở cao được chính quyền đưa về khu tái định cư làng Tu Thó (xã Măng Ri, tỉnh Quảng Ngãi). Chủ trương đúng đắn này không chỉ giúp bà con thoát khỏi cảnh thấp thỏm mỗi mùa mưa lũ, mà còn mở ra cơ hội thay đổi tư duy làm ăn, xây dựng cuộc sống ổn định, bền vững.
Anh A Dâm, người gắn bó với Tu Thó từ những ngày đầu, nhớ lại: “Ở làng cũ, cứ đến mùa mưa, cả nhà lại nơm nớp lo sạt lở. Nay ở nơi mới, nhà cửa kiên cố, đất đai rộng rãi, bà con tập trung trồng cà phê xứ lạnh, sâm dây, sâm Ngọc Linh, lại có thêm rừng để giữ và khai thác hợp lý. Cuộc sống ổn định hơn, thu nhập cũng tăng lên nhiều”.
Phong trào thi đua “Vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau” giai đoạn 2021-2025 đã lan tỏa sâu rộng, trở thành động lực để nhiều hộ vươn lên thoát nghèo, góp phần củng cố khối đại đoàn kết và an sinh xã hội. Năm 2019, Tu Thó có 139 hộ thì 69 hộ nghèo, chiếm gần một nửa. Đến nay, làng có 163 hộ với 546 nhân khẩu, trong đó hộ nghèo chỉ còn 32. 100% hộ dân có nhà kiên cố, nhiều căn trị giá từ 200 triệu đến 800 triệu đồng, đây là sự thay đổi lớn so với trước kia.
Không chỉ đời sống vật chất, tư duy của người dân cũng chuyển biến rõ rệt: Từ phá rừng sang trồng rừng, từ trông chờ ỷ lại sang chủ động phát triển kinh tế. Bà con an cư, chăm lo trồng mì, làm lúa, trồng cây dược liệu, thu nhập tăng lên.
Chị Y Chuyển bộc bạch: “Ở làng cũ dễ sạt lở, ngủ không ngon. Về làng mới, vợ chồng tôi ngủ yên giấc, không còn lo lắng như trước”.
Xây dựng làng du lịch cộng đồng từ nền tảng an cư
Khi đời sống người dân dần khấm khá, chính quyền xã Măng Ri có những định hướng mới. Vừa qua, làng tái định cư Tu Thó được công nhận là Làng du lịch cộng đồng. Làng du lịch cộng đồng Tu Thó rộng 4,8ha, được quy hoạch gọn gàng, phù hợp với điều kiện sống và sản xuất của bà con. Nơi từng là vùng đất đầy gian khó, nay trở thành điểm sáng trong phát triển nông thôn mới và du lịch cộng đồng. Đây là cơ hội để Tu Thó phát triển du lịch chuyên nghiệp, có tổ chức gắn với bảo tồn văn hóa đồng bào dân tộc Xơ Đăng.
Nhờ đó, Tu Thó không chỉ là nơi cư trú an toàn của người Xơ Đăng, mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn. Du khách tìm về nơi đây để trải nghiệm đời sống cộng đồng, hòa mình vào văn hóa truyền thống, thưởng thức ẩm thực bản địa, tham quan những vườn dược liệu quý như sâm Ngọc Linh, hồng đẳng sâm.
Ông Phạm Xuân Quang, Chủ tịch UBND xã Măng Ri cho biết thêm: Sau khi được công nhận là Làng du lịch cộng đồng, đời sống kinh tế – xã hội của người dân có nhiều chuyển biến tích cực. Người dân từng bước thay đổi tư duy, biết kết hợp phát triển dịch vụ du lịch với gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống (cồng chiêng, ẩm thực truyền thống...).
Bên cạnh đó, một số hộ mạnh dạn làm dịch vụ homestay, ẩm thực, hướng dẫn trải nghiệm, bán sản phẩm nông sản của địa phương góp phần nâng cao thu nhập và quảng bá hình ảnh địa phương.
Cùng với đó, hạ tầng du lịch bước đầu được quan tâm đầu tư, giao thông được bê tông hoá 100%, cảnh quan môi trường trong thôn được chú trọng giữ gìn, an ninh trật tự trong cộng đồng cũng được nâng cao.
Ông Quang cho hay, trong thời gian tới, để Tu Thó tiếp tục trở thành điểm nhấn quan trọng của du lịch cộng đồng tại Măng Ri, địa phương sẽ đầu tư đồng bộ hạ tầng thiết yếu phục vụ du lịch (giao thông, điện, nước, thông tin liên lạc). Đồng thời, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng làm du lịch cộng đồng cho người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Ngoài ra, gắn phát triển du lịch với quảng bá, tiêu thụ sản phẩm đặc trưng của địa phương như: Sâm Ngọc Linh, sâm dây, dược liệu khác, ẩm thực truyền thống….. Từ đó, kỳ vọng du lịch sẽ là động lực góp phần giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống người dân và quảng bá hình ảnh văn hóa – con người Măng Ri đến du khách trong và ngoài nước.
Sự đổi thay ở Tu Thó cũng mở ra mô hình tham khảo cho nhiều địa phương miền núi: Tái định cư không chỉ là chuyện dựng nhà, phân đất, mà quan trọng hơn là gắn với việc tạo sinh kế, khơi dậy ý chí tự lực của người dân, kết nối với du lịch để phát triển bền vững.
