Bài học đắt giá
Là Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) Hệ thống giáo dục M.V Lômônôxốp, NGƯT Nguyễn Phú Cường chia sẻ từng có bài học đắt giá về việc chọn hiệu trưởng. Theo đó, cách đây khoảng 10 năm, HĐQT nhà trường chọn một hiệu trưởng vốn là cổ đông, có học vị tiến sĩ. Nhưng người này chỉ tranh quyền lãnh đạo với Chủ tịch HĐQT mà không chú trọng việc gương mẫu; khoán trắng quản lí chuyên môn, không xây dựng được khối đoàn kết nên không tập hợp được giáo viên (GV) và cha mẹ học sinh (HS), gây mất đoàn kết, khiếu kiện kéo dài. Hậu quả, từ cơ sở giáo dục có thương hiệu nổi tiếng Hà Nội, sau 5 năm, trường gần như mất thương hiệu. Số HS giảm từ 2.800 xuống còn 1.300 em.
Sau đó, Lômônôxốp thay hiệu trưởng khác, học vị thạc sĩ; tuy không phải cổ đông nhưng đã tham gia cùng Chủ tịch HĐQT lãnh đạo. NGƯT Nguyễn Phú Cường cho biết: Người hiệu trưởng mới này gắn bó với nhà trường nhiều năm, trưởng thành từ GV rồi đảm đương dần các chức vụ tổ trưởng chuyên môn, thư ký hội đồng sư phạm, phó hiệu trưởng, tham gia Chi ủy và hiện là Bí thư Chi bộ (được đào tạo qua thực tiễn của trường). Hiệu trưởng đã đi cùng những thăng trầm của nhà trường, hiểu triết lí giáo dục của nhà đầu tư là nhân văn, khai phóng; thống nhất tầm nhìn, những giá trị cốt lõi của trường dành cho HS… Với biện pháp quản lí hiệu quả, hiệu trưởng mới đưa trường tiến lên, kiểm định chất lượng giáo dục của Sở GD&ĐT đạt mức độ cao nhất. Số HS tăng từ 1.300 lên trên 2.500 em.
Là Phó Chủ tịch kiêm Giám đốc khối phổ thông của EQuest - tổ chức giáo dục có 17 trường, đơn vị thành viên khắp Việt Nam - TS Đàm Quang Minh thừa nhận tìm được hiệu trưởng phù hợp là nhiệm vụ khó khăn.
“Vai trò của hiệu trưởng các trường ĐH tư thục khác nhau theo đặc thù hoạt động. Với nhiều trường, hiệu trưởng chịu trách nhiệm toàn diện từ tài chính đến quản lý chuyên môn. Tuy nhiên, với trường khác, hiệu trưởng tập trung vào chuyên môn theo phân công của các chủ đầu tư. Hiệu trưởng chịu trách nhiệm dẫn dắt, là hình ảnh đại diện của nhà trường và phải nắm được các quy định pháp luật một cách cụ thể. Để chọn hiệu trưởng, các trường tư thục không có quá nhiều lựa chọn, vì không phải ai cũng dũng cảm sang làm lĩnh vực tư vốn nhiều khó khăn.
Bên cạnh đó, hiệu trưởng nói riêng, bộ máy vận hành trường ĐH tư thục nói riêng cần có nhiều tiêu chuẩn quan trọng để dẫn dắt một trường ĐH. Đó là kinh nghiệm quản lý trong lĩnh vực ĐH, thực thi, vận dụng chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực giáo dục ĐH. Tiếp đó là uy tín với giới học thuật và cán bộ, năng lực lãnh đạo tổ chức. Sự nhạy bén về tư duy, chiến lược và thị trường vô cùng quan trọng để cạnh tranh sòng phẳng. Để tìm được người giỏi cho tất cả các mặt trên là không dễ” – TS Đàm Quang Minh chia sẻ.
