Sau khi rời khỏi vị trí CEO Microsoft, tỷ phú Bill Gates đã có rất nhiều đóng góp cho sự phát triển của các nước nghèo, trong đó có nỗ lực tạo ra nhà vệ sinh kiểu mới. Nhà vệ sinh “Con hổ”, hiện đã được đưa vào sử dụng tại Ấn Độ, là thành quả mới nhất từ những nghiên cứu do ông tài trợ.
Nhà vệ sinh không mùi, không ruồi, dùng rất ít nước
Nhà vệ sinh “Con hổ” được đưa vào sử dụng từ năm 2015 tại nhiều gia đình và trường học trên khắp Ấn Độ. Mặc dù nhìn bên ngoài không khác gì một hố xí thông thường, nó tiết kiệm vượt trội nhờ không cần nhiều nước, cũng không gây mùi. Phân được xử lý bằng giun hổ (Eisenia fetida), loài giun ăn phân.
 |
| Một người dân Ấn Độ đang đứng cạnh nhà vệ sinh Con hổ. Ảnh: Business Insider. |
“Môi trường sống tự nhiên của chúng là ở phân bò hoặc phân ngựa”, Ajeet Oak, giám đốc công ty sản xuất nhà vệ sinh này cho biết.
Nhờ có giun ở dưới, nhà vệ sinh kiểu mới không cần dội nước, do vậy không cần phải xả xuống cống. Giun được nuôi phía dưới bể phốt, khi ăn phân chúng thải ra nước, khí CO2 và chất thải. Chất thải của giun có ít các chất độc hại hơn so với phân người.
Nước do giun thải ra khi thấm xuống đất sẽ được lọc tự nhiên, do vậy không cần phải xử lý thêm.
Bill Gates ủng hộ hàng triệu USD cho phát minh này
Quỹ từ thiện Bill và Melinda Gates, do hai vợ chồng tỷ phú Bill Gates sáng lập, đã trao tặng 4,8 triệu USD cho Trường Vệ sinh và Y dược nhiệt đới London để hoàn thiện công nghệ này. Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) cũng hỗ trợ 170.000 USD cho hoạt động thử nghiệm nhà vệ sinh tại Ấn Độ, Myanmar và Uganda.
Hiện tại, đã có hơn 4.000 nhà vệ sinh kiểu mới được lắp đặt tại Ấn Độ.
“Có nhiều người còn chưa bao giờ có nhà vệ sinh”, ông Oak cho biết. Trước khi nhà vệ sinh Con hổ được lắp đặt, những người này sẽ đi vệ sinh tại đồng ruộng.
 |
Giun hổ được chứa phía dưới nhà vệ sinh sẽ xử lý phân và thải ra phân hữu cơ, có thể dùng làm phân bón. Ảnh:Bear Valley Ventures |
Tại triển lãm Tái phát minh nhà vệ sinh diễn ra tại Bắc Kinh vào tháng 11/2018, Bill Gates cho biết ông sẵn sàng bỏ ra thêm 200 triệu USD để phát triển những công nghệ mới cho nhà vệ sinh không cần cống, nhờ đó giúp triển khai dễ dàng hơn ở những nước nghèo.
“Chúng tôi ước tính rằng tới năm 2030, dự án này sẽ có giá trị tới 6 tỷ USD mỗi năm”.
Mỗi nhà vệ sinh Con hổ có giá khoảng 350 USD (8,1 triệu đồng). Ưu điểm của nó là không cần phải có một hệ thống xả nước hay kết nối với cống. Khi người dùng đi nặng, phân sẽ được xả xuống hầm chứa giun, lượng nước dùng để xả ít hơn so với bồn cầu thông thường.
Giun hổ có thể loại bỏ tới 99% vi khuẩn trong phân, và thải ra phân hữu cơ, nước và CO2. Phân của giun có thể sử dụng làm phân bón. Khả năng xử lý của giun tốt hơn hẳn so với bể phốt thông thường.
Do xử lý khá sạch nên nhà vệ sinh Con hổ không gây mùi nhiều, cũng ít thu hút ruồi, muỗi hơn so với nhà vệ sinh thông thường.
“Người dân thích loại bồn cầu này hơn các loại hố xí thông thường. Do giun đã phân hủy gần hết phân, nhà vệ sinh loại này ít gây mùi, ít có ruồi hơn”, USAID nhận xét năm 2015.
 |
Tỷ phú Bill Gates giơ cao một lọ phân người tại triển lãm về nhà vệ sinh kiểu mới ở Bắc Kinh, tháng 11/2018. Ảnh: Bill and Melinda Gates Foundation. |
Những nhà vệ sinh Con hổ đầu tiên được lắp đặt đã trên 5 năm, nhưng đến giờ vẫn chưa phải thay thế, bổ sung thêm giun. Việc này chỉ cần thực hiện trong vòng 8 – 10 năm. Việc thay thế này cũng rất đơn giản.
Phát minh quan trọng cho nước đang phát triển
Tại các nước đang phát triển, nhiều người có thể gặp nguy cơ về sức khỏe khi không có nhà vệ sinh. Theo số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới, bệnh tiêu chảy khiến cho 525.000 trẻ em chết mỗi năm. Thế giới mất khoảng 223 tỷ USD mỗi năm để giải quyết các vấn đề do vệ sinh.
Một nghiên cứu được công bố năm 2016 tại Ấn Độ cho thấy những người phụ nữ đi vệ sinh ở ngoài trời có khả năng bị tấn công tình dục cao gấp đôi so với những người có nhà vệ sinh. Do đó, một nhà vệ sinh đảm bảo an toàn, kín đáo cho người dân nước này sẽ cấp thiết hơn một chiếc iPhone, máy tính hay bất kỳ sản phẩm công nghệ nào.
Tại Ấn Độ, số liệu của Ngân hàng Thế giới cho thấy có tới 40% người dân đi nặng ở ngoài trời. Chính phủ Ấn Độ đặt mục tiêu sẽ không còn người dân đi vệ sinh ngoài trời trong năm nay, nhưng mục tiêu đó sẽ rất khó thực hiện khi phần lớn người dân không có nhà vệ sinh, hoặc có nhưng không dùng.
Lixil Group, công ty sở hữu những thương hiệu trang thiết bị vệ sinh, phòng tắm như American Standard hay Grohe cũng có ý định nhân rộng mô hình nhà vệ sinh Con hổ. Điều này sẽ giúp loại nhà vệ sinh mới được triển khai rộng rãi hơn, đem lại cho hàng triệu người cơ hội để đi vệ sinh một cách sạch sẽ, an toàn.
Đối với bản thân Bill Gates, ông cho rằng tầm quan trọng của một nhà vệ sinh kiểu mới không hề thua kém máy tính cá nhân hay smartphone.
“Đây là một sản phẩm hoàn toàn mới”, Bill Gates chia sẻ.
