Nhiều gói thầu tiết kiệm dưới 1%
Thời gian qua, vốn ngân sách và các nguồn vốn khác được Sở Giao thông vận tải tỉnh Bắc Giang đầu tư vào các dự án xây dựng nhằm tạo điều kiện phát triển kinh tế xã hội, nâng cao đời sống người dân địa phương... Để thực hiện nhiệm vụ trên theo quy định của pháp luật, Sở Giao thông vận tải tỉnh Bắc Giang phải thực hiện công tác đấu thầu, lựa chọn nhà thầu nhằm tiết kiệm tối đa tiền ngân sách, cũng như các nguồn vốn khác…
Điều tra của GD&TĐ cho thấy, ngày 10/6/2024, ông Nguyễn Văn Mạnh, Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Bắc Giang ký quyết định lựa chọn nhà thầu gói thầu số 01: Thi công xây dựng công trình thuộc kế hoạch lựa chọn nhà thầu công trình “Sửa chữa nền, mặt đường và công trình trên tuyến đoạn Km65+500-Km71+00, QL.17, tỉnh Bắc Giang. Liên danh Thanh Tùng - Bắc Nam - Hợp Hải trúng thầu với giá 34.993.988.000 VND, gói thầu có giá 34.999.600.000 VND tiết kiệm 6 triệu đồng, tương ứng với tỉ lệ 0,01%.
Ngày 16/4/2024, ông Nguyễn Văn Mạnh, Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Bắc Giang đã ký quyết định lựa chọn nhà thầu gói thầu: Xây lắp công trình: Sửa chữa nền, mặt đường và công trình trên tuyến đoạn Km42 - Km43+260 và sửa chữa bổ sung hộ lan tôn sóng đoạn từ Km37 - Km62, QL.279, tỉnh Bắc Giang. Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Quỳnh Sơn trúng thầu với giá 5.316.500.000 VND, gói thầu có giá 5.326.200.000 VND tiết kiệm 9,7 triệu đồng, tương ứng với tỉ lệ 0,1%.
Tiếp đến gói thầu, gói thầu số 01: Xây lắp công trình Dự án: Sửa chữa nền, mặt đường và công trình trên tuyến đoạn Km72+800- Km74+800 và đoạn Km93-Km93+500, QL.17, tỉnh Bắc Giang. Ông Nguyễn Văn Mạnh, Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Bắc Giang ký quyết định lựa Liên danh Công ty Xây dựng giao thông - Đường bộ 268 trúng thầu. Gói thầu có giá 16.459.700.000 VND, giá trúng thầu 16.433.875.000 VND, tiết kiệm 25 triệu đồng, tương ứng với tỉ lệ 0,1%.
Trước đó, ngày 13/11/2023, ông Nguyễn Văn Mạnh, Phó Giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Bắc Giang ký quyết định lựa chọn nhà thầu Gói thầu số 03: Thi công xây dựng công trình Sửa chữa nền, mặt đường và công trình trên tuyến ĐT.297 đoạn Km3+00-Km8+00. Liên danh Thành Đô - Hải Long trúng thầu với giá 21.991.089.000, gói thầu có giá 21.996.837.000 VND tiết kiệm 5,7 triệu đồng, tương ứng với tỉ lệ 0,02%.
Điểm qua một số gói thầu do Sở Giao thông vận tải tỉnh Bắc Giang thực hiện với số vốn đã lên gần trăm tỷ đồng, nhưng thông qua hoạt động đấu thầu lựa chọn nhà thầu chỉ tiết giảm cho nguồn vốn đầu tư là những con số èo uột. Tình trạng nhà thầu trúng thầu với mức tiết kiệm thấp vẫn đang tiếp diễn tại đơn vị này.
Trách nhiệm người đứng đầu…
Chuyên gia đấu thầu nhận định, trong công tác đấu thầu sử dụng vốn ngân sách Nhà nước, tại các địa phương, các chủ đầu tư không chỉ cần lựa chọn nhà thầu có năng lực chuyên môn cao mà còn có trách nhiệm tiết giảm tối đa nguồn kinh phí đầu tư, giảm tải gánh nặng cho ngân sách Nhà nước.
