Vấn đề chưa bao giờ cũ
Loạt bài "Miễn học phí - Có thể hay không thể" đăng trên Báo điện tử Dân Việt của nhóm tác giả: Tào Thị Thanh Nga, Nguyễn Thị Phương Thảo, Nguyễn Văn Định, Tạ Thị Nguyệt, Vũ Thị Hải, Trần Bé Anh, Bùi Thanh Tùng, Đặng Đức Cường, Nguyễn Xuân Huy đã lọt vào Chung khảo "Giải Báo chí toàn quốc Vì sự nghiệp Giáo dục Việt Nam" năm 2024.
Nhóm tác giả cho biết, loạt bài này được thực hiện vào tháng 10/2023, khi năm học mới 2023-2024 bắt đầu được hơn một tháng và câu chuyện về học phí 'nóng' từ trong nhà đến mọi diễn đàn trên mạng xã hội.
Đây cũng là thời điểm sau đại dịch Covid-19, đời sống người dân bị ảnh hưởng, nhiều người thất nghiệp, công việc bấp bênh; đặc biệt là các gia đình nghèo, ở vùng nông thôn, vùng sâu xa… vẫn gặp nhiều khó khăn về kinh tế.
Theo Nghị định 81/2021/NĐ-CP của Chính phủ, hiện tại chỉ có đối tượng học sinh tiểu học trường công lập và một số đối tượng học sinh khác được miễn học phí. Do vậy, bài toán học phí cũng là một trong những nguyên nhân khiến nhiều trẻ em gian nan hơn trên con đường đến trường, thậm chí có em phải nghỉ học.
Từ đề xuất của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn về miễn học phí cho học sinh THCS trên toàn quốc năm 2022; dựa trên phương hướng, mục tiêu trong Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Trung ương, thực tế có một số địa phương đã miễn học phí cho học sinh được dư luận hết sức ủng hộ.
Miễn học phí là chủ trương hết sức nhân văn, có thể triển khai rộng trên phạm vi cả nước chứ không chỉ dừng lại ở một số tỉnh thành khi đó là Hải Phòng, Đà Nẵng, đặc biệt là Quảng Bình – một tỉnh còn nhiều khó khăn về kinh tế.
Được sự chỉ đạo, đốc thúc của BBT Báo Nông thôn Ngày Nay/Báo điện tử Dân Việt, nhóm phóng viên Giáo dục của Báo điện tử Dân Việt đã khẩn trương lên đề cương và thực hiện loạt bài 5 kỳ “Miễn học phí – Có thể hay không thể”.
Loạt bài này có sự đầu tư công phu từ khâu lên ý tưởng, với sự tham gia của ban chuyên môn ở Hà Nội và phóng viên ở các văn phòng đại diện với các góc nhìn đa chiều từ phụ huynh, nhà trường, lãnh đạo các địa phương, chuyên gia và là diễn đàn để phụ huynh chia sẻ mong muốn, tâm tư nguyện vọng về vấn đề học phí của con em mình.
Động lực để làm đến cùng
"Nói thật, đến tiền ăn cho gia đình còn chẳng đủ, chứ nói gì đến đóng học phí. Tôi cho cháu lớn học cấp 2 nghỉ học ở nhà, nhưng thầy giáo đến động viên đi học. Nhà trường cũng không thu học phí nữa. Nếu bây giờ mà truy thu cả năm học trước, tôi không biết lấy tiền đâu để đóng”, đoạn chia sẻ này của phụ huynh khiến nhóm tác giả trăn trở và tiếp thêm động lực để thực hiện tuyến bài nhanh hơn.
Không chỉ đến trường, đến các gia đình, nhóm tác giả còn trực tiếp đến khu công nghiệp hay những người làm nghề lao động tự do để ghi nhận tâm tư và từ đó mới thấu cảm những vất vả, tính toán chia ly từng đồng của những công nhân đặc biệt, công nhân có con ăn học ở Thủ đô.
Có những công nhân không tăng ca, có nơi tuần làm 4 ngày, nghỉ 3 ngày thì cuộc sống của họ càng thêm khốn khó. Thậm chí có người còn xin công ty làm online để giảm tiền xăng xe, ăn uống…
"Họ mong muốn Bộ GD&ĐT điều chỉnh giảm tiền học phí cho con em công nhân có hoàn cảnh khó khăn, các trường hạn chế tiết dạy ngoài giờ, liên kết để giảm chi phí cho phụ huynh. Công nhân cắt giảm chi tiêu, ăn uống chỉ để lo cho con học hành thành tài. Có rất nhiều câu chuyện khiến chúng tôi thực sự trăn trở, xúc động", nhà báo Nguyễn Văn Định tâm sự.
Nói thêm về hành trình thực hiện tuyến bài về miễn học phí, nhà báo Tào Thị Thanh Nga chia sẻ, thuận lợi của nhóm tác giả là được rất nhiều chuyên gia giáo dục, đại biểu quốc hội khi được phỏng vấn cũng đều ủng hộ chính sách này.
Các chuyên gia khẳng định, việc miễn học phí là bước đầu tiên trong kế hoạch dài hơi nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo ở các địa phương và "chỉ những người lãnh đạo có tầm mới có những quyết định táo bạo về giáo dục".
"Việc miễn học phí đang gặp phải khó khăn nhất định vì nguồn thu từ học phí sẽ bị thiếu hụt khiến các địa phương phải trích ngân sách để bù vào. Qua loạt bài này, chúng tôi mong muốn sẽ góp một tiếng nói để chính sách này có thể mở rộng đối tượng được miễn học phí khi xã hội phát triển, nguồn ngân sách Nhà nước ổn định hơn. Thật đáng mừng sau khi đăng tải loạt bài, nhiều tỉnh thành đã quyết định miễn học phí cho trẻ mầm non và học sinh đến hết lớp 12", nhà báo Tào Thị Thanh Nga cho hay.
