Hồ Bắp Cải trước đây thuộc quản lý của Nông trường Tam Đảo. Sau nhiều lần thay đổi, đến nay hồ do UBND thị trấn Gia Khánh quản lý. Hồ có diện tích khoảng 12ha, ngoài việc tích nước phục vụ sản xuất, chăn nuôi thủy sản thì hệ thống xả tràn của hồ còn là nơi tiêu úng cho khu vực hạ lưu hồ Xạ Hương.
Theo người dân địa phương, thời gian xây dựng đập, cống xả đáy của hồ từ những năm 1972 nên công trình đã xuống cấp và được cải tạo, nâng cấp vào năm 2008.
Quá trình thực hiện dự án, Công ty TNHH MTV Nông - Công nghiệp Tam Đảo (trước đây là Nông trường Tam Đảo) đã hoàn thành hạng mục cải tạo, nâng cấp đắp bờ đập chính, đập phụ và xây dựng tràn xả lũ. Tuy nhiên, thời điểm đó chưa thi công hệ thống bể tiêu năng, kênh dẫn phía hạ lưu bể tiêu năng do khó khăn về công tác giải phóng mặt bằng.
Cùng với diễn biến bất thường của thời tiết và quá trình đô thị hóa khiến lượng nước tập trung về hồ ngày càng lớn gây quá tải cho tràn xả lũ và cống xả đáy của hồ. Từ đó, gây sạt lở đất ở, đất canh tác của một số hộ dân phía hạ lưu đập tràn, khiến họ phải làm đơn kiến nghị nhiều lần từ năm 2013 tới nay.
Quan sát thực tế tại hiện trường cho thấy, toàn bộ phần kè mái hồ bằng xi măng đã vỡ nát, nhiều mảng bê tông xếp chồng lên nhau. Phía sau cống xả đáy hồ bị sạt hàm ếch gây nguy cơ vỡ bờ đập. Tràn xả lũ cũng vỡ nát. Dòng chảy khiến đường dẫn nước sau tràn và cống xả đáy biến dạng.
Trong đợt mưa lũ tháng 5 và tháng 6 năm 2022, toàn bộ phần phía sau của cống xả đáy bị vỡ, tai cống bị sập và cuốn đi gây sạt lở sâu vào trong bờ đập khoảng 2 mét. Về còn phía tràn xả lũ đã bị sạt lở khoảng 6m, xoáy sâu vào bờ đập gây sạt lở nghiêm trọng vào đất ở, cây cối của người dân.
Đặc biệt, đợt mưa từ ngày 22 đến 31/5/2022, UBND thị trấn Gia Khánh đã phải tổ chức sơ tán các cụ già, trẻ nhỏ đi nơi khác để giữ an toàn. Đến nay, cứ mùa mưa người dân lại thấy bất an.
Sau nhiều năm người dân kiến nghị, tháng 4/2023, Sở NN&PTNT Vĩnh Phúc đã có văn bản về việc kiểm tra, giải quyết kiến nghị của nhân dân thị trấn Gia Khánh.
Văn bản nêu rõ: “Để đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản của nhân dân trong mùa mưa báo sắp tới, Sở NN&PTNT đề nghị UBND huyện Bình Xuyên kiểm tra, rà soát sự cần thiết đầu tư sửa chữa và cân đối trong nguồn kinh phí của huyện để xử lý tình trạng sạt lở nêu trên. Trường hợp vượt khả năng cân đối vốn của huyện, đề nghị có văn bản báo cáo UBND tỉnh”.
Đến ngày 27/9/2024, UBND huyện Bình Xuyên đã có Văn bản số 3160/UBND-TCKH về việc đồng ý chủ trương hỗ trợ nguồn vốn cho thị trấn Gia Khánh thực hiện khắc phục sự cố sạt lở cống điều tiết nước tại hồ Bắp Cải, TDP Tam Quang, thị trấn Gia Khánh.
Nhận được thông tin trên, người dân vui mừng và mong mỏi dự án sớm được triển khai, đảm bảo an toàn cho dân.