Cần tố chất, kỹ năng đặc thù
Theo ông Hà Đình Sơn, Hiệu trưởng Trường Tiểu học – THCS - THPT ICOSchool, Bắc Giang, làm hiệu trưởng trường tư có đầu tư lớn đòi hỏi năng lực lãnh đạo quản lí rất cao. Họ vừa phải thỏa mãn con số lợi nhuận cho chủ đầu tư mà vẫn tạo cho GV môi trường sư phạm chất lượng, hiệu quả; vừa phải tạo môi trường giáo dục tốt cho HS.
TS Nguyễn Thị Thành - Hiệu trưởng Trường THPT Bình Minh, Hoài Đức, Hà Nội cho rằng: Hiệu trưởng trường ngoài công lập, ngoài các tiêu chuẩn, phẩm chất, kỹ năng tương tự như hiệu trưởng trường công, còn cần thêm một số tố chất, kỹ năng đặc thù khác như: Hiểu biết về tài chính, quản trị doanh nghiệp, truyền thông, quảng cáo, dịch vụ chăm sóc khách hàng. Ngoài chương trình giáo dục theo quy định của Bộ GD&ĐT, hầu hết trường ngoài công lập còn có chương trình bồi dưỡng, tăng cường, các hoạt động giáo dục riêng. Do đó, hiệu trưởng cần phải biết tập hợp đội ngũ chuyên gia, xây dựng chương trình và tổ chức thực hiện theo triết lý, mục tiêu giáo dục của trường hiệu quả. Hoạt động của trường ngoài công lập có đặc thù là cung cấp dịch vụ nên hiệu trưởng cần phải biết cân đối hài hòa giữa lợi ích của HS, GV, phụ huynh và hội đồng quản trị. Công tác điều hành, quản lý của hiệu trưởng vừa phải bảo đảm tốt nhất về chất lượng giáo dục, dịch vụ chăm sóc học sinh, vừa bảo đảm quyền lợi của cán bộ, GV và cân đối được các hoạt động tài chính, đầu tư khác.
NGƯT Nguyễn Phú Cường thì lưu ý: Hiệu trưởng trường tư khác với hiệu trưởng trường công. Trường công, hiệu trưởng là chủ tịch hội đồng trường, có nhiệm vụ lãnh đạo, quản lí nhà trường. Trường tư, ngoài hiệu trưởng còn có chủ tịch hội đồng trường là chủ tịch HĐQT. Hiệu trưởng có vai trò quản lí nhiều hơn là lãnh đạo. Tuy vậy, cả hai vai trò này đều cần và có quan hệ biện chứng. Như vậy, chủ tịch HĐQT và hiệu trưởng được xem như là những thuyền trưởng, có vai trò đầu tầu, tập hợp được cha mẹ HS và cán bộ - GV -nhân viên hoàn thành nhiệm vụ, kế hoạch mỗi năm học.
“Tiêu chuẩn chung của hiệu trưởng đã có trong Thông tư số 32/2020/TT- BGDĐT của Bộ GD&ĐT. Bài học như tôi chia sẻ ở trên cho thấy, tiêu chuẩn hiểu biết về giáo dục phổ thông (như quy định của Bộ GD&ĐT) khi quản lí trường phổ thông rất cần thiết. Ngày nay, phòng Tổ chức cán bộ của Sở GD&ĐT Hà Nội rất khắt khe với việc này, tôi cho là đúng. Cuối cùng, tìm hiệu trưởng phải là người đồng thuận, đồng hành với chủ trường và hai bên thấy thực sự cần nhau, thống nhất với nhau về triết lí nhân văn khai phóng trong giáo dục; các giá trị cốt lõi và tầm nhìn của nhà trường; thống nhất giữa hiệu trưởng và chủ tịch về cách điều hành, những việc làm, những “vùng hoạt động” của mỗi người” – NGƯT Nguyễn Phú Cường chia sẻ.
