“Vỡ trận” dù chưa chính hội
Chiều 16/2 (12 tháng Giêng), dù chưa vào chính hội nhưng hàng nghìn du khách đã kéo về xã Hiền Quan, huyện Tam Nông (Phú Thọ) để tham dự hội Hiền và thưởng thức màn đánh phết, cướp phết độc đáo, mang đậm tinh thần thượng võ và nét đẹp văn hóa truyền thống của cư dân vùng đất Tổ. Trong buổi chiều, lễ hội tổ chức đánh 3 quả phết, ban tổ chức (BTC) lễ hội chỉ cho phép 2 đội chơi, mỗi đội 50 người tham gia cướp phết. Đánh phết sử dụng bằng tay, theo hình thức ban chuyền để giúp đồng đội đưa quả phết về hố bên mình.
Thế nhưng, chỉ ít phút sau khi quả phết đầu tiên được đưa từ đình Hiền Quan ra sân cướp phết, hàng trăm thanh niên ở ngoài sân đã xé rào, ùa vào cùng tham gia cướp phết, bất chấp nỗ lực ngăn cản của BTC lễ hội. Ngay lập tức, BTC lễ hội đã phải quyết định tạm dừng và thông báo sẽ không tiếp tục tổ chức đánh phết vào chiều 13 tháng Giêng như thường lệ. Hội Phết Hiền Quan có 4 phần chính: Rước kiệu, tế lễ, kéo quân và đánh phết. Năm nay, nghi thức rước kiệu, tế lễ, kéo quân vẫn diễn ra như mọi năm nhưng vì không có phần đánh phết nên lượng du khách giảm đi đáng kể.
Chiều 17/2, sau phần lễ của hội Hiền với các nghi thức như tế lễ, kéo quân... một số người dân đã kéo đến đình làng yêu cầu tiếp tục phần hội - cướp phết trước quyết định dừng vào chiều 16/2 do lo ngại tình trạng tranh cướp gây mất an toàn cho người tham gia của Sở VH,TT&DL tỉnh Phú Thọ. Một số người quá khích còn gây hỗn loạn ngay tại nơi thờ tự linh thiêng. Tuy nhiên, trước sự cương quyết của BTC, đám đông cũng đã phải tuân thủ và ra về.
 |
|
Nói “không” với bạo lực
Giám đốc Sở VH,TT&DL tỉnh Phú Thọ Nguyễn Đắc Thủy bày tỏ quan điểm, trước những diễn biến hôm 16/2 cho thấy, Hội Phết Hiền Quan năm nay đã không bảo đảm được những cam kết đã đề ra. Do vậy, vì một lễ hội văn minh, lành mạnh, theo đúng tinh thần của Nghị định 110 của Chính phủ và tinh thần chỉ đạo của Bộ VH,TT&DL, tỉnh Phú Thọ đã yêu cầu BTC lễ hội, UBND xã Hiền Quan không tổ chức đánh phết năm 2019. “Hội Phết Hiền Quan hẹn gặp du khách vào năm sau với tinh thần không thay đổi là: Lễ hội an toàn, văn minh. Sở VH,TT&DL sẽ phối hợp cùng huyện Tam Nông, xã Hiền Quan nghiên cứu, rút kinh nghiệm và đề ra các biện pháp, thể lệ cho mùa lễ hội 2020 với màn cướp phết nói không với bạo lực”, ông Nguyễn Đắc Thủy khẳng định.
Chủ tịch UBND xã Hiền Quan Bùi Văn Thanh cho biết, mặc dù chính quyền địa phương đã xây dựng đề án với kế hoạch, thể lệ, quy chế chặt chẽ, đặc biệt chú trọng nội dung phần hội nhằm khắc phục những hình ảnh phản cảm, bạo lực khi đánh phết, tuy vậy, sự việc diễn ra hôm 16/2 là bất khả kháng. “Sau lễ hội, trước hết chúng tôi sẽ bàn bạc với các bậc cao niên trong làng, lấy ý kiến nhân dân để tìm biện pháp bảo đảm an ninh, trật tự khả dĩ cho mùa lễ hội tiếp theo. Sau đó sẽ báo cáo các cấp quản lý để tìm phương án tối ưu nhất. Với chúng tôi, đây là một điều thật đáng tiếc”, ông Thanh cho hay.
Lễ hội Phết Hiền Quan là lễ hội truyền thống nhằm thể hiện sự tri ân công lao to lớn của nữ tướng Thiều Hoa cùng các tướng lính, nghĩa quân của bà đã có công giúp Hai Bà Trưng đánh đuổi giặc Hán. Thông qua các hoạt động của lễ hội nhằm giáo dục lòng yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc và truyền thống đấu tranh anh dũng của dân tộc Việt Nam. Tâm điểm của lễ hội là màn cướp phết. Có 6 quả phết và 3 quả chúi để những người tham gia lễ hội cùng giành lấy. Người dân quan niệm rằng nếu ai giành được quả phết hay chỉ chạm được tay vào là cả năm sẽ rất may mắn.
Theo ông Nguyễn Quốc Thậm, Phó Trưởng ban Quản lý khu di tích xã Hiền Quan, không chỉ cánh trẻ tiếc nuối mà người cao tuổi trong làng cũng ngẩn ngơ. “Nhiều người đòi phải giữ truyền thống nhưng truyền thống lễ hội không phải là những hành vi phản văn hóa ngay tại cửa đình linh thiêng như thế. Dẫu có tiếc nuối, có buồn thì chúng tôi cũng đều thống nhất, chỉ tiếp tục tổ chức đánh phết khi BTC bảo đảm được an toàn, an ninh cho người tham dự hội”, ông Thậm nhấn mạnh.
Bày tỏ quan điểm, người dân địa phương mới là những chủ thể văn hóa chính của hội, nhà nghiên cứu văn hóa Trần Hữu Sơn cho rằng, nên để người dân hiến kế về chính việc tổ chức lễ hội của mình. Và, để có một hội Phết Hiền Quan giữ nguyên màn đánh phết và không xảy ra tình trạng bạo lực, các nhà nghiên cứu và các nhà quản lý cần ngồi lại với nhau, bàn bạc thống nhất về cách tổ chức hiệu quả, mà không làm mất đi bản sắc của lễ hội.
