Cơ sở vật chất xuống cấp sau hơn 20 năm sử dụng
Tả Ngài Chồ là xã vùng cao đặc biệt khó khăn ở phía Bắc huyện Mường Khương (Lào Cai), nơi 99% dân số là đồng bào Mông. Trường THCS Tả Ngài Chồ được tách từ trường PTCS vào năm 2004, đến nay đã hơn hai thập kỷ bám bản, giữ lửa con chữ nơi biên giới.
Cơ sở vật chất của trường hiện nay đã xuống cấp nghiêm trọng. Khu nhà ăn, bếp nấu, nơi ở bán trú, nhà vệ sinh… đều đã cũ kỹ, xây dựng từ những ngày đầu thành lập. Nhiều hạng mục tạm bợ, cơi nới theo kiểu “dựng tạm” chỉ để có chỗ cho thầy trò duy trì dạy và học.
Hiện trường có 332 học sinh, trong đó 77 em bán trú. Tất cả học 2 buổi/ngày trong 8 lớp. Dự kiến năm học 2025–2026, số học sinh tăng lên 349 em, khoảng 100 em ở bán trú. Ước tính đến năm 2030, nhà trường sẽ cần tới 12 phòng học và thêm khu bán trú để đáp ứng khoảng 480 học sinh – con số vượt xa khả năng hạ tầng hiện có.
“Có nhiều khó khăn, nhưng thầy cô vẫn cố gắng khắc phục. Chỉ thương các con ở bán trú, điều kiện sinh hoạt đã không còn đảm bảo. Nhà ăn, bếp nấu, chỗ ở, công trình vệ sinh đều xây từ năm 2004, quá tải và xuống cấp nghiêm trọng”, bà Trần Thu Hằng – Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ.
Nỗ lực bám trường, giữ lớp giữa thiếu thốn
Trường hiện có 20 cán bộ, giáo viên, nhân viên; không ai có chỗ ở tại trường. Người gần nhất cách 15km, người xa nhất đi hơn 50km. Vì chưa có nhà công vụ nên chỉ những thầy cô có lịch trực bán trú mới ngủ lại cùng học sinh; còn lại, tất cả phải đi về mỗi ngày.
“Mình đi làm xa nhà, điều kiện khó khăn, nhưng vì thương học trò mà cố gắng bám lớp. Mỗi học sinh ở đây có hoàn cảnh riêng, mình phải gần gũi, động viên. Nhà xa thì đi mãi cũng thành quen”, thầy Lê Đức Phương tâm sự.
Vượt núi đến trường mỗi ngày là chuyện thường với học sinh Tả Ngài Chồ. Có em đi bộ hơn 10km qua rừng núi; có em đến lớp khi cha mẹ vắng nhà, thiếu cơm, thiếu áo. Thế nhưng các em vẫn chăm ngoan, đều đặn tới lớp với đôi mắt sáng và niềm tin giản dị.
“Điều con và các bạn mong nhất là khu ở bán trú được xây lại, rộng và sạch hơn. Con nghe nói ở thành phố có chỗ ở đẹp, sạch sẽ lắm. Ở đây, bọn con vẫn dùng như ở bản thôi”, em Giàng Thị Mai, lớp 7A, bẽn lẽn nói.
Tấm lòng cộng đồng thắp thêm hy vọng
Dù còn nhiều khó khăn, thầy trò Tả Ngài Chồ vẫn nỗ lực xây dựng môi trường học tập tích cực. Trường duy trì các hoạt động ngoại khóa như tuyên truyền bình đẳng giới, phòng chống bạo lực học đường; mở câu lạc bộ gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Mông, từ thêu thổ cẩm đến múa khèn, múa gậy sinh tiền.
Nhiều tổ chức xã hội đã đồng hành với nhà trường. Cách đây không lâu, Đồn Biên phòng Pha Long và đoàn công tác của báo Nhân dân từng hỗ trợ xây dựng công trình phụ, trao học bổng và quà Tết cho học sinh nghèo. Hội Chữ thập đỏ tỉnh Lào Cai cũng đã trao hơn 400 suất quà đến học sinh và người dân Tả Ngài Chồ dịp Tết 2024, trị giá hơn 300 triệu đồng.
Hằng năm, học sinh nhà trường cũng được tham gia chương trình truyền thông “Vì cuộc sống tốt đẹp hơn cho trẻ em và phụ nữ”, góp phần nâng cao nhận thức về quyền trẻ em và phòng chống tảo hôn. Một điểm trường mới tại bản Xà Khái Tủng cũng vừa được khởi công với kỳ vọng giảm áp lực nơi trường chính.
Từ mái trường cũ kỹ nơi biên giới, lời ước mong của học trò không phải điều lớn lao, chỉ cần một chốn ở tử tế, một nơi để học tập trong sạch sẽ, an toàn. Và những điều giản dị ấy, nếu có thêm bàn tay góp sức từ cộng đồng, hoàn toàn có thể trở thành hiện thực.