Tuy nhiên, trong thực tế, vẫn xuất hiện nhiều gói thầu đầu tư công có mức giảm giá thấp, dẫn tới hiệu quả trong tiết giảm không đáng kể.
Theo luật sư Diệp Năng Bình, Đoàn Luật sư TP HCM, có thể nói đầu thầu là một phương thức giao dịch đặc biệt, là một hình thức kinh doanh dựa vào tính chất cạnh tranh của thị trường. Khi có một thương vụ mua bán hay kinh doanh xây dựng các công trình có liên quan đến nhiều người hoặc nhiều bên khác nhau người ta sẽ áp dụng hình thức đầu thầu để có thể cạnh tranh một cách công khai và công bằng.
Như vậy, đấu thầu là quá trình lựa chọn các ứng viên nhà thầu có thể đáp ứng được hết những yêu cầu đưa ra của bên mời thầu. Bên mời thầu là chủ của một dự án, chủ đầu tư hoặc đại diện hợp pháp của dự án. Chủ đầu tư có trách nhiệm thực hiện công việc đấu thầu.
Nhà thầu là nhà xây dựng trong đấu thầu xây lắp, là nhà cung cấp trong đấu thầu mua sắm hàng hóa, nhà tư vấn trong đấu thầu tuyển chọn tư vấn.Hành vi đấu thầu là một hình thức cạnh tranh văn minh trong nền kinh tế thị trường phát triển nhằm lựa chọn nhà thầu đáp ứng các yêu cầu kinh tế kỹ thuật của chủ đầu tư. Đấu thầu phải đảm bảo bốn nội dung: hiệu quả – cạnh tranh – công bằng – minh bạch.
Hiệu quả có thể về mặt tài chính hoặc về thời gian hay một tiêu chí nào khác tuỳ thuộc vào mục tiêu của dự án. Với các dự án có tổng đầu tư lớn, có giá trị về mặt kinh tế hoặc xã hội thì công tác đấu thầu là một khâu quan trọng không thể thiếu và đấu thầu phải tuân thủ theo quy định của nhà nước hoặc tổ chức tài chính cho vay vốn.
Thực tế, như đã thấy, cơ quan điều tra đã và đang điều tra nhiều vụ án lớn, làm sáng tỏ và xử lý các nhóm lợi ích trục lợi tiền của Nhà nước thông qua hoạt động đấu thầu, lựa chọn nhà thầu. Không có vùng cấm trong vấn đề xử lý vi phạm pháp luật (nếu có) của bất cứ tổ chức, cá nhân nào”, chuyên gia pháp lý nêu quan điểm khi được hỏi.
Một chuyên gia pháp lý nhìn nhận, quy định tại Luật Đấu thầu và các văn bản có liên quan, không có quy định nào bắt buộc tỉ lệ tiết kiệm phải nằm trong một hạn mức nhất định, thậm chí tỉ lệ tiết kiệm bằng 0 thì cũng không vi phạm bởi pháp luật không điều chỉnh.
Theo nguyên tắc xác định giá thấp nhất đối với các trường hợp đấu thầu áp dụng phương pháp giá thấp nhất, thì đương nhiên nhà thầu nào đưa ra giá thấp nhất trong số các nhà thầu đủ điều kiện sẽ được lựa chọn.
“Tuy nhiên, hiện tượng có quá nhiều gói thầu có tỉ lệ tiết kiệm thấp hay một số nhà thầu “quen mặt” với bên mời thầu là việc không bình thường. Nó là chỉ dấu để cơ quan bảo vệ pháp luật vào cuộc làm rõ có hay không nhóm lợi ích. Kết quả xác minh (nếu có sai phạm, nhóm lợi ích) thì cần phải được xử lý nghiêm theo quy định hiện hành của pháp luật. Người chịu trách nhiệm sẽ là người đứng đầu đơn vị (với sai phạm được xác định, chứng minh)”, chuyên gia pháp lý nêu quan điểm.
