Trụ sở Cục Thuế TPHCM (Ảnh: Báo Đầu tư)
Theo kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, chống thất thu ngân sách nhà nước đối với Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế và Cục Thuế TP Hà Nội của Thanh tra Chính phủ, năm 2012 Cục Thuế TPHCM tiến hành thanh tra đối với 4 công ty (Công ty Conoco Philips (UK) Cửu Long, Công ty SK Corporation, Công ty Geopetrol Việt Nam S.A, Công ty TNHH Korea National Oil Corporation). Quá trình thanh tra phát hiện các công ty đã hạch toán khoản chi phí hoa hồng dầu khí (hoa hồng chữ ký, hoa hồng phát hiện thương mại, hoa hồng sản xuất) vào chi phí hợp lý khi xác định thu nhập chịu thuế từ năm 2003-2012 là sai quy định, làm giảm thuế thu nhập doanh nghiệp.
Cục Thuế TPHCM đã ra quyết định xử lý truy thu với tổng số tiền trên 301 tỷ đồng. Các công ty đều khiếu nại và Cục Thuế TPHCM ban hành 4 quyết định giải quyết khiếu nại với nội dung không công nhận nội dung đơn khiếu nại của cả 4 công ty này.
Không đồng tình, 4 công ty trên tiếp tục khiếu nại lên Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính). Sau đó, Bộ Tài chính đã có công văn báo cáo Thủ tướng Chính phủ xung quanh vướng mắc hoa hồng dầu khí.
Khi có ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ngày 25/11/2013, Bộ Tài chính có công văn số 16282/BTC-TCT hướng dẫn thực hiện. Từ đây, Tổng cục Thuế đã ban hành 4 quyết định giải quyết khiếu nại với nội dung truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp do hạch toán chi phí hoa hồng dầu khí từ năm 2007-2010 (không truy thu giai đoạn từ năm 2003-2006); không xử phạt vi phạm hành chính và phạt chậm nộp.
Tiến hành kiểm tra hồ sơ sự việc, Thanh tra Chính phủ nhận thấy, ngày 3/10/2013 Công ty liên doanh điều hành Cửu Long (đại diện cho các nhà thầu trong liên doanh trên) có công văn gửi Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế đề nghị hướng dẫn cụ thể về chính sách thuế.
Sau đó, Bộ Tài chính đã có công văn 2675/BTC-TCT trả lời: “Theo quy định tại Luật Dầu khí, chi phí được phép thu hồi trong năm tính thuế là các thi phí thực tế phát sinh, liên quan trực tiếp đến hoạt động tìm kiếm thăm dò và khai thác dầu khí trong phạm vi hợp đồng dầu khí đã được kiểm toán”.
Như vậy, ngay từ năm 2004 các công ty trên đã biết được trách nhiệm của mình không được phép hạch toán các khoản hoa hồng dầu khí vào chi phí hợp lý khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp, nhưng trong suốt một thời gian dài (từ năm 2003 đến khi bị phát hiện qua thanh tra) không chấp hành, không nộp thuế đầy đủ.
“Cơ quan quản lý thuế (Cục Thuế TPHCM) đã biết vi phạm của 4 công ty trong việc kê khai thuế nhưng không kiểm tra, xử lý vi phạm kịp thời là việc làm thiếu trách nhiệm”- Thanh tra Chính phủ khẳng định.
Theo số liệu giải quyết khiếu nại của Tổng cục Thuế, số tiền thuế không truy thu được do quá thời hạn lên tới trên 239 tỷ đồng. Cụ thể, của Công ty Geopetrol Việt Nam S.A trên 16,4 tỷ đồng; Công ty SK Corporation trên 42,1 tỷ đồng; Công ty Korean National Oil Corporation gần 66,8 tỷ đồng; Công ty Conoco Phillips (UK) Cửu Long trên 114 tỷ đồng.
Thanh tra Chính phủ kiến nghị Bộ Tài chính kiểm tra trách nhiệm Cục Thuế TPHCM về việc không kiểm tra, xử lý kịp thời vi phạm trong việc kê khai chi phí hoa hồng dầu khí để tính thuế thu nhập doanh nghiệp của 4 công ty dầu khí nói trên.
“Căn cứ kết quả kiểm tra để xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị xử lý theo quy định của pháp luật”- Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh.
Vào tháng 10/2016 khi công bố Kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong hoạt động thanh tra, kiểm tra, chống thất thu ngân sách nhà nước tại Cục Thuế TPHCM, Thanh tra Chính phủ cũng đã yêu cầu Cục Thuế TPHCM chuyển hồ sơ sang cơ quan công an để điều tra, xác minh, xử lý theo quy định đối với 18 doanh nghiệp (bên mua) sử dụng 349 tờ hóa đơn của doanh nghiệp bỏ trốn, với tổng số tiền trên 201,6 tỷ đồng, tiền thuế giá trị gia tăng trên 19,7 tỷ đồng có dấu hiệu của việc mua bán hóa đơn, vi phạm pháp luật hình sự.
Một số doanh nghiệp chây ì, cố tình trốn tránh nghĩa vụ tài chính
Căn cứ vào số liệu kê khai thuế đầu vào qua mạng của Tổng cục Thuế cung cấp về các đối tượng đã được ngành thuế thông báo bỏ địa chỉ kinh doanh, giải thể, phá sản, đóng mã số thuế,… Thanh tra Chính phủ yêu cầu 9 Cục Thuế (Hải Dương, Hà Nội, Ninh Bình, Nghệ An, Hải Phòng, Quảng Ninh, Thái Bình, Bình Dương và Đồng Nai) rà soát trên 54.000 hóa đơn, tổng giá trị hóa đơn gần 7.400 tỷ đồng.
Thanh tra Chính phủ cũng tiến hành kiểm tra, xác minh về việc thực hiện nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp, phát hiện thấy các doanh nghiệp đã vi phạm quy định của nhà nước về lĩnh vực thuế. Hành vi vi phạm về thuế của các doanh nghiệp được diễn ra dưới nhiều hình thức, thủ đoạn tinh vi: Kê khai thuế không đúng, sử dụng hóa đơn hàng hóa, dịch vụ mua vào không đúng để hoàn thuế giá trị gia tăng, kê khai chậm doanh thu (thường diễn ra với hoạt động kinh doanh bất động sản)…
Một số doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở của cơ chế nhà nước để trốn thuế, không nộp thuế giá trị gia tăng đối với thu nhập đối với lãi cho vay, hạch toán các khoản dự phòng đầu tư chứng khoán, đầu tư tài chính dài hạn…
“Đặc biệt là một số doanh nghiệp đã chây ì, cố tình trốn tránh thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước (Công ty CP Đại Thanh, Công ty Cổ phần Sản xuất- Xuất nhập khẩu Bemes, Doanh nghiệp tư nhân xây dựng số 1 tỉnh Điện Biên…”-kết luận thanh tra nêu rõ.
