(GD&TĐ) - Hiếm khi thủ đô Zimbabwe lại có những ngày tưng bừng như thế. Những chiếc phi cơ quân đội biểu diễn trên bầu trời, bóng bay rực rỡ được thả khắp nơi, người dân tham dự được mời ăn miễn phí… Đó là ngày tuyên thệ của tổng thống Zimbabwe Mugabe, 89 tuổi, người đã phớt lờ sự chỉ trích của phương Tây về cuộc bầu cử gây nhiều tranh cãi đã cho phép ông Mugabe “tận hưởng” thêm 5 năm nữa ở đỉnh cao quyền lực.
Lễ tuyên thệ hoành tráng
Lễ tuyên thệ diễn ra tại sân vận động quốc gia có sức chứa 60.000 người phía tây thành phố Harare. Bộ trưởng Bộ Tư pháp Godfrey Chiyausiku cung kính quàng chiếc khăn màu xanh lá, đỏ, đen và vàng cùng chuỗi dây xích vàng thể hiện quyền lực tối cao lên vai ông Mugabe.
Hàng chục chiếc xe bus đưa những người ủng hộ Mugabe tới sân vận động. Các ki-ốt của bốn thương hiệu đồ ăn nhanh hối hả cung cấp gà rán, khoai tây chiên và soda phục vụ 80.000 suất ăn miễn phí. Ngay cả cảnh sát, một số còn trên lưng ngựa cũng tham gia vào dòng người xếp hàng chờ đến lượt kéo dài ra tận ngoài sân vận động.
Kể từ ngày Zimbabwe giành độc lập, các buổi lễ nhậm chức của tổng thống đều diễn ra trong vườn của Văn phòng tổng thống với sự tham gia của một nhóm nhỏ quan khách. Không có lý do chính thức nào được đưa ra lý giải cho câu hỏi vì sao lễ nhậm chức của tổng thống Mugabe lần này lại được tổ chức hoành tráng đến vậy. Ốm yếu, ở tuổi 89, ông sẽ nắm vận mệnh Zimbabwe đến cuộc bầu cử tiếp theo năm 2018, khi ông 94 tuổi.
Chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử ngày 31/7, ông Mugabe, người lãnh đạo Zimbabwe giành độc lập năm 1980, đã ký lời thề bảo vệ các quyền cho người dân Zimbabwe, hứa đảm bảo “hòa bình lâu dài” ở đất nước đang xáo trộn bởi những xung đột chính trị và kinh tế này. Ông Mugabe cũng hứa sẽ triển khai một chương trình trao quyền cho người da đen, tạo công ăn việc làm, thúc đẩy kinh tế tăng trưởng, đồng thời khẳng định Zimbabwe sẽ không ủng hộ đồng tính luyến ái. “Hy vọng rằng các bạn sẽ giống như chúng tôi, nguyền rủa việc đàn ông có thể kết hôn với đàn ông, đàn bà kết hôn với đàn bà. Đừng đi ngược lại tự nhiên”, ông phát biểu.
 |
| Tổng thống 89 tuổi của Zimbabwe Robert Mugabe cùng vợ vẫy chào những người ủng hộ sau cuộc bỏ phiếu hồi tháng 7 |
Châu Phi vỗ tay, phương Tây lườm nguýt
Trong lễ nhậm chức, người ta thấy nhà chính trị lão thành của Zambia Kenneth Kaunda ngồi kề bên nhà lãnh đạo Equatorial Guinea, Tanzania, Mozambique, Namibia và Congo, Phó Tổng thống Nam Phi, cựu Tổng thống Nam phi Thabo Mbeki…
Có lẽ Anh, châu Âu và Mỹ đều sẽ giữ nguyên sự hạn chế kinh tế đối với ông Mugabe và đảng cầm quyền. Các quốc gia này kêu gọi một sự cải cách dân chủ ở Zimbabwe. Dù bị phương Tây chỉ trích, nhưng ông Mugabe tuyên bố châu Phi và nhiều quốc gia khác đều cho rằng cuộc bầu cử “tự do, công bằng và đáng tin cậy”. “Những nước phương Tây luôn giữ quan điểm tiêu cực về quá trình bầu cử. Chúng tôi chẳng thể làm gì với sự xấu xa về đạo đức này”, ông Mugabe nói. “Chúng tôi sẽ không khom lưng trước bất kỳ chính phủ nước ngoài nào, dù quyền lực hay phô trương giàu có đến đâu. Chúng tôi chờ tuân theo sự phán quyết của châu Phi. Mỹ đe dọa sẽ đưa ra lời chỉ trích dư luận châu Phi. Ai đã ban cho họ cái quyền phán xét mọi việc của chúng tôi như vậy?”, ông Mugabe phát biểu.
Trận chiến pháp lý không cân sức
Tòa án tối cao Zimbabwe tuyên bố sẽ điều hành cuộc chiến pháp lý về cuộc bầu cử gây nhiều tranh cãi đã đưa ông Mugabe đến chiến thắng áp đảo, ngay cả khi phe đối lập đã hủy thách thức pháp lý để phản đối việc chính quyền từ chối giao dữ liệu bỏ phiếu. Người lãnh đạo của đảng đối lập Phong trào vì sự thay đổi dân chủ Morgan Tsvangirai lo ngại rằng một quá trình pháp lý sẽ càng thuận lợi cho việc khẳng định tính pháp lý của cuộc bầu cử. “Chúng tôi không thể để bị ép phải đi trước”, người phát ngôn của đảng đối lập nói.
Bất luận sự rút lui của phe đối lập, ông Terrence Hussein, luật sư của ông Mugabe, vẫn yêu cầu Tòa án Quốc hội lắng nghe một buổi điều trần – một cách thể hiện sự tự tin và khẳng định tính hợp pháp của thắng lợi của Tổng thống Zimbabwe.
Tsvangirai đã đưa ra cáo buộc rằng cuộc bầu cử có sự gian lận phiếu ở diện rộng, nhưng sau đó đã rút lại thách thức pháp lý sau khi Ủy ban bầu cử nhà nước từ chối bàn giao danh sách cử tri và hồ sơ kiểm phiếu cần thiết để làm bằng chứng. Phía Tsvangirai cho rằng có khoảng 1 triệu cử tri đầy đủ quyền bỏ phiếu đã bị khước từ quyền được bỏ phiếu, danh sách cử tri không chính xác, trong đó có cả những người đã chết hoặc những người đã chuyển ra nước ngoài vì các lý do chính trị hoặc kinh tế. Theo các lãnh đạo đảng đối lập, cuộc điều trần dự kiến cũng không cho phép kiểm tra chéo giữa các nhân chứng và họ cũng không mong đợi một phiên tòa xét xử công bằng trong khi cuộc bầu cử mới diễn ra 2 tháng. Đảng đối lập của Tsvangirai đã bị mất đi số lượng lớn người ủng hộ sau cuộc bầu cử năm 2002 và 2008.
| Đảng ZANU-PF của ông Mugabe đã thắng 158 ghế trên tổng số 210 ghế trong cơ quan lập pháp. Phe đối lập chiếm 50 ghế. 2 ghế do các ứng cử viên độc lập nắm giữ. |
Nguyên Sa
